Hà Nội họp bàn giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí: Hơn 40% lượng bụi PM2.5 sơ cấp đến từ ô nhiễm liên vùng và xuyên biên giới

Báo cáo tại cuộc họp, Sở NN&MT cho biết, kết quả quan trắc những năm gần đây cho thấy ONKK tại Hà Nội chưa có dấu hiệu suy giảm rõ rệt. Giai đoạn từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau thường xuyên ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng khuyến cáo, tác động trực tiếp đến sức khỏe người dân, nhất là nhóm người già, trẻ em, người mắc bệnh hô hấp.

Phân tích cho thấy, có các nguồn phát thải từ giao thông, hoạt động công nghiệp, xây dựng, đốt mở ngoài trời và lượng ô nhiễm lan truyền từ các địa phương lân cận. Các mô hình tính toán chỉ ra khoảng 58,65% lượng bụi PM2.5 sơ cấp xuất phát từ các nguồn thải trên địa bàn Hà Nội, phần còn lại chịu tác động từ ô nhiễm liên vùng và xuyên biên giới. Thực tế này cho thấy Hà Nội khó có thể tự giải quyết “bài toán” không khí nếu chỉ bó hẹp trong ranh giới hành chính.

Tại cuộc họp, nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc Hà Nội phải thay đổi cách tiếp cận trong kiểm soát ONKK, chuyển từ các giải pháp mang tính tổng hợp sang kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm. Việc kiểm kê khí thải cần được thực hiện một cách thực chất, làm rõ từng nhóm nguồn phát thải lớn, thay vì chỉ dựa vào các nghiên cứu cũ.

Tại Hội nghị, GS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng ban Khoa học, Hội Kinh tế môi trường Việt Nam nhấn mạnh sự cần thiết của các nghiên cứu cơ bản nhằm làm rõ mức độ và tính đặc thù của ONKK tại Hà Nội. Ông Cơ cho rằng bụi mịn thứ cấp hiện chiếm tỷ lệ cao, song cơ chế hình thành vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.

“Hà Nội cần làm rõ vì sao ONKK thường nghiêm trọng vào mùa đông, trong đó có yếu tố nghịch nhiệt. Việc xây dựng các trạm đo khí tượng theo chiều cao sẽ giúp nhận diện rõ hơn cơ chế phát tán và tích tụ ô nhiễm”, GS.TS Cơ đề xuất.

Theo ông Cơ, kiểm kê khí thải là nền tảng quan trọng để thiết kế chính sách hiệu quả. “Kiểm kê phải chỉ rõ đối tượng, quy mô và phân bố phát thải từ giao thông đến công nghiệp, từ đó mới có thể đưa ra giải pháp phù hợp, thay vì xử lý dàn trải”, ông nhấn mạnh.

Các mô hình tính toán chỉ ra khoảng 58,65% lượng bụi PM2.5 sơ cấp xuất phát từ các nguồn thải trên địa bàn Hà Nội. (Ảnh: H.Giang)

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, trách nhiệm quản lý cần được cụ thể hóa đến tận cấp xã, phường. “Nếu chỉ dừng ở cấp TP hay sở, ngành thì rất khó kiểm soát triệt để. Cần số hóa nguồn thải, xây dựng bản đồ GIS (hệ thống thông tin địa lý - NV) quản lý từng DN, từng hộ sản xuất theo loại nhiên liệu sử dụng và lưu lượng phát thải”, ông Tùng nêu quan điểm.

Với lĩnh vực giao thông, ông Tùng đề xuất Hà Nội có thể tham khảo kinh nghiệm Bắc Kinh (Trung Quốc) trong kiểm soát xe tải thông qua thiết bị giám sát phát thải trực tuyến, kết hợp với chế tài đủ mạnh để tăng tính răn đe.

Tại cuộc họp, đại diện Sở NN&MT cho rằng, kiểm soát ONKK là vấn đề đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành và cả cộng đồng. Ông Đại khẳng định các ý kiến của chuyên gia tại cuộc họp đều có giá trị khoa học và thực tiễn cao, sẽ được tổng hợp để tham mưu UBND TP triển khai các giải pháp phù hợp trong thời gian tới; hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng sống và sức khỏe Nhân dân.

Văn Sơn