Hà Nội chuyển đổi giao thông xanh

Thành phố Hà Nội sẵn sàng đầu tư hạ tầng, hoàn thiện chính sách và đồng hành cùng người dân trên hành trình chuyển đổi xanh này.

Chuyển động xanh trên từng tuyến phố

Từng tuyến phố ở Thủ đô đang trở nên “xanh” hơn, với sự hiện diện ngày càng rõ nét của những phương tiện thân thiện môi trường. Từ xe buýt điện, xe đạp công cộng cho tới những chiếc xe máy điện - tất cả đang tạo nên một chuyển động mới, hướng tới đô thị bền vững.

8 giờ sáng, tại trạm thuê xe đạp công cộng trên phố Cát Linh chỉ còn duy nhất một chiếc xe. Đối lập với điểm cho thuê xe đạp, bãi gửi xe của ga tàu điện lại chật các phương tiện cá nhân gửi lại. Điều này cho thấy, phương tiện công cộng đang là lựa chọn ưu tiên của đa số người dân.

Ngày 9/5 vừa, thành phố Hà Nội đã chấp thuận cho Công ty Cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam bổ sung gần 50 trạm xe đạp công cộng, nâng tổng số trạm khai thác lên 140, thu hút trung bình gần 700 người đăng ký thuê xe mỗi ngày.

Không chỉ xe đạp công cộng, xe buýt điện, xe máy điện cũng đang ngày càng phổ biến. Việc chuyển đổi phương tiện từ xăng sang điện đang được thúc đẩy nhằm giảm thiểu khí thải và ô nhiễm không khí.

Với mạng lưới xe buýt rộng khắp cùng tuyến đường sắt đô thị hiện đại, người dân Thủ đô có thêm nhiều lựa chọn di chuyển văn minh, tiện lợi.

Những thay đổi trong thói quen đi lại cho thấy sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức cộng đồng. Ngày càng nhiều người chủ động lựa chọn phương tiện xanh - không chỉ vì lợi ích cá nhân mà còn xuất phát từ trách nhiệm với môi trường sống.

Mỗi hành động nhỏ hôm nay - như việc chọn một phương tiện xanh, sẽ góp phần định hình nên một Hà Nội hiện đại, đáng sống hơn trong tương lai.

Hạ tầng - "đòn bẩy" cho chuyển đổi xanh

Hà Nội đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trên hành trình phát triển giao thông xanh. Trong bối cảnh ô nhiễm không khí và áp lực hạ tầng ngày càng lớn, việc đầu tư vào hạ tầng giao thông thân thiện với môi trường được xem là chìa khóa cho một đô thị bền vững.

Trong những năm gần đây, Hà Nội đã đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống giao thông xanh: từ việc đưa vào vận hành xe buýt điện, xây dựng làn đường ưu tiên cho xe công cộng, cho đến triển khai các trạm sạc điện và khu đỗ xe đạp thông minh tại các điểm trung chuyển lớn.

Tuy nhiên, trong khi hạ tầng xanh đang dần hình thành, giao thông cá nhân sử dụng nhiên liệu xăng dầu vẫn chiếm phần lớn, gây ra ùn tắc và ô nhiễm. Để giải bài toán này, Thành phố cần thêm những chính sách hỗ trợ cụ thể và đồng bộ hơn.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết: "Chúng tôi đang phối hợp với các ngành, chính quyền 126 xã, phường và các doanh nghiệp và đơn vị có liên quan cùng lên phương án trạm sạc. Trên cơ sở đó, chúng tôi sẽ cùng với ngành Xây dựng để chủ động cập nhật và kêu gọi các hỗ trợ khác để có đơn vị tư vấn đi khảo sát, đánh giá".

Không chỉ ngành Công Thương, lĩnh vực xây dựng đô thị cũng đóng vai trò quan trọng. Nhiều dự án khu đô thị mới hiện đã tích hợp yếu tố giao thông xanh trong quy hoạch: từ hệ thống điện mặt trời hỗ trợ trạm sạc, đến bãi đỗ xe ưu tiên cho xe điện…

Đầu tư hạ tầng và chính sách hỗ trợ đang song hành để từng bước hình thành hệ sinh thái giao thông xanh tại Hà Nội. Đây chính là chìa khóa để Thủ đô thực hiện thành công cam kết giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững trong tương lai gần. Khi hạ tầng được xanh hóa, người dân sẽ là những người hưởng lợi trực tiếp, từ không gian sống sạch và an toàn hơn trong tương lai.

Các quốc gia phát triển mạng lưới giao thông xanh

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức nghiêm trọng toàn cầu, ngày càng nhiều quốc gia đã và đang chuyển hướng mạnh mẽ sang phát triển giao thông xanh - một trụ cột quan trọng trong chiến lược giảm phát thải và xây dựng tương lai bền vững. Trung Quốc, Hà Lan và Chile là những ví dụ tiêu biểu cho nỗ lực này, với những chính sách quyết liệt, đầu tư quy mô và sự đồng thuận xã hội cao.

Trung Quốc đặt mục tiêu đạt đỉnh phát thải carbon trước năm 2030 và đạt mức trung hòa carbon vào năm 2060. Để hiện thực hóa tham vọng này, nước này đã đưa “giao thông xanh, ít phát thải” trở thành một trong mười nhiệm vụ trọng điểm của Kế hoạch Hành động Đạt đỉnh Carbon.

Trung Quốc đã dành nguồn lực khổng lồ để phát triển hạ tầng phục vụ giao thông xanh, coi đây là nền tảng cho quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực vận tải.

Một trong những điểm sáng nổi bật là thành phố Thâm Quyến, nơi đầu tiên trên thế giới chuyển đổi hoàn toàn sang xe buýt điện với hơn 16.000 xe hoạt động. Đội taxi ở đây cũng đã được điện hóa gần như hoàn toàn. Chính quyền thành phố xây dựng hàng nghìn trạm sạc nhanh, tích hợp với trung tâm điều phối để tối ưu hóa lộ trình và năng lượng tiêu thụ. Nhờ đó, tỷ lệ giao thông xanh của Thâm Quyến hiện đạt trên 80% và đang hướng đến mục tiêu 100% vào năm 2025.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương khác như Thượng Hải, Bắc Kinh, Trùng Khánh, Quảng Châu... cũng đẩy mạnh xây dựng làn đường riêng cho xe buýt nhanh (BRT), hệ thống tàu điện ngầm mở rộng, bãi đỗ xe đạp công cộng và các tuyến xe điện nhẹ (LRT). Tại thành phố Tế Nam, các trạm xe buýt được thiết kế sử dụng năng lượng mặt trời để tự vận hành và thậm chí cung cấp điện ngược lại cho lưới điện quốc gia.

Với sự phát triển bùng nổ của xe điện cá nhân, Trung Quốc đã lắp đặt hơn 8 triệu trạm sạc công cộng và dân dụng, chiếm gần 80% số trạm sạc toàn cầu. Các khu chung cư, trung tâm thương mại và bãi đỗ xe công cộng được yêu cầu tích hợp hạ tầng sạc điện từ giai đoạn thiết kế, thể hiện tầm nhìn dài hạn của chính phủ.

Trung Quốc hiện là thị trường xe điện (EV) lớn nhất thế giới. Dự kiến đến năm 2025, doanh số xe điện nội địa sẽ đạt 12 triệu chiếc, vượt xe động cơ đốt trong lần đầu tiên trong lịch sử. Chính phủ hỗ trợ thông qua các chương trình đổi xe cũ lấy xe điện với mức trợ giá lên tới 2.800 USD, cùng các chính sách ưu đãi về cấp phép lưu hành, thuế và bãi đỗ xe.

Hà Lan từ lâu đã là một trong những quốc gia tiên phong trong lĩnh vực giao thông bền vững, khi kết hợp thành công giữa hạ tầng hiện đại, chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và văn hóa di chuyển thân thiện môi trường. Với hơn 35.000 km làn đường dành riêng cho xe đạp, đất nước này đã biến xe đạp thành phương tiện di chuyển chính, đặc biệt tại các thành phố lớn như Amsterdam và Utrecht - nơi có hơn 50% số chuyến mỗi ngày bằng xe đạp. Năm 2023, người dân Hà Lan đã đạp xe tổng cộng 15 tỷ km, giúp tránh phát thải khoảng 2,3 triệu tấn CO₂ ra môi trường.

Bên cạnh việc phát triển hệ thống làn đường, Hà Lan cũng đầu tư mạnh vào hạ tầng đỗ xe đạp. Ga trung tâm Utrecht hiện sở hữu bãi đỗ xe đạp ngầm lớn nhất thế giới với sức chứa 12.500 chiếc. Tại Amsterdam, ba bãi đỗ xe quy mô lớn đã đi vào hoạt động, trong khi La Hay và Rotterdam đang tiếp tục mở rộng mạng lưới này.

Chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là một trụ cột quan trọng trong chiến lược giao thông xanh của Hà Lan. Chính phủ đặt mục tiêu tất cả ô tô mới bán ra từ năm 2030 sẽ là xe không phát thải. Tính đến năm 2023, xe điện chiếm 23% thị phần xe mới, với khoảng 290.000 xe đang lưu thông trên cả nước. Hơn 200.000 trạm sạc công cộng đã được lắp đặt, đảm bảo 60% hộ gia đình chỉ cách trạm sạc dưới 300 mét.

Không dừng lại ở xe điện, Hà Lan còn tiên phong sử dụng năng lượng hydro trong giao thông công cộng. 142 xe buýt chạy hydro đã được đưa vào hoạt động tại nhiều thành phố, trong khi các dự án tàu hỏa sử dụng nhiên liệu sạch cũng đang được thí điểm. Cảng Rotterdam đang được quy hoạch trở thành trung tâm sản xuất hydro xanh với công suất 20.000 tấn mỗi năm từ 2025.

Theo kế hoạch đến năm 2030, nước này sẽ đầu tư hơn 7 tỷ euro vào phát triển giao thông xanh, bao gồm 2,1 tỷ euro cho xe đạp, 3,5 tỷ euro cho phương tiện công cộng, 1,2 tỷ euro cho trạm sạc xe điện và 500 triệu euro cho hạ tầng hydro. Amsterdam cũng đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ như miễn thuế xe điện, trợ giá phương tiện giao hàng sạch và lên kế hoạch cấm hoàn toàn xe chạy xăng, dầu diesel vào trung tâm thành phố từ năm 2030.

Với tầm nhìn hướng đến trung hòa carbon vào năm 2050, Chile đang khẳng định vị thế là một trong những quốc gia tiên phong về giao thông xanh tại khu vực Mỹ Latinh. Nhờ tiềm năng năng lượng tái tạo dồi dào - như bức xạ mặt trời cao nhất thế giới tại sa mạc Atacama và nguồn gió mạnh mẽ ở Patagonia, Chile đặt mục tiêu đạt 80% năng lượng tái tạo vào năm 2030 và 100% vào năm 2050. Những điều kiện này trở thành nền tảng để quốc gia này thúc đẩy hệ thống giao thông vận tải không phát thải.

Trong bối cảnh 88% dân số Chile sinh sống tại đô thị, phát triển giao thông công cộng bền vững là ưu tiên hàng đầu. Thủ đô Santiago hiện vận hành đội xe buýt điện lớn nhất ngoài Trung Quốc, với hơn 2.500 xe và tỷ lệ điện hóa đội xe đạt hơn 38% tính đến đầu năm 2025. Mục tiêu là đến năm 2040, toàn bộ xe buýt đô thị sẽ được điện hóa hoàn toàn. Theo Chiến lược Hành động Quốc gia về Hydro Xanh, nước này đặt mục tiêu đến năm 2050, 71% vận tải hàng hóa sẽ được vận hành bằng loại nhiên liệu sạch này.

Trong đóng góp Quốc gia tự quyết (NDC) cập nhật năm 2022, Chile đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, loại bỏ than đá vào năm 2040 và cấm bán mới xe cá nhân và xe buýt chạy xăng, dầu từ năm 2035.

Chile không chỉ phát triển phương tiện sạch mà còn chú trọng hạ tầng giao thông thân thiện - từ làn đường xe đạp, hệ thống chia sẻ xe đạp (BikeSantiago), đến quy hoạch không gian đô thị ưu tiên người đi bộ. Santiago từng đoạt Giải thưởng Giao thông Bền vững Quốc tế năm 2017 nhờ tái thiết không gian công cộng, phát triển xe đạp và hệ thống xe buýt sạch. Dù nhiều ý kiến kêu gọi đẩy nhanh tiến độ loại bỏ than trước 2030, các chính sách hiện tại đã đủ để củng cố vai trò dẫn đầu của Chile trong khu vực.

Phan Hằng