Hà Nội cần chiến lược tổng thể phát triển giao thông tích hợp

Vận tải công cộng ở Hà Nội mới đáp ứng 19,5% nhu cầu đi lại

Chia sẻ tại Tọa đàm “Giao thông tích hợp và liền mạch – Giải pháp cho đô thị xanh” do Báo Hà nội mới tổ chức chiều 6/8, Tổng Biên tập Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh, Hà Nội đang đối mặt với nguy cơ khủng hoảng môi trường nghiêm trọng nếu không sớm giảm lượng phương tiện cá nhân chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.

Theo Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng ban hành ngày 12/7/2025, lộ trình loại bỏ phương tiện cá nhân dùng nhiên liệu hóa thạch sẽ bắt đầu từ năm 2026, tiến tới năm 2030 mở rộng phạm vi hạn chế đến Vành đai 3.

Tổng Biên tập Báo Hànôịmới Nguyễn Minh Đức phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Tuy nhiên, ông Nguyễn Minh Đức đặt vấn đề: "Liệu hạ tầng giao thông công cộng hiện nay đã sẵn sàng để thay thế phương tiện cá nhân? Làm sao để đảm bảo người dân được di chuyển liền mạch, thuận tiện mà không phát sinh gánh nặng chi phí hoặc ảnh hưởng sinh kế?".

Thực tế cho thấy, hệ thống vận tải công cộng ở Hà Nội mới chỉ đáp ứng khoảng 19,5% nhu cầu đi lại. Thành phố hiện có 2 tuyến đường sắt đô thị, hơn 2.200 tuyến xe buýt, gần 19.000 taxi và trên 1.100 xe đạp công cộng. Các mô hình chia sẻ phương tiện như Grab, Bee cũng khá phổ biến.

Nhưng đồng thời, tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân vẫn ở mức cao với hơn 8 triệu xe máy và 1,5 triệu ô tô, tăng trưởng 4,5% mỗi năm. Trong khi đó, diện tích đất dành cho giao thông tĩnh mới đạt 12,13%, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu quy hoạch (20 - 26%).

Theo ông Nguyễn Tuyển, Trưởng Phòng Quản lý vận tải (Sở Xây dựng Hà Nội), thành phố đang triển khai xe buýt mini, đồng thời nghiên cứu bố trí phương tiện công cộng nhẹ tại các khu dân cư, nhà ga nhằm tạo mạng lưới giao thông liền mạch hơn.

Cần chiến lược tổng thể cho giao thông tích hợp

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong chỉ ra 6 điểm nghẽn chính cản trở việc di chuyển liền mạch, bao gồm: thiếu tiện lợi ở điểm đầu - cuối hành trình; thiếu kết nối giữa các loại hình vận tải công cộng; ít phương tiện đáp ứng đa dạng nhu cầu; thiếu liên kết giữa vận tải công cộng và cá nhân; diện tích giao thông tĩnh hạn chế; và thiếu thống nhất trong chỉ đạo cũng như thiếu cơ chế tài chính đủ mạnh.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Trí Hiếu đề xuất phát triển giao thông tích hợp dựa trên nền tảng "Mobility as a Service" (MaaS). Theo ông, cần xây dựng một hệ sinh thái giao thông mở với tiêu chuẩn dữ liệu dùng chung, yêu cầu các nền tảng chia sẻ bắt buộc cung cấp dữ liệu (ẩn danh) phục vụ quản lý. Đồng thời, cần hành lang pháp lý bảo vệ người lao động trong ngành giao thông chia sẻ mà vẫn đảm bảo tính linh hoạt của mô hình này.

TS. Hiếu đặc biệt nhấn mạnh vai trò của hệ thống kết nối "first mile – last mile" (điểm đầu – điểm cuối), giúp người dân dễ dàng tiếp cận các phương tiện như metro, BRT hay xe buýt từ nơi ở tới nơi làm việc một cách thuận tiện, đây là điều kiện tiên quyết để giảm phương tiện cá nhân, giảm tắc đường và ô nhiễm môi trường.

7 nhóm giải pháp cho đô thị xanh

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Quang Khánh

Từ góc độ chính sách, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng Hà Nội cần đi đầu thực hiện 7 nhóm giải pháp phát triển giao thông xanh. Trước tiên là tạo sự đồng thuận xã hội thông qua tuyên truyền sâu rộng về lợi ích của “di chuyển xanh”. Kế đến, cần hoàn thiện quy hoạch giao thông xanh, tăng đầu tư cho hạ tầng metro, mở rộng mạng lưới, điều chỉnh thời gian, giá vé phù hợp. Nhà nước nên dùng công cụ thuế, phí để tạo ưu đãi, đồng thời tăng đầu tư công vào cơ sở hạ tầng giao thông xanh và năng lượng tái tạo nhất là trạm sạc xe điện. Ngoài ra, cần có cơ chế phản ứng nhanh với những vướng mắc thực tế khi lượng người dùng xe điện tăng.

Ở góc độ vận hành thực tiễn, ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội, cho biết lượng khách metro đã tăng 14% trong 6 tháng đầu năm 2025, nhưng vẫn có tình trạng sụt giảm vào giờ thấp điểm và kỳ nghỉ hè. Để khắc phục, ông đề xuất Hà Nội tăng kết nối metro với đơn vị du lịch, phát triển điểm đỗ xe gần ga, đồng thời tổ chức các tour trải nghiệm metro để thu hút khách ngoại tỉnh, tối ưu vận hành mọi khung giờ.

Các chuyên gia thống nhất rằng, Hà Nội không thể chỉ dựa vào các biện pháp hạn chế phương tiện cá nhân để giải quyết bài toán giao thông và môi trường. Thành phố cần một chiến lược tổng thể về giao thông tích hợp, kết nối liền mạch, kết hợp hài hòa giữa vận tải công cộng, phương tiện cá nhân, công nghệ số và mô hình chia sẻ.

Vũ Quang