Góp ý dự thảo văn kiện Đại hội Đảng XIV: Phát huy vai trò KTTT trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn mới

Trong không khí dân chủ, trách nhiệm và xây dựng, Ban Kinh tế Chính sách đã nghiên cứu kỹ lưỡng 4 dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng. Trên cơ sở đó, Ban xin đóng góp một số ý kiến tập trung, với mong muốn góp phần hoàn thiện văn kiện, khẳng định rõ hơn vai trò, vị thế của KTTT, HTX trong sự nghiệp phát triển đất nước bền vững, toàn diện.

Thứ nhất, làm rõ hơn vị thế của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Chúng tôi hoàn toàn nhất trí cao với đánh giá tổng quát trong dự thảo về kết quả phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua, cũng như các định hướng, mục tiêu phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Tuy nhiên, để bức tranh phát triển thêm toàn diện, cần nhấn mạnh rõ hơn vai trò, đóng góp và tiềm năng to lớn của khu vực HTX, một trong những thành phần kinh tế quan trọng được khẳng định trong Cương lĩnh, Hiến pháp và nhiều nghị quyết của Đảng.

Ông Dương Tuấn Cương, Phó Trưởng Ban Kinh tế Chính sách góp ý vào các Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.

Thực tiễn cho thấy, khu vực này không chỉ góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn mới, mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập, thúc đẩy gắn kết cộng đồng và lan tỏa các giá trị nhân văn. Tuy nhiên, tốc độ đổi mới, năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập của nhiều HTX vẫn còn hạn chế. Vì vậy, chúng tôi đề nghị văn kiện cần khẳng định rõ vị thế nền tảng của KTTT, cùng với kinh tế nhà nước, làm nòng cốt trong nền kinh tế quốc dân, qua đó tạo cơ sở chính trị - pháp lý để hoàn thiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển KTTT hiện đại và bền vững

Đối với nội dung “xây dựng và hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, chúng tôi kiến nghị dự thảo nhấn mạnh thể chế, pháp luật và chính sách cho khu vực KTTT. Cụ thể: Hoàn thiện chính sách đất đai nhằm tạo điều kiện để HTX tích tụ, tập trung đất phục vụ sản xuất quy mô lớn; Xây dựng chính sách tín dụng đặc thù, phù hợp chu kỳ sản xuất - kinh doanh của HTX; Ưu tiên ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, hỗ trợ đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực quản trị; Khuyến khích phát triển các mô hình HTX nông nghiệp sinh thái, kinh tế tuần hoàn, quản lý tài nguyên cộng đồng và dịch vụ môi trường, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu.

Đồng thời, cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực cán bộ quản lý HTX, đưa nội dung “tư duy hợp tác, kỹ năng quản trị mô hình KTTT hiện đại” vào chương trình giáo dục nghề nghiệp và đại học.

Thứ ba, phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam trong phát triển KTTT

KTTT không chỉ là mô hình kinh tế mà còn là một hình thái văn hóa cộng đồng đặc sắc, nơi lan tỏa tinh thần hợp tác, tương thân tương ái, cùng phát triển. Vì vậy, chúng tôi đề nghị bổ sung nội dung về phát huy các giá trị chuẩn mực con người Việt Nam trong văn kiện, trong đó đề cao tinh thần đoàn kết, trách nhiệm xã hội, tính cộng đồng, coi đây là nền tảng tinh thần của mô hình HTX kiểu mới.

Đó cũng là giá trị cốt lõi của văn hóa HTX, góp phần hình thành văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp Việt Nam hiện đại, nhân văn.

Thư tư, xác lập động lực tăng trưởng mới gắn với đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, việc xác lập động lực tăng trưởng mới là vấn đề mang tính chiến lược. Dự thảo đã đề cập nội dung này, tuy nhiên, cần nhấn mạnh vai trò của khu vực KTTT trong tiến trình đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế và phát triển xanh.

Chúng tôi đề nghị bổ sung cơ chế, chính sách và các chương trình mục tiêu chuyên biệt để hỗ trợ HTX ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao năng suất, chất lượng, năng lực cạnh tranh; tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị, thị trường trong nước và quốc tế.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực KTTT, tăng cường vai trò và sự hiện diện của Việt Nam tại các tổ chức như Liên minh Hợp tác xã quốc tế (ICA), Liên minh Hợp tác xã châu Á - Thái Bình Dương (ICA-AP), qua đó quảng bá hình ảnh, mô hình hợp tác xã Việt Nam ra thế giới.

Thứ năm, phát huy vai trò HTX trong bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng và phát triển vùng biên giới

Chúng tôi nhất trí cao với các quan điểm về phát triển xã hội bền vững và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, cần khẳng định mạnh mẽ hơn vai trò của mô hình KTTT trong việc tạo sinh kế bền vững, giảm nghèo đa chiều và củng cố thế trận lòng dân, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.

KTTT chính là mô hình tổ chức hiệu quả để tạo việc làm tại chỗ, tổ chức lại sản xuất, cung cấp dịch vụ xã hội cơ bản, qua đó giữ dân, giữ đất, góp phần quan trọng trong xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc từ sớm, từ xa.

Thứ sáu, góp ý đối với Dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng

Thực tiễn cho thấy, khu vực KTTT là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế, song công tác phát triển Đảng trong khu vực này còn nhiều khó khăn. Nhiều giám đốc, thành viên HTX là quần chúng ưu tú, có nguyện vọng đứng vào hàng ngũ của Đảng, nhưng quy trình, thủ tục kết nạp chưa thật sự phù hợp với đặc thù tổ chức hợp tác xã. Đề nghị Trung ương nghiên cứu, hướng dẫn cụ thể, mang tính đặc thù về tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình kết nạp đảng viên là cán bộ, thành viên HTX.

Bên cạnh đó, cần làm rõ mô hình tổ chức cơ sở Đảng trong hợp tác xã kiểu mới, quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để phù hợp với thực tiễn hoạt động của khu vực này, đảm bảo vừa kinh tế, vừa chính trị - xã hội, đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng và phát huy sức mạnh hệ thống chính trị ở cơ sở.

Thứ bảy, góp ý đối với Báo cáo tổng kết 40 năm đổi mới

40 năm đổi mới cũng là 40 năm khẳng định và phát triển mô hình HTX, một thành phần kinh tế tuân theo quy luật thị trường nhưng mang đậm bản chất nhân văn của chế độ xã hội chủ nghĩa. Thực tiễn chứng minh, đây là con đường hiệu quả để tổ chức sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân, phát huy quyền làm chủ của người dân trong kinh tế và xã hội.

Chúng tôi đề nghị dự thảo cần nhấn mạnh bài học kinh nghiệm: “Muốn công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn thành công, phải thông qua con đường hợp tác, liên kết, mà nòng cốt là phát triển KTTT-HTX”.

Đồng thời, trong bài học về hoàn thiện thể chế, cần khẳng định việc xây dựng chính sách đặc thù cho khu vực KTTT về đất đai, tín dụng, thuế, khoa học - công nghệ là yếu tố then chốt để khu vực này phát huy tiềm năng, đóng góp xứng đáng vào sự phát triển chung.

Thứ tám, về vai trò của Liên minh HTX Việt Nam

Chúng tôi kiến nghị, trong quá trình nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện văn kiện và Điều lệ Đảng, cần làm rõ hơn cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện của Đảng đối với tổ chức này. Đồng thời, tiếp tục phát huy vai trò tổ chức đại diện nòng cốt, là cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước với cộng đồng hợp tác xã, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thúc đẩy phát triển KTTT vững mạnh và thực chất.

Việc phát phát huy vai trò của HTX không chỉ là yêu cầu kinh tế, mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Chúng tôi tin tưởng rằng, với tinh thần đổi mới, đoàn kết và khát vọng phát triển, các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng sẽ tiếp tục khơi dậy mạnh mẽ mọi nguồn lực, trong đó có nguồn lực hợp tác, cộng đồng, để đưa đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, phồn vinh và hạnh phúc.

Dương Tuấn Cương

Phó Trưởng Ban Kinh tế Chính sách VCA