Gỡ 'rào cản' thúc đẩy IPO

Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng mạnh và là một trong những TTCK có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới. Đây là tiền đề quan trọng để các công ty thực hiện IPO và niêm yết.

IPO và niêm yết cổ phiếu là động lực then chốt

Thực tế, nhiều doanh nghiệp lớn đang khởi động kế hoạch niêm yết công ty con, mở ra nguồn cung hàng hóa mới cho thị trường.

Điển hỉnh như: Gelex (GEX) dự kiến IPO CTCP Hạ tầng Gelex (Gelex Infra) vào cuối năm nay; VPBank (VPB) sẽ đưa VPBankS lên sàn; Techcombank (TCB) triển khai IPO TCBS. Ở mảng bán lẻ, CTCP Đầu tư Thế giới Di động (MWG) công bố lộ trình niêm yết Bách Hóa Xanh vào năm 2028 và hai chuỗi Thế giới Di động, Điện Máy Xanh vào năm 2030…

Theo dự báo của Dragon Capital, tổng giá trị các thương vụ IPO tại Việt Nam giai đoạn 2027 - 2028 có thể đạt 47,5 tỷ USD, trong đó riêng ngành tiêu dùng với sức cầu nội địa lớn và dân số tăng trưởng mạnh có thể đóng góp khoảng 12,8 tỷ USD.

Việc gia tăng sản phẩm mới, đặc biệt là các đợt IPO và niêm yết cổ phiếu được kỳ vọng sẽ mở rộng quy mô thị trường chứng khoán.

Giới phân tích cho rằng việc gia tăng sản phẩm mới, đặc biệt là các đợt IPO và niêm yết cổ phiếu chính là động lực then chốt để nâng cao quy mô và sức hấp dẫn của TTCK.

Bởi thực tế, các thương vụ IPO đã trở thành “chất xúc tác” cho đà tăng cổ phiếu của các tổ chức niêm yết đang sở hữu cổ phần của những công ty chuẩn bị lên sàn, từ đó tạo sự hấp dẫn hơn để nhà đầu tư tham gia vào thị trường.

Chẳng hạn, thương vụ Vinpearl niêm yết với định giá khoảng 5 tỷ USD đã tạo hiệu ứng mạnh mẽ, góp phần kéo cổ phiếu VIC tăng hơn 200% chỉ trong 8 tháng năm 2025, đồng thời thúc đẩy VHM hưởng lợi, gia tăng giá trị vốn hóa của hệ sinh thái Vingroup.

Hay như sau khi phương án IPO TCBS được công bố, tăng trưởng giá cổ phiếu TCB trong 3 tháng gần đây cũng trội hơn chỉ số chung.

Cổ phiếu của GEX cũng ghi nhận nhịp tăng nổi trội trong tháng gần đây. Dù chưa có văn bản chính thức, nhưng những đồn đoán trên thị trường về kế hoạch IPO và niêm yết của công ty con Hạ tầng Gelex cũng tạo hiệu ứng tâm lý lên cổ phiếu.

Trong thời gian tới, các kế hoạch IPO của Bách Hóa Xanh, Long Châu hay VPBankS được kỳ vọng sẽ tạo thêm động lực cho TTCK. Những thương vụ này không chỉ định vị rõ hơn giá trị các “mảnh ghép gà đẻ trứng vàng” trong hệ sinh thái, mà còn giúp thị trường định giá chính xác hơn công ty mẹ.

Mặt khác, yêu cầu về các hàng hóa chất lượng càng cấp thiết hơn trước ngưỡng cửa nâng hạng TTCK lên thị trường mới nổi.

Theo ông Nguyễn Triệu Vinh, Phó Giám đốc Khối Đầu tư, Giám đốc Đầu tư cổ phiếu, Công ty TNHH Quản lý quỹ Đầu tư Chứng khoán Vietcombank (VCBF), làn sóng IPO sắp tới là một tín hiệu rất tích cực. Bởi TTCK Việt Nam vốn bị “phàn nàn” bởi sự khan hiếm cơ hội đầu tư mới, đặc biệt từ góc nhìn nhà đầu tư nước ngoài.

“Có nhà đầu tư tới Việt Nam cách đây 5 năm, quay lại sau 5 năm vẫn chỉ thấy những doanh nghiệp cũ. Nếu có thêm những tên tuổi lớn, đa dạng ngành nghề, đó là điều rất quan trọng để nâng sức hấp dẫn của thị trường”, ông Vinh nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Dầu khí (PSI) cho rằng với kỳ vọng TTCK Việt Nam được nâng hạng, bắt buộc phải có thêm "hàng mới", đồng nghĩa, cần có thêm các đợt IPO, cổ phần hóa để bổ sung nguồn cung.

Cần giải pháp đồng bộ

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng quá trình này vẫn còn những vướng mắc về khung pháp lý, điều kiện niêm yết, tiến độ thoái vốn nhà nước cũng như minh bạch thông tin.

Các chuyên gia cho rằng việc gắn IPO chặt chẽ hơn với niêm yết, nới lỏng có chọn lọc điều kiện cho doanh nghiệp tăng trưởng, thúc đẩy thoái vốn nhà nước, nâng chuẩn minh bạch và quản trị sẽ là các giải pháp đồng bộ giúp thị trường IPO tại Việt Nam vừa an toàn, vừa hấp dẫn hơn. Đây sẽ là nền tảng để TTCK phát huy tốt hơn vai trò kênh huy động vốn trung - dài hạn, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và hỗ trợ quá trình nâng hạng trong thời gian tới.

Nhằm khuyến khích hoạt động chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng khi gắn với hoạt động niêm yết, một trong những nội dung sửa đổi tại nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán hướng đến là rút ngắn quy trình niêm yết chứng khoán. Trong đó, giảm thời gian tổ chức đăng ký niêm yết phải đưa chứng khoán đăng ký giao dịch hoặc niêm yết trên sàn chứng khoán.

Dù vậy, IPO và niêm yết là quá trình không thể diễn ra chóng vánh. Theo ông Hồ Tuấn Hữu Hiếu, chuyên gia Chiến lược đầu tư tại SSI Research, các kế hoạch này cần thời gian chuẩn bị. Từ hoàn thiện hồ sơ chào bán đến những công việc để niêm yết cổ phiếu phải qua các vòng nộp hồ sơ, bổ sung hồ sơ niêm yết trước khi được chấp thuận chính thức lên sàn. TCBS là ví dụ điển hình khi đã ấp ủ kế hoạch IPO từ nhiều năm trước.

Cùng đó, điều thị trường mong đợi hơn cả là chất lượng của “hàng hóa” trên sàn chứng khoán, không chỉ ở nền tảng hoạt động kinh doanh mà còn ở sự tuân thủ và minh bạch trong quản trị.

“Chỉ khi doanh nghiệp chứng minh được lợi thế cạnh tranh dài hạn, duy trì tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận bền vững thì cổ phiếu mới xứng đáng được nắm giữ”, ông Vinh nhấn mạnh.

Nhìn về dài hạn, làn sóng IPO được kỳ vọng sẽ mở rộng quy mô thị trường, mang đến thêm nhiều cổ phiếu chất lượng, đồng thời củng cố nền tảng để Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu nâng hạng.

Với nhà đầu tư, IPO là cơ hội nhưng cũng là phép thử. Cơ hội đến từ việc được tiếp cận sớm với những doanh nghiệp đầu ngành, nhưng phép thử nằm ở khả năng chọn lọc, phân tích và kiên định với nguyên tắc đầu tư.

Hải Giang