Gỡ khó trong quản lý giáo dục theo chính quyền địa phương 2 cấp
HNN - Thiếu cán bộ chuyên môn, khối lượng công việc nhiều và đòi hỏi tính đặc thù cao khiến nhiều xã, phường lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ quản lý giáo dục theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Lễ khai giảng năm học mới tại Trường Tiểu học Thủy Lương (phường Hương Thủy)
Thiếu cả nhân lực lẫn chuyên môn
Phường Hương Thủy hiện quản lý 10 trường học, gồm 4 trường mầm non (MN), 3 trường tiểu học (TH), 1 trường TH - trung học cơ sở (THCS) và 2 trường THCS. Các công việc liên quan đến giáo dục ở phường được phân công theo hướng “kiêm nhiệm”, thậm chí trái chuyên môn: Cán bộ y tế kiêm nhiệm cấp MN, cán bộ văn hóa - thông tin phụ trách cấp TH, cán bộ khoa học - công nghệ đảm nhiệm cấp THCS. Ông Nguyễn Minh Công, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Hương Thủy lý giải, việc phân công này nhằm giúp công chức có thời gian nghiên cứu, tiếp cận với lĩnh vực mới. Tuy nhiên, ông thừa nhận, nếu chỉ một người chuyên trách sẽ không đảm đương nổi vì số lượng văn bản lĩnh vực này quá nhiều.
Khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, những lĩnh vực khác cơ bản ổn định, riêng giáo dục lại phức tạp hơn nhiều, đặc biệt là việc tiếp cận, triển khai văn bản một cách bài bản, cụ thể. Ông Công chia sẻ: “Quản lý 3 cấp học khác nhau, chỉ riêng việc tổng hợp báo cáo đã là một 'thách thức', đòi hỏi người phụ trách phải am hiểu công việc. Giáo dục lại bao quát nhiều mảng: chuyên môn, quản lý thu - chi các quỹ, xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia… Chẳng hạn, khi xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục năm học 2025 - 2026, do không có chuyên môn, phòng phải nhờ sự phối hợp của các trường vì hướng dẫn từ cấp trên còn chung chung, chủ yếu tập trung cho cấp THPT”.
Trong khi đó, ở phường Dương Nỗ, công tác quản lý giáo dục cũng gặp không ít khó khăn do chưa có cán bộ chuyên môn phụ trách. Nhiều vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai hoạt động giáo dục buộc Chủ tịch UBND phường phải trực tiếp chỉ đạo. Ông Võ Văn Thịnh, Chủ tịch UBND phường chia sẻ: “Hiện phường chưa có cán bộ chuyên môn phụ trách giáo dục, mọi công việc tạm thời lãnh đạo phường trực tiếp điều hành, chỉ đạo. Chúng tôi mong có cán bộ chuyên môn về giáo dục để tham mưu, hỗ trợ công việc hiệu quả hơn”.
Theo quy định, mỗi phòng văn hóa - xã hội bố trí tối đa 2 biên chế cho vị trí công chức phụ trách GD&ĐT. Tuy nhiên, nhiều địa phương chưa có cán bộ phù hợp, phần lớn kiêm nhiệm. “Không xuất phát từ ngành giáo dục nên việc quản lý trường lớp, cơ sở vật chất, thi đua - khen thưởng, thủ tục… chúng tôi phải đọc, nghiên cứu lại từ đầu. Có những nội dung, chỉ người làm chuyên môn mới nắm rõ”, ông Công nói.
Những xã, phường có cán bộ từng công tác ở phòng GD&ĐT thuận lợi hơn, nhưng rơi vào cảnh quá tải khi chỉ 1 - 2 người phải phụ trách từ MN đến THCS. Bà Võ Thị Phương Khanh, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Phú Xuân cho hay: “Trước đây, tại Phòng GD&ĐT, mỗi cán bộ được phân công phụ trách một cấp học riêng. Nay, một cán bộ chuyên trách phải bao quát tất cả, khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần”.
Nhiều giải pháp gỡ rối quản lý
Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quản lý giáo dục khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, ngày 15/8, Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 4798/BGDĐT-NGCBQLGD gửi UBND các tỉnh, thành. Trong đó lưu ý việc bố trí, hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ công chức cấp xã phụ trách lĩnh vực GD&ĐT. Đồng thời, có giải pháp phù hợp huy động công chức đã từng công tác tại phòng GD&ĐT trước đây hoặc tiếp nhận, biệt phái cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên các cấp có chuyên môn, kinh nghiệm phù hợp để bố trí vào vị trí việc làm phụ trách lĩnh vực GD&ĐT tại cấp phường, xã nếu đủ điều kiện theo quy định.
Trong thời gian chờ nghị định mới thay thế Nghị định 62/2020/NĐ-CP, ngày 1/6/2020 của Chính phủ về vị trí việc làm và biên chế công chức, Bộ GD&ĐT đề nghị UBND cấp tỉnh chủ động phân bổ biên chế, rà soát và bố trí đúng người theo tiêu chuẩn mới.
Theo đề xuất từ các phường, xã, để hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại cơ sở, có thể biệt phái giáo viên, điều động nhân lực từ các trường có năng lực trong quản lý giáo dục hỗ trợ, tham mưu các công việc chuyên môn tại cơ sở. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời. Về lâu dài, khi có điều kiện tuyển dụng, cần ưu tiên những người có chuyên môn, năng lực thực sự, đảm nhận vai trò tham mưu trong lĩnh vực giáo dục. “Trước mắt, Sở GD&ĐT nên biệt phái 1 - 2 cán bộ có chuyên môn về hỗ trợ cơ sở. Song song đó, cần tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo từ 3 - 6 tháng để đội ngũ công chức cấp phường, xã làm quen với lĩnh vực mới”, ông Minh Công đề xuất.
Ngay sau lễ khai giảng, Sở GD&ĐT TP. Huế đã tổ chức họp trực tuyến với UBND các xã, phường về công tác quản lý cơ sở giáo dục và đào tạo trên địa bàn thành phố. Cuộc họp nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ phân cấp quản lý giáo dục theo quy định, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở và chính quyền các xã, phường; đồng thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn triển khai.
Ông Nguyễn Tân, Giám đốc Sở GD&ĐT cho hay, Sở GD&ĐT đã xây dựng, cung cấp bộ dữ liệu các chỉ số giáo dục và đào tạo từng trường, từng xã, phường nhằm tạo cơ sở cho các đơn vị xây dựng kế hoạch phát triển hàng năm và theo từng giai đoạn về GD&ĐT tại địa phương. Sở sẽ tổ chức tập huấn các nội dung liên quan quản lý nhà nước lĩnh vực GD&ĐT cho cán bộ phụ trách lĩnh vực này của phòng văn hóa - xã hội thuộc UBND các xã, phường, hoàn thành trong tháng 9/2025. Hàng quý, Sở tổ chức giao ban với UBND các xã, phường để trao đổi phối hợp giải quyết công việc với mục tiêu chung là thống nhất trong điều hành thuận tiện, tạo điều kiện tốt nhất để các trường hoàn thành nhiệm vụ năm học.