Gỡ khó để phát triển công nghiệp chủ lực Thủ đô

Sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực tại Công ty CP Bóng đèn phích nước Rạng Đông. Ảnh: Hoài Nam

Phát triển chưa tương xứng

Hà Nội xác định phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chủ lực, là trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế bền vững. Những năm qua, hàng loạt chương trình, đề án đã được triển khai nhằm thúc đẩy các DN sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực không chỉ phát triển về quy mô mà còn nâng cao giá trị gia tăng, từng bước hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo thống kê của Sở Công Thương Hà Nội, mỗi năm các DN công nghiệp chủ lực của Thủ đô đóng góp gần 200.000 tỷ đồng doanh thu, chiếm gần 35% tổng giá trị sản xuất công nghiệp của toàn TP. Kim ngạch xuất khẩu của nhóm DN này đạt gần 2 tỷ USD, đồng thời tạo việc làm ổn định cho khoảng 80.000 lao động.

Những con số này không chỉ cho thấy vai trò to lớn của khối DN công nghiệp chủ lực trong bức tranh kinh tế Thủ đô, mà còn chứng minh tính hiệu quả của các định hướng phát triển được Hà Nội kiên trì theo đuổi trong những năm qua. Tuy nhiên, so với tiềm năng hiện có, sự phát triển của sản phẩm công nghiệp chủ lực vẫn chưa tương xứng. Một trong những nguyên nhân chính là sự thiếu vắng của những dự án đầu tư quy mô lớn có khả năng dẫn dắt, lan tỏa và tạo chuỗi giá trị cho các ngành công nghiệp phụ trợ, công nghiệp hỗ trợ. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ hiện nay dành cho các DN có sản phẩm được công nhận là công nghiệp chủ lực vẫn còn phân tán, chưa thực sự rõ nét. Hầu hết các chương trình hỗ trợ đều mang tính lồng ghép, thiếu những cơ chế riêng biệt và thiết thực để khuyến khích DN đầu tư chiều sâu, đổi mới công nghệ hoặc mở rộng quy mô sản xuất.

Phó Chủ tịch Hội DN sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực TP Hà Nội (HAMI) Nguyễn Công Cường cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động, các rào cản kỹ thuật, tiêu chuẩn môi trường và quy định xuất xứ hàng hóa ngày càng khắt khe đang tạo ra áp lực lớn cho các DN sản xuất. Đặc biệt là nhóm DN tư nhân, lực lượng giữ vai trò nòng cốt trong công cuộc công nghiệp hóa và xuất khẩu đang phải gồng mình vượt khó để duy trì thị phần.

Thay đổi để tồn tại

Thực tế cho thấy, nhiều DN công nghiệp chủ lực tại Hà Nội đã từng bước đổi mới công nghệ, tổ chức sản xuất hiện đại và thân thiện môi trường. Tuy nhiên, do thiếu vốn và thiếu chính sách khuyến khích cụ thể nên tốc độ chuyển đổi còn chậm. Trong khi đó, quá trình tái cấu trúc kinh tế, chuyển đổi số quốc gia, chương trình tăng trưởng xanh hay hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu đang đặt ra yêu cầu cấp bách: DN phải thay đổi để tồn tại. Đáng chú ý, trong một số trường hợp, DN vẫn trì hoãn việc ứng dụng công nghệ số, vì cho rằng cần ưu tiên sản xuất, kinh doanh trước.

Theo các chuyên gia, đây là quan điểm cần được điều chỉnh. Giai đoạn khó khăn chính là lúc để DN nhìn lại nội lực, tinh gọn tổ chức, tối ưu chi phí, đồng thời ứng dụng công nghệ số từng bước để nâng cao hiệu suất, cải thiện năng lực cạnh tranh trong dài hạn. Về phía cơ quan quản lý, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh khẳng định, Sở đang triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ nút thắt cho DN.

Theo đó, Hà Nội sẽ tập trung đẩy mạnh hỗ trợ DN công nghiệp chủ lực trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại, đầu tư và tạo điều kiện cho DN tiếp cận chính sách nhanh chóng, hiệu quả. Đồng thời, Sở cũng sẽ tích cực vận động các DN lớn tham gia chương trình xét chọn sản phẩm công nghiệp chủ lực, từ đó tạo mạng lưới liên kết giữa các DN đầu ngành với DN vừa và nhỏ, xây dựng hệ sinh thái công nghiệp phát triển bền vững. Hội DN sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực TP Hà Nội cũng được giao vai trò then chốt trong việc kết nối, hỗ trợ DN thành viên, làm cầu nối giữa DN và chính quyền.

Khi vai trò của hội được phát huy, các DN sẽ dễ dàng chia sẻ thông tin, cùng nhau vượt qua khó khăn và tận dụng cơ hội mới. Đáng chú ý, trong lộ trình phát triển đến năm 2030, Hà Nội đặt mục tiêu trở thành TP công nghiệp hiện đại, đột phá vào các ngành sử dụng công nghệ cao như công nghệ thông tin, cơ khí chính xác, thiết bị điện, điện tử, công nghệ sinh học, dược phẩm, mỹ phẩm cao cấp, chế biến nông – lâm – thủy sản và vật liệu mới. Phát triển công nghiệp chủ lực không thể dựa vào một vài chương trình ngắn hạn hay những con số báo cáo mang tính hình thức. Cần một tư duy chiến lược, quyết tâm chính trị và sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền đến DN để tạo nên “lực đẩy kép” vừa giải quyết bài toán trước mắt, vừa mở ra triển vọng dài hạn cho nền công nghiệp Thủ đô vươn tầm khu vực.

Nguyễn Đăng