Gỡ khó công tác tư vấn học đường

Ảnh minh họa/ITN.

Khó khăn nhân sự, cơ chế phối hợp

Ông Nguyễn Minh Tuấn - Hiệu trưởng Trường THCS Trung Hiếu (xã Trung Thành, Vĩnh Long) chia sẻ: Hiện nay, nhà trường đã thành lập Tổ tư vấn học đường; thành phần gồm Ban giám hiệu, tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm, một số giáo viên tâm lý/giáo dục công dân, nhân viên y tế.

Tổ tư vấn học đường có nhiệm vụ hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học tập, quan hệ bạn bè, gia đình; tổ chức các buổi truyền thông theo chủ đề (phòng chống bạo lực học đường, kỹ năng ứng xử, sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên); phối hợp với Đoàn - Đội tổ chức câu lạc bộ kỹ năng sống, tọa đàm “nói chuyện chuyên đề”.

Nhà trường có hộp thư góp ý, đường dây nóng, tuy nhiên mức độ tương tác chưa cao. Ngoài ra, trường cũng tận dụng mạng xã hội (zalo nhóm lớp, fanpage trường) để tiếp cận học sinh, nhưng chủ yếu thiên về thông báo, ít hoạt động tư vấn chuyên sâu.

Cho biết triển khai hoạt động tư vấn học đường còn nhiều khó khăn, đặc biệt về nhân sự, ông Nguyễn Minh Tuấn cho biết, hiện nhiều trường thiếu cán bộ chuyên trách tư vấn tâm lý; chủ yếu là giáo viên kiêm nhiệm, chưa được đào tạo bài bản về tham vấn học đường.

Khối lượng công việc lớn, nên nhiều giáo viên “ngại” nhận nhiệm vụ vì lo ảnh hưởng giờ dạy. Vì kiêm nhiệm nên giáo viên thường thiếu kỹ năng tham vấn (ví dụ: lắng nghe chủ động, kỹ thuật đặt câu hỏi, xử lý khủng hoảng). Khi học sinh gặp vấn đề nặng (tự hại, trầm cảm), nhà trường lúng túng, không biết quy trình chuyển tuyến thế nào.

Về cơ sở vật chất, nhiều trường không có phòng tư vấn riêng mà tận dụng phòng đoàn - đội, gây mất sự riêng tư; thiếu tài liệu, học liệu, công cụ đánh giá tâm lý cơ bản.

Một khó khăn khác là học sinh thường ngại chia sẻ, sợ bị bạn bè trêu chọc hoặc thầy cô đánh giá; một số phụ huynh chưa coi trọng tư vấn tâm lý, thậm chí phản ứng khi nhà trường đề nghị phối hợp; sự kết nối giữa nhà trường với các trung tâm tư vấn tâm lý, bệnh viện, tổ chức xã hội còn lỏng lẻo.

Quan trọng nhất là điều kiện con người

Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGD&ĐT ngày 15/9/2025 hướng dẫn công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học. Khẳng định vai trò quan trọng của Thông tư này trong nâng cao chất lượng tư vấn học đường, ông Nguyễn Minh Tuấn đồng thời đề xuất giải pháp để triển khai hiệu quả quy định mới.

Theo đó, đầu tiên là ổn định tổ chức và nhân sự phụ trách với việc thành lập tổ/bộ phận tư vấn học đường ở mỗi trường theo đúng quy định Thông tư số 18/2025/TT-BGD&ĐT. Đồng thời, rà soát nhân sự hiện có (giáo viên kiêm nhiệm, cán bộ đoàn - đội, nhân viên y tế học đường…) và bố trí người phụ trách rõ ràng.

Trong ngắn hạn, cần tổ chức bồi dưỡng kỹ năng tham vấn cơ bản cho lực lượng kiêm nhiệm. Giải pháp dài hạn là đề xuất bố trí viên chức chuyên trách tư vấn tại trường.

Nhà trường cần tổ chức tập huấn về kỹ năng tham vấn cá nhân/nhóm, xử lý khủng hoảng tâm lý, phòng chống bạo lực học đường, an toàn mạng, kỹ năng kết nối dịch vụ; kết hợp với các trường đại học, hội nghề nghiệp (tâm lý, công tác xã hội) để mời chuyên gia đào tạo. Có thể xây dựng “ngân hàng tình huống” để giáo viên xử lý tình huống thực tiễn, tránh chỉ lý thuyết.

Cùng chuẩn bị điều kiện con người, ông Nguyễn Minh Tuấn cũng gợi ý thiết lập cơ chế phối hợp và kênh hỗ trợ bên ngoài. Theo đó, ký kết phối hợp với trung tâm y tế, trung tâm bảo trợ xã hội, công an địa phương, đoàn thể; tăng cường kết trung tâm tư vấn tâm lý và dịch vụ công tác xã hội ngoài trường.

Đảm bảo cơ sở vật chất và tài chính rất quan trọng để tổ chức hiệu quả hoạt động tư vấn học đường. Việc cần làm là bố trí phòng tư vấn riêng, đảm bảo tính riêng tư, kín đáo để học sinh yên tâm chia sẻ; đầu tư thiết bị, tài liệu, hồ sơ bảo mật. Nhà trường chủ động đề xuất kinh phí thường xuyên cho hoạt động (không chỉ phong trào hay dự án ngắn hạn).

Cuối cùng là truyền thông, nâng cao nhận thức. Việc này có thể triển khai thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa, chuyên đề, câu lạc bộ kỹ năng sống để học sinh, phụ huynh hiểu đúng vai trò của tư vấn học đường; giúp học sinh thấy đây là dịch vụ hỗ trợ tích cực, không phải chỉ khi “có vấn đề tâm lý mới tìm đến”; xây dựng văn hóa nhà trường: an toàn – thân thiện – cởi mở để việc tư vấn không còn là điều “nhạy cảm”.

Hải Bình