Gỡ 'điểm nghẽn' để điện ảnh cất cánh trong kỷ nguyên mới

PGS.TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ VHTTDL phát biểu tại Hội thảo

Sự kiện có sự tham gia của PGS.TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ VHTTDL; TS. Trần Thị Phương Lan, Vụ trưởng Vụ Văn hóa - Văn nghệ, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội…Cùng các nhà quản lý điện ảnh, đại diện các ban, bộ, ngành, hội, hiệp hội và các doanh nghiệp điện ảnh, nghệ sĩ.

Cánh cửa “kỷ nguyên mới”

Mở đầu phiên thảo luận, bà Đinh Thị Thanh Hương, Phó chủ tịch HĐQT Galaxy Group đưa ra tín hiệu lạc quan khi cho biết điện ảnh Việt Nam đã tăng trưởng hơn 20% so với năm 2019, trong khi nhiều thị trường châu Á chỉ phục hồi khoảng 60%. Sự vực dậy này đến từ nỗ lực chung của cộng đồng làm phim và sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý.

Khái niệm “kỷ nguyên mới”, từ khóa xuyên suốt của LHP năm nay đã được TS. Trần Thị Phương Lan giải mã ngay đầu phiên thảo luận. Bà cho biết, “kỷ nguyên mới” này không chỉ là một khẩu hiệu mà chính là kim chỉ nam chiến lược, được xác lập dựa trên dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng. Nền tảng của kỷ nguyên này được xây dựng vững chắc trên sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, tinh thần sáng tạo và việc phát huy tối đa sức mạnh nội sinh của dân tộc, đặc biệt là tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường và tự hào dân tộc.

Toàn bộ hệ thống chính sách văn hóa nói chung và điện ảnh nói riêng đều được xây dựng để bám sát và hiện thực hóa mục tiêu vĩ mô này. TS. Phương Lan bày tỏ sự lạc quan khi thấy quan điểm của Đảng về phát triển văn hóa rất nhất quán. Bà nhấn mạnh: “Văn hóa vẫn được đặt rất cao, ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội, là nguồn lực phát triển và là hệ điều tiết xã hội”.

Các diễn giả tại phiên thảo luận “Phát triển công nghiệp điện ảnh trong kỷ nguyên mới”

Tiếp nối, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn đã làm rõ vị thế của điện ảnh trong bức tranh công nghiệp văn hóa. Ông nhận định rằng, điện ảnh không chỉ là một kênh phát triển kinh tế mà còn là công cụ hữu hiệu để “tỏa sáng những giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới”. “Đã đến lúc cần xem xét điện ảnh theo một cách nhìn mới so với trước kia, để nâng vị thế của điện ảnh lên tầm quan trọng hơn trong văn hóa nghệ thuật”, ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu vĩ mô này, các chuyên gia thừa nhận ngành điện ảnh cần phải tháo gỡ những “điểm nghẽn” đang kìm hãm sự phát triển.

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh điều kiện tiên quyết là phải “tạo ra một hệ sinh thái điện ảnh phong phú và phù hợp với bối cảnh hiện tại” và việc “gấp rút bổ sung, hoàn thiện thêm các luật và chính sách chuyên biệt để điện ảnh có thể phát triển bứt phá” là không thể trì hoãn.

Ông cũng chỉ ra, vấn đề tài chính và đầu tư là rào cản lớn nhất. Vấn đề đầu tiên chính là thuế. Mặc dù đầu tư vào điện ảnh mang tính dài hạn và rất mạo hiểm, nhưng các quy định hiện hành, ví dụ về ưu đãi thuế hay đất đai cho nhà đầu tư nước ngoài vẫn còn “chưa rõ ràng và thiếu cơ chế cụ thể”. Ông cũng cho rằng, luật chuyên ngành hiện tại còn mang tính “tuyên ngôn” nhiều hơn là giải pháp thực tiễn, tạo ra không ít khó khăn cho hoạt động sản xuất phim. Chỉ khi những nút thắt này được tháo gỡ, thì tương lai của điện ảnh Việt Nam mới tươi sáng.

TS. Trần Thị Phương Lan giải mã khái niệm “kỷ nguyên mới”

Công thức “càng địa phương, càng quốc tế”

Hội nhập quốc tế cũng là chủ đề nóng được đưa ra thảo luận sâu rộng. TS. Trần Thị Phương Lan đã đưa ra một quan điểm mang tính xây dựng về vấn đề này. Bà cho rằng lo ngại về việc mất đi bản sắc khi hội nhập là một mối băn khoăn lớn đã được đặt ra ở nhiều diễn đàn, nhưng thực tế không có một “lá chắn” nào cả.

Hội nhập quốc tế là một quy luật tất yếu trong phát triển văn hóa. Thay vì tạo ra “lá chắn”, nhiệm vụ của ngành điện ảnh là phải giữ vững tinh thần cốt lõi. Bà cho biết: “Hơn lúc nào hết, ý thức dân tộc phải xuyên suốt trong mọi hoạt động. Nhiệm vụ của chúng ta là gạn đục khơi trong, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để hội nhập mà vẫn giữ được cốt cách. Điều này đòi hỏi ngành phim phải có tầm nhìn quốc tế, không chỉ dừng lại ở việc làm phim sân nhà”.

Nói về bí quyết để phim Việt hấp dẫn quốc tế, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn đã chia sẻ một công thức mà thế giới đã chứng minh, đó là “càng địa phương, càng quốc tế”. Ông cho biết, sản phẩm nghệ thuật ăn khách nhất trên thế giới luôn là sản phẩm thể hiện rõ bản sắc địa phương một cách độc đáo.

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn cho rằng cần phải tháo “điểm nghẽn” để điện ảnh Việt cất cánh

Từ góc độ của người làm phim, đạo diễn Victor Vũ cũng đưa ra hướng đi để chạm tới khán giả quốc tế. Ông khẳng định: “Kế hoạch cho sự hội nhập là càng muốn đi xa, càng phải bám chặt vào gốc rễ”.

Theo ông, để vượt qua mọi ranh giới văn hóa, người làm phim cần khai thác những chủ đề mang giá trị toàn cầu như: thân phận con người, tình mẫu tử... Ông tin rằng, khi những chủ đề này được khai thác sâu sắc, khán giả quốc tế mới thực sự cảm nhận và kết nối được với câu chuyện của mình, từ đó tạo nên thành công vang dội.

Đạo diễn Victor Vũ cũng chốt lại ba yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững của một nhà làm phim. Thứ nhất, phải liên tục học hỏi và làm mới tư duy, kỹ thuật để theo kịp tốc độ thay đổi của công nghệ và thị hiếu công chúng. Thứ hai, cần đầu tư nghiêm túc về thời gian, công sức để đảm bảo tác phẩm đạt độ chỉnh chu cao nhất trước khi ra mắt. Cuối cùng và quan trọng nhất, chính là giữ vững bản sắc văn hóa trong câu chuyện.

Ông tin rằng chính những giá trị truyền thống bền vững này sẽ tạo nên sự kết nối sâu sắc, là chìa khóa để tác phẩm chinh phục được trái tim khán giả và đạt thành công lớn.

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn cũng thẳng thắn chỉ ra nhân lực chính là “mắt xích” yếu nhất trong toàn bộ hệ sinh thái điện ảnh Việt Nam hiện nay. Điều này đặt ra một bài toán lớn về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng vừa làm chủ công nghệ, vừa giữ vững được bản sắc văn hóa dân tộc.

Hội thảo đã không chỉ vẽ ra một bức tranh lạc quan về “kỷ nguyên mới” mà còn đưa ra những giải pháp cụ thể, từ chính sách thuế đến chiến lược sáng tạo, hứa hẹn mở ra một giai đoạn phát triển đột phá cho điện ảnh Việt Nam trong những năm sắp tới.

Đạo diễn Victor Vũ chia sẻ tại hội thảo

Phát biểu kết thúc hội thảo, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông khẳng định, sự kiện đã tập trung làm rõ những vấn đề cốt lõi và định hướng phát triển của ngành điện ảnh, hoàn toàn phù hợp với “Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Trong thời gian tới, ngành điện ảnh Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào ba định hướng lớn, đó là: Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và Hoàn thiện hệ sinh thái điện ảnh.

Ông Tạ Quang Đông tin rằng những ý tưởng, giải pháp và định hướng được trao đổi hôm nay sẽ là hành trang quý báu, giúp điện ảnh Việt Nam đạt nhiều thành công, mở ra một “nền kinh tế điện ảnh” năng động, sáng tạo trong kỷ nguyên mới, nơi bản sắc và hội nhập cùng phát triển mạnh mẽ.

HỒNG HẠNH; ảnh: VIỆT HÙNG