Giúp trẻ nhận diện lừa đảo trực tuyến

Khi thế giới số song hành với thế giới thực, kỹ năng sống trong môi trường mạng phải là năng lực thiết yếu của thế hệ trẻ.

Một bộ phận trẻ ngày nay có cuộc sống quá đầy đủ về vật chất nhưng kiến thức cuộc sống kém do ít khi tiếp xúc với môi trường xung quanh, ít lao động, ít quan tâm đến người khác.

Trong khi đó, thời gian sử dụng điện tử của trẻ quá nhiều nên mối quan hệ rất hạn hẹp và tầm nhìn bị hạn chế, dần hình thành nếp sống thờ ơ với thời cuộc, ngơ ngác với các khái niệm hiện thực trong cuộc sống. Chính vì vậy, khi bị tiếp cận, trẻ rất dễ tin rằng thông tin từ đó là sự thật và bị buộc phải tuân theo hướng dẫn của các đối tượng.

Đặc biệt, các con ngày càng xa lạ với gia đình mình, đôi khi còn chống đối, trong khi lại dễ dàng tin người xa lạ do hiểu biết nông cạn, dễ bị thao túng tâm lý. Trong khi đó, các chiêu trò lừa đảo hiện nay ngày càng tinh vi, thường sử dụng các chiêu trò để trẻ rời khỏi gia đình, tự động rơi vào các bẫy lừa đảo.

Thực tế, kỹ năng cơ bản trẻ cần biết đến từ cuộc sống, kiến thức pháp luật. Nếu biết rõ những chiêu trò các đối tượng thường sử dụng, các kiến thức liên quan, trẻ sẽ không dễ bị lừa.

Có hai khái niệm mà trẻ rất cần biết đó là: Thứ nhất, không pháp luật nào cấm trẻ báo cho cha mẹ mình biết nếu mình vướng phải các vấn đề pháp luật. Thứ hai, không có ai trên đời này dễ dàng cho mình tiền một cách miễn phí.

Điều quan trọng, cha mẹ cần nhắc lại nhiều lần để con biết, phải gọi cho gia đình cho dù xảy ra vấn đề gì. Gia đình nên có các phương thức liên lạc và bắn tin cho nhau nhanh và hiệu quả nhất.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ và mạng xã hội ngày càng trở thành một phần không thể thiếu, việc trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng để sử dụng Internet và mạng xã hội một cách an toàn là vô cùng cần thiết.

Ngành giáo dục và nhà trường không thể đứng ngoài cuộc. Trước hết, giáo dục kỹ năng số và an toàn mạng nên được đưa vào như một nội dung chính khóa hoặc tích hợp trong các môn học. Trẻ em cần hiểu được cách phân biệt thông tin thật-giả, cách bảo vệ danh tính cá nhân, nhận diện hành vi lừa đảo trực tuyến và có ý thức đạo đức khi tương tác trong môi trường số.

Bên cạnh đó, giáo viên cần được bồi dưỡng về kiến thức công nghệ và kỹ năng hướng dẫn học sinh sử dụng mạng xã hội an toàn. Không thể kỳ vọng học sinh thay đổi nếu người lớn không đủ hiểu biết để dẫn dắt.

Giáo dục kỹ năng số không chỉ dừng lại trong lớp học mà cần được củng cố từ gia đình. Khi thế giới số song hành với thế giới thực, kỹ năng sống trong môi trường mạng phải là năng lực thiết yếu của thế hệ trẻ.

Các bậc cha mẹ nên thường xuyên trao đổi với con về các vấn đề thời sự trong và ngoài nước. Điều này cung cấp kiến thức trong cuộc sống, giúp trẻ mở rộng tầm nhìn và có kỹ năng ứng phó, phòng tránh bắt cóc, lừa đảo. Giao tiếp tôn trọng và công bằng sẽ khiến trẻ hiểu và gắn kết với cha mẹ nhiều hơn.

TS. Vũ Thu Hương