Giữ rừng mùa khô -Trách nhiệm từ cơ sở

Số vụ và thiệt hại tăng cao

Toàn tỉnh có hơn 160 nghìn ha rừng được giao cho các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp và người dân quản lý, bảo vệ. Trước diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, nguy cơ cháy luôn tiềm ẩn, nhất là trong mùa hanh khô, đòi hỏi công tác phòng ngừa, ứng phó cần thường xuyên, nghiêm ngặt.

Lực lượng chức năng diễn tập chữa cháy rừng.

Trạm Bảo vệ rừng Kiên Lao hiện quản lý, bảo vệ hơn 1,4 nghìn ha rừng tự nhiên và rừng sản xuất. Trạm trưởng Nguyễn Văn Bình chia sẻ: “Rừng nằm gọn trong địa bàn thôn Khuôn Thần. Đây là thôn tập trung đồng bào dân tộc thiểu số nên chúng tôi bám sát địa bàn, phối hợp chặt chẽ với bà con để tuần tra, canh gác, bảo vệ "lá phổi xanh”".

Đưa chúng tôi lên thuyền vượt lòng hồ Khuôn Thần, men theo lối mòn đi sâu vào khu rừng xanh ngắt, ông Bình cho biết, nhiều năm gắn bó giúp ông quen thuộc với từng lối mòn, lá cây, ngọn cỏ, từng biến động của thời tiết. Mùa này thời tiết hanh khô, nguy cơ cháy rừng luôn hiện hữu. Bởi vậy các ngày trong tuần, Trạm luôn bố trí cán bộ túc trực.

Tại địa bàn xã Kiên Lao, tổ cộng đồng phòng cháy, chữa cháy được thành lập. Thành viên là trưởng thôn, đại diện các tổ chức đoàn thể, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, thường xuyên phát huy vai trò trách nhiệm, giữ liên lạc thường xuyên với cán bộ Trạm để kịp thời thông tin, báo cáo tình hình. Nhờ sự thống nhất trong chỉ đạo và chung tay của người dân bản địa, nhiều năm qua khu vực này không để xảy ra cháy.

Tuy nhiên không phải nơi nào cũng giữ được màu xanh bình yên như Kiên Lao. Trong mùa khô 2024-2025, toàn tỉnh xảy ra 51 vụ cháy rừng, tăng 48 vụ cháy, diện tích thiệt hại tăng 48,1 ha so với mùa khô năm 2023-2024; trong đó có 17 vụ gây thiệt hại đến cây rừng với tổng diện tích 48,1 ha, tổn thất lớn về kinh tế, cảnh quan môi trường và hệ sinh thái. Một số địa phương xảy ra cháy như xã: Tân Sơn, Sơn Hải, Sa Lý và phường Yên Dũng… Cũng trong năm nay có nhiều nơi như xã Sa Lý, Sơn Hải trong một ngày xảy ra 2 vụ cháy.

Theo đánh giá của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, thời điểm xảy ra các vụ cháy chủ yếu vào buổi chiều, tối và ban đêm tại những khu vực xa dân cư, địa hình núi cao, đường đi phức tạp... gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng trong quá trình tiếp cận, triển khai các biện pháp khoanh vùng và dập tắt đám cháy. Chi cục Kiểm lâm tỉnh cùng các địa phương đã huy động hàng nghìn người cùng nhiều phương tiện, vật tư tham gia công tác khắc phục.

Bám địa bàn, nâng cao cảnh giác

Ước tính sau mỗi vụ cháy, để phục hồi rừng kinh tế thường mất vài năm, với rừng tự nhiên có thể mất đến hàng chục, thậm chí hàng trăm năm tùy thuộc loại cây, cường độ cháy và biện pháp can thiệp (trồng lại, bảo vệ, tái sinh tự nhiên). Vì vậy, công tác cảnh báo, phòng ngừa chủ động luôn được ngành chức năng và địa phương đặt lên hàng đầu. Từ đầu năm đến nay, Chi cục Kiểm lâm tỉnh triển khai kế hoạch thực hiện công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Đơn vị thường xuyên thông báo, cảnh báo khu vực nguy cơ xảy ra cháy để toàn ngành, các địa phương nắm bắt, kịp thời thông tin đến người dân nâng cao cảnh giác; tuyệt đối không lơ là, chủ quan với giặc lửa.

Trong mùa khô 2024-2025, toàn tỉnh xảy ra 51 vụ cháy rừng. So với mùa khô 2023-2024, tăng 48 vụ, diện tích thiệt hại tăng 48,1 ha.

Năm 2025, các địa phương, đơn vị, chủ rừng trong toàn tỉnh đã tăng cường đầu tư trang thiết bị, cơ sở hạ tầng như: Tu bổ 64,6 km đường băng trắng cản lửa; hạ cấp 46 ha thực bì rừng trồng; tiêu giảm vật liệu cháy; duy tu, sửa chữa 184 biển tin, biển báo tuyên truyền; xây dựng Trung tâm giám sát điều hành quản lý, bảo vệ rừng và Phòng cháy, chữa cháy rừng tỉnh, hồ chứa nước. Ngoài ra còn có gần 20 nghìn trang thiết bị, phương tiện, dụng cụ thủ công và bảo hộ lao động tại các địa phương, đơn vị cơ sở và lực lượng kiểm lâm toàn tỉnh. Được biết, ngay sau khi sắp xếp chính quyền hai cấp, các địa phương đã nhanh chóng củng cố, kiện toàn tổ chức, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên làm công tác bảo vệ, phát triển rừng. Tại các xã trọng điểm, chính quyền và cơ quan chức năng ký hợp đồng lao động với người địa phương trực tiếp làm công tác bảo vệ, phòng cháy, chữa cháy rừng.

Lục lượng kiểm lâm tỉnh Bắc Ninh kiểm tra rừng tại xã Kiên Lao.

Ông Phạm Hồng Phương, Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Cấm Sơn cho biết, đơn vị chỉ đạo các trạm bảo vệ rừng, các xã bố trí lực lượng canh phòng theo quy định, đặc biệt trong khung giờ cao điểm từ 11 đến 19 giờ. Năm nay, từ nguồn kinh phí cấp trên phân bổ, đơn vị đã mua bổ sung đèn pin, bảo hộ lao động (mũ, giầy, quần áo); máy thổi gió, máy phát thực bì… cho lực lượng chức năng một số địa bàn. Đến nay, các đơn vị đã chuẩn bị sẵn sàng lực lượng, phương tiện, dụng cụ tham gia phòng và chữa cháy.

Thực tế trước đây, để xảy ra cháy có một phần nguyên nhân do chính quyền một số địa phương chưa huy động tốt sự tham gia của Nhân dân và các đoàn thể trong công tác phòng cháy, chữa cháy. Có nơi còn thể hiện sự lúng túng, thiếu chủ động, xem nhẹ công tác này khi cho rằng đó là việc của chủ rừng, của cơ quan kiểm lâm. Mặc dù cấp độ cảnh báo cháy rừng cấp IV (nguy hiểm), cấp V (cực kỳ nguy hiểm) được thông báo, song còn tình trạng người dân vào rừng khai thác gỗ, phát dọn thực bì, dã ngoại… mà địa phương không có biện pháp kiểm soát, ngăn chặn kịp thời.

Đồng chí Phí Thanh Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, bài học kinh nghiệm từ những vụ cháy trước đây là các địa phương cần chuẩn bị tốt công tác “4 tại chỗ”: Chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ; Tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chức năng, tổ bảo vệ rừng cộng đồng; biết dựa vào dân, huy động Nhân dân cùng tham gia; Chủ động tuần tra, giám sát nhằm kịp thời phát hiện điểm cháy, triển khai dập tắt ngay khi mới phát sinh, không để cháy lan, cháy lớn, kéo dài, đồng thời báo cáo nhanh tình hình về cơ quan thường trực Ban Chỉ huy Phòng cháy, chữa cháy rừng tỉnh (qua Chi cục Kiểm lâm) để tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo. Chi cục Kiểm lâm tỉnh sẽ phối hợp với cơ quan chức năng tỉnh tổ chức điều tra, xác minh nguyên nhân, truy tìm thủ phạm và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Những ngày cuối năm, thời tiết trên địa bàn tỉnh khô hanh. Các xã, phường có rừng trên địa bàn tỉnh đều nằm trong vùng cảnh báo nguy cơ cao xảy ra cháy. Trước thực tế đó, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đề nghị Chủ tịch UBND cấp xã, Ban chỉ huy cấp xã trực tiếp chỉ đạo công tác phòng cháy, chữa cháy tại địa phương; các chủ rừng, lực lượng kiểm lâm thường xuyên kiểm tra, giám sát nghiêm ngặt vùng trọng điểm, phòng ngừa xảy ra hỏa hoạn.

Bài, ảnh: Mai Toan