Giữ màu xanh Vườn quốc gia U Minh Thượng

Lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng tại Vườn quốc gia U Minh Thượng phát dọn dây leo. Ảnh: THÙY TRANG

Vườn quốc gia U Minh Thượng là một trong những di tích còn lại cuối cùng của khu vực đất ngập nước than bùn ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Nơi đây được công nhận là 1 trong 3 khu vực trọng yếu của khu dự trữ sinh quyển thế giới, Vườn di sản ASEAN năm 2012, khu Ramsar vào năm 2015. Với đặc trưng là rừng hỗn loài và rừng tràm trên đất than bùn chiếm 3.000ha, Vườn quốc gia U Minh Thượng còn là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của nhiều thực vật, động vật hoang dã quý hiếm. Theo thống kê, có khoảng 260 loài thực vật bậc cao, 32 loài thú, 184 loài chim, 54 loài bò sát lưỡng cư, 64 loài cá, 218 loài côn trùng và nhiều loài động vật thủy sinh… Trong đó, 57 loài động vật, thực vật nguy cấp, quý hiếm như: Rái cá lông mũi, mèo cá, tê tê Java, đại bàng đen…

Không chỉ là “lá phổi xanh” điều hòa khí hậu, Vườn quốc gia U Minh Thượng còn góp phần chống mặn xâm nhập, bảo vệ nguồn nước ngọt và giảm phát thải khí nhà kính. Những năm qua, hệ sinh thái động thực vật tại đây bị suy giảm do tác động mạnh mẽ từ hoạt động khai thác, sử dụng không bền vững đa dạng sinh học như: Tình trạng chặt phá rừng, khai thác gỗ trái phép, săn bắn động vật hoang dã, thảm họa cháy rừng.

Xác định công tác bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của Vườn quốc gia U Minh Thượng, đơn vị nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp. Theo đó, để phục hồi đa dạng sinh học, Vườn quốc gia U Minh Thượng phối hợp Tổ chức Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam), Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) và các tổ chức phi chính phủ khác để triển khai các dự án bảo vệ đa dạng sinh học, phục hồi hệ sinh thái và cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương.

Vườn quốc gia thường xuyên phối hợp chính quyền địa phương tổ chức chương trình giáo dục, tuyên truyền về bảo vệ rừng, môi trường cho cộng đồng và du khách nhằm nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo vệ rừng. Cùng với các hoạt động tuyên truyền, Vườn quốc gia U Minh Thượng tập trung vào việc bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng tràm đặc hữu. Những năm qua, đơn vị trồng mới 1.731ha rừng tràm thuần loài, 73,6ha cây bản địa trên các tuyến đê. Hoạt động này giúp khôi phục diện tích rừng bị suy giảm, đồng thời, tạo môi trường sống cho các loài động vật, thực vật.

Ban Giám đốc Vườn quốc gia U Minh Thượng phân công lực lượng bảo vệ rừng thường xuyên tổ chức tuần tra, canh gác kịp thời, phát hiện sớm nguy cơ cháy rừng, có biện pháp phòng ngừa, ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại do cháy rừng gây ra. Thêm vào đó, các lực lượng có thể phát hiện, ngăn chặn hành vi săn bắn, buôn bán động vật quý hiếm, bảo vệ đa dạng sinh học.

Anh Nguyễn Văn Cơ - Phó Trưởng Phòng Quản lý, Bảo vệ và Phát triển rừng, Vườn quốc gia U Minh Thượng cho biết, mỗi tuần, các thành viên của phòng chia nhau phát dọn dây leo, cây đổ để giữ cho lối tuần tra thông thoáng. Giữ rừng không chỉ là tuần tra, ngăn chặn kẻ xâm nhập mà còn là chuyện vận động bà con sống ven rừng cùng tham gia bảo vệ, nâng cao ý thức phòng cháy, chữa cháy. Mùa khô, lực lượng chuyên trách trực 24/24 giờ, chỉ cần phát hiện một đám khói bốc lên từ rừng tràm là sẵn sàng có mặt.

Công tác cứu hộ và chăm sóc các loài động vật hoang dã cũng được Vườn quốc gia U Minh Thượng đặc biệt quan tâm. Tất cả động vật hoang dã sau khi được cứu hộ sẽ đưa về Trung tâm Du lịch sinh thái, giáo dục môi trường và cứu hộ phát triển sinh vật thuộc vườn quốc gia để chăm sóc. Tại đây, nhân viên cứu hộ chăm sóc, theo dõi tình trạng sức khỏe của con vật, khi chúng ổn định sẽ đưa về môi trường tự nhiên.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, mục tiêu của Vườn quốc gia U Minh Thượng là nâng độ che phủ rừng lên trên 80%, phục hồi nhanh diện tích đất than bùn suy thoái, bảo vệ nguyên vẹn hệ sinh thái rừng tràm đặc hữu. Đồng thời, phát triển du lịch sinh thái theo chuẩn quốc tế, tạo việc làm cho hơn 1.000 người lao động địa phương, tăng nguồn thu ổn định, giảm phụ thuộc ngân sách.

Giám đốc Vườn quốc gia U Minh Thượng Hoàng Văn Tuấn khẳng định: “Để đạt mục tiêu phát triển rừng bền vững, chúng tôi sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, xây dựng lực lượng bảo vệ rừng mạnh, ứng dụng công nghệ dự báo cháy, mở rộng hợp tác quốc tế. Du lịch sinh thái gắn với bảo tồn sẽ vừa giữ rừng vừa tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng”.

THÙY TRANG