'Giữ lửa' bánh quê

Bánh cục làm từ sắn gòn, nhân đậu đỏ là món quê dân dã, thân thương. Ảnh: CTV

Món ăn dân dã, thân thương

Ngoài làm nông, thời gian rảnh, bà Nguyễn Thị Hương ở xã Xuân Quang 3 thường làm bánh cục. Sở dĩ gọi là bánh cục vì bánh bà làm ra có hình thù giống như cục bột. Bánh cục được nhiều người miền quê yêu thích bởi hương vị thơm ngon, mộc mạc, gắn liền với tuổi thơ. Món bánh này không khó làm nhưng nguyên liệu khó tìm, đó là bột sắn gòn và nhân đậu đỏ. Nghe tin bà Hương làm bánh dân gian lạ mà ngon, nhiều người tìm đến, hỏi cách làm. Bà Hương chỉ cách: Đầu tiên là nhổ củ sắn gòn tươi rồi đem về chà trên bàn mài, chắt nước lấy phần bột đặc sệt. Phần nhân thì dùng đậu đỏ vo với nước, hấp chín và dùng chày giã cho nhuyễn, trộn đường vào, thêm hành tiêu, ớt tỏi, mắm muối cho vừa ăn.

Bột sắn cán mỏng rồi cho nhân vào vo tròn như cục bột, sau đó lấy lá chuối hơ lửa cho mềm quấn bánh lại rồi sắp lớp lang trên rổ. Bắc nồi nước lên nấu sôi thì thả từng chiếc bánh vào nồi. Cách làm này nhanh gọn, phù hợp với người nông dân tranh thủ thời gian lo công việc ngoài ruộng đồng, trong gò đồi.

Cũng theo bà Hương, nồi bánh cục nấu trên bếp củi thì bánh chín sẽ đậm mùi thơm đặc trưng của sắn gòn, đậu đỏ với đường, hành tiêu, ớt tỏi.

Bà Hương kể, trong một lần bà nấu bánh, chị Nguyễn Thị Lan, hàng xóm đến nhà thăm chơi, đúng lúc bà mở nắp vung thăm nồi bánh cục đang sôi. Bà Hương mời chị Lan ăn bánh cây nhà lá vườn. Chị Lan ăn chừng nửa cái bánh, nói: Ăn bánh này nhớ lại thời trước ngồi trên bờ ruộng ăn không cần chấm mắm. Ở quê vần công qua lại cấy dặm ruộng, chủ ruộng thường cho ăn nửa buổi món bánh cục. Món ăn bình dân, thấm đẫm tình quê.

Mới đây, em Bùi Thị Nhớ, sinh viên học ở TP Hồ Chí Minh về thăm quê, đến nhà bà Hương xin được học làm bánh cục. Bà Hương truyền tình yêu bánh dân gian cho lớp trẻ, rồi nói: Bánh cục bắt đầu từ đậu đỏ, sắn gòn. Cách làm bánh nhanh, gọn, cách gói bánh cuốn lá chuối không cầu kỳ. Làm bánh dân dã này đơn giản nhưng khó ở chỗ phải có đậu đỏ, sắn gòn.

Đi tìm đậu đỏ, sắn gòn

Ở miền núi huyện Đồng Xuân có 3 cây trồng chủ lực gồm lúa, mía và sắn. Sắn gòn so với các giống khác thì năng suất thấp, vì vậy ít người trồng thương mại. Nhà bà Hương và một số gia đình vẫn trồng sắn gòn ăn tươi.

Theo nhiều nông dân ở các huyện miền núi, đậu đỏ là cây trồng ở những khoảng trống vùng đất trồng sắn, mía bị chết, không thể trồng dặm, trỉa xen vào. Nông dân cũng trỉa đậu đỏ xen vào rẫy keo 1-2 năm tuổi. Hạt đậu đỏ có hai loại giống như hạt gạo, có hạt trụt và hạt dài, nên có vùng gọi đậu đỏ là đỗ gạo.

Nói về đậu đỏ, ông Thái Văn Bình, chồng bà Hương cho hay: Đậu đỏ là cây trồng truyền thống của người miền núi. Thế nhưng gần đây biến đổi khí hậu, ở vùng miền núi thường xuất hiện sương muối, mà đậu đỏ “kỵ” sương muối nên quăn đọt, ít trái. Có thời gian ở vùng núi mất giống đậu đỏ. Nhiều người phải đi xa tìm mua giống, riêng gia đình tôi có con gái lấy chồng ở An Lĩnh (huyện Tuy An), có trồng đậu đỏ, mang về làm nhân bánh cục.

Còn chị Lê Thị Thủy ở xã Xuân Phước cho hay: Đậu đỏ hạp làm nhân bánh cục, chứ các loại đậu khác làm không ngon bằng. Món bánh cục ăn vừa miệng, không ngọt hay béo như các món ăn khác. Gần đây qua mạng xã hội có người tìm mua đậu đỏ về làm bánh bán ở chợ Xuân Phước, ai ăn cũng khen món bánh cục lạ mà ngon. “Tôi đi nhiều nơi để ý chỉ có chợ Xuân Quang 3 và Xuân Phước có người bán bánh này. Bánh cục đơn giản nhưng gây thương nhớ, con em đi học hay đi làm xa, một năm đôi ba lần về nhà đòi ăn cho bằng được món bánh cục vừa ngon vừa lạ”, chị Thủy nói.

MẠNH HOÀI NAM