Giữ gìn di sản văn hóa tạo động lực cho phát triển

Đồng bào dân tộc Mường ở thôn Thái Học (xã Cẩm Tú) thường xuyên mặc trang phục truyền thống.

Về thôn Thái Học (xã Cẩm Tú), nơi có 90% dân số là dân tộc Mường mới thấy được bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mường ở đây vẫn được chính quyền địa phương cũng như người dân trong thôn quan tâm giữ gìn, phát huy một cách hiệu quả.

Dẫn chúng tôi đến nhà văn hóa, cũng là nơi các đội văn nghệ của bà con dân tộc Mường đang tập luyện, Phó Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Thái Học Cao Thị Vân vui vẻ cho biết: Bản sắc văn hóa của dân tộc Mường ở thôn chính là tài sản vô giá, là sợi dây kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai, đồng thời tạo động lực cho việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của thôn. Chính vì vậy, thời gian qua, ban công tác mặt trận thôn đã linh hoạt thực hiện nhiều giải pháp như tuyên truyền, khuyến khích Nhân dân tự dệt và mặc trang phục dân tộc truyền thống khi tham gia những sự kiện như cưới hỏi, lễ hội văn hóa ở địa phương; thành lập các đội văn nghệ, câu lạc bộ cồng chiêng và tổ chức các trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co, khua luống, nhảy sạp... để người dân được tham gia tập luyện, biểu diễn. Đồng thời, tập trung thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, tạo mọi điều kiện thuận lợi để người dân tham gia các hoạt động giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình... Bởi vậy, đến nay hầu hết bản sắc văn hóa của dân tộc Mường ở đây đều được gìn giữ, phát huy trong đời sống hàng ngày.

Không chỉ thôn Thái Học, mà hầu hết các thôn ở xã Cẩm Tú việc giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số cũng được người dân đặc biệt quan tâm thực hiện. Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Cẩm Tú Phùng Thế Tài chia sẻ: Trên địa bàn xã đồng bào dân tộc Mường chiếm trên 70%, vì vậy xã luôn chú trọng phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Mường và coi đây là nền tảng tinh thần vững chắc thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Theo đó, xã đã vận động bà con thành lập các câu lạc bộ văn hóa, đưa giáo dục văn hóa vào trường học, đẩy mạnh quảng bá du lịch văn hóa. Các thiết chế văn hóa, thể thao như nhà văn hóa, sân vận động được đầu tư xây dựng đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển phong trào văn hóa - thể thao lành mạnh. Cùng với đó, xã đẩy mạnh thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, thu hút đông đảo người dân tham gia và thực hiện có hiệu quả. Từ đó, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh, làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân.

Không chỉ chú trọng đến việc bảo tồn bản sắc văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, trong nhiều năm qua các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh còn đặc biệt quan tâm đến việc trùng tu, tôn tạo, phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa trở thành nguồn lực quan trọng thúc đẩy du lịch phát triển. Trong đó phải kể đến một số di tích lịch sử - văn hóa trọng điểm như: Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh, Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu, đền Đồng Cổ, nghè Vẹt, đền thờ Trần Khát Chân... Những di tích này sau khi được đầu tư tôn tạo đã và đang trở thành điểm du lịch văn hóa đặc sắc, phục vụ đời sống văn hóa tâm linh, hấp dẫn du khách trong và ngoài tỉnh.

Ông Nguyễn Văn Tĩnh, Trưởng Ban Quản lý Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu cho biết: Các di tích lịch sử - văn hóa là tài sản vô giá trong kho tàng di sản văn hóa lâu đời của dân tộc, là những chứng tích phản ánh sâu sắc nhất về đặc trưng văn hóa, về quá khứ cội nguồn và truyền thống đấu tranh dựng nước, giữ nước hào hùng của dân tộc. Khu di tích có giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc cổ kính, nơi tưởng nhớ nữ Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh với tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm. Từ khi được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2014 và nhận được sự quan tâm đầu tư trùng tu, tôn tạo của Nhà nước, khu di tích càng trở nên hấp dẫn du khách đến tham quan, vãn cảnh. Nhằm tạo sức hút du khách, ban quản lý đã tăng cường kết nối sản phẩm du lịch tại khu di tích với sản phẩm du lịch tại các khu, điểm du lịch khác trong tỉnh; đồng thời, đẩy mạnh phát triển các sản phẩm du lịch như du lịch văn hóa - tâm linh gắn với du lịch sinh thái, các hoạt động nghỉ dưỡng, vui chơi, giải trí, du lịch tìm hiểu lịch sử, lễ hội, tạo nên trải nghiệm mới mẻ cho du khách.

Có thể khẳng định, các di sản văn hóa luôn là động lực quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, do tác động của nền kinh tế thị trường, cùng sự giao lưu, hội nhập văn hóa, việc giữ gìn, phát huy di sản văn hóa đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, một số giá trị văn hóa truyền thống như lễ hội, phong tục tập quán, nghề thủ công... của đồng bào dân tộc thiểu số đã và đang bị mai một, thậm chí có nguy cơ thất truyền. Hơn nữa, Thanh Hóa là địa phương có số lượng di tích lớn, với 1.535 di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng và kiểm kê bảo vệ. Trong khi đó, nguồn kinh phí cho việc trùng tu, tôn tạo các di tích còn hạn chế so với nhu cầu. Bởi vậy, có nhiều lúc việc bảo tồn, trùng tu các di tích lịch sử - văn hóa chưa kịp thời dẫn đến nhiều di tích bị xuống cấp. Để các di sản văn hóa ngày càng phát huy được giá trị cần hơn nữa những giải pháp đồng bộ từ các cấp, ngành, địa phương.

Bài và ảnh: Nguyễn Đạt