Giữ cá cho Tam Giang

Thầy Dương Ngọc Phước (người cầm loa) chia sẻ cùng người dân. Ảnh: NVCC

Nghề chọn người

Sinh ra và lớn lên ở thành phố, chỉ biết đầm phá Tam Giang qua những trang giáo trình và vài chuyến thực địa ngắn ngủi thời sinh viên, Dương Ngọc Phước không ngờ rằng mình sẽ gắn bó lâu dài với các hoạt động cộng đồng tại các vùng quê ven phá. Chỉ đến năm cuối đại học, chuyến thực tập tại xã Quảng An, huyện Quảng Điền (nay là xã Quảng Điền) mới trở thành dấu mốc quan trọng trong hành trình đồng hành cùng cộng đồng cư dân đầm phá Tam Giang. “Ngày ấy, tôi chỉ nghĩ học xong có việc làm là đủ. Nhưng rồi, những chuyến đi cơ sở đã khiến tôi yêu công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản một cách ngay bản thân tôi cũng không hiểu được. Với gần 20 năm gắn bó với cộng đồng, điều day dứt nhất của tôi luôn là sinh kế của người dân”, thầy Dương Ngọc Phước chia sẻ.

Từ trăn trở đó, thầy Phước tham gia hầu hết dự án dựa vào cộng đồng để bảo tồn hệ sinh thái và dựa vào bảo tồn để tạo sinh kế bền vững. Các dự án thầy tham gia cũng đa dạng từ trồng rừng ngập mặn làm nơi trú ngụ cho thủy sản, xây dựng khu bảo vệ nguồn lợi, phát triển mô hình nuôi trồng bền vững, cho đến khởi xướng ý tưởng vẽ tranh bích họa mở lối cho du lịch cộng đồng. Tất cả đều hướng đến mục đích “giữ cá, giữ nghề cho ngư dân Tam Giang”.

Cũng từ những ngày đồng hành cùng người dân đầm phá, thầy Phước có cơ hội trải nghiệm, tham gia nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến bảo vệ nguồn lợi thủy sản như đề tài: Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn tài nguyên và khởi nghiệp ở vùng đầm phá ven biển Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế); Nghiên cứu khả năng ứng phó và phục hồi hoạt động dịch vụ du lịch của các hộ vùng đầm phá ven biển. Thầy cũng chủ trì đề tài nghiên cứu sự chuyển dịch sinh kế của các hộ khai thác thủy sản trên vùng ven bờ thành phố Huế; tham gia các dự án đồng quản lý thủy sản bảo tồn nguồn lợi thủy sản vùng đầm phá, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới…

Việc làm nhỏ, lợi ích lớn

Theo thầy Phước, chỉ khi người dân “sống được bằng nghề” gắn với đầm phá và có thêm nguồn thu từ công tác bảo vệ nguồn lợi thì việc bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản mới thật sự bền vững. Từ suy nghĩ đó, thầy khởi xướng dự án “thay áo mới” cho con đường ven phá Ngư Mỹ Thạnh, xã Đan Điền, bằng những bức tranh bích họa.

Không đi một mình, thầy vận động chính quyền, tìm kiếm nguồn tài trợ, kết nối với giảng viên và sinh viên Trường Đại học Nghệ thuật Huế cùng chung tay thực hiện. Nhờ vậy, những bức tường loang lổ, con đường rác ven phá được thay thế bằng những mảng màu tươi sáng, tái hiện hình ảnh cái rớ, trộ nò hay những loại đặc sản vùng đầm phá Tam Giang như cá nâu, cá ong... Hiện, khu vực Ngư Mỹ Thạnh đã có hơn 25 bức bích họa, trở thành điểm check-in lý tưởng cho du khách; đồng thời góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản trong cộng đồng.

Ông Phan Văn Ty, Chi hội trưởng Chi hội Nghề cá Ngư Mỹ Thạnh cho biết: “Nhờ những bức tranh bích họa mà đường làng sạch đẹp hơn, người lớn ngại vứt rác bừa bãi. Các hình vẽ gần gũi với văn hóa đầm phá vừa mang tính giáo dục, vừa quảng bá hình ảnh quê hương, mở ra hướng đi mới cho du lịch cộng đồng”.

Với những đóng góp thiết thực, thầy Dương Ngọc Phước được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng như: Giải Nhì Giải thưởng Khoa học Công nghệ tỉnh Thừa Thiên Huế (2016) với mô hình đồng quản lý thủy sản; nhiều giải thưởng sáng tạo khoa học, công nghệ các năm sau đó, cùng bằng khen của Hội Nghề cá Việt Nam và Hội Liên hiệp Khoa học Kỹ thuật tỉnh (nay là thành phố Huế). Tuy nhiên, điều khiến thầy trân trọng nhất không phải là những tấm bằng hay danh hiệu, mà là niềm tin, sự gắn bó của bà con ngư dân - những người cùng thầy “giữ nghề, giữ phá” suốt nhiều năm qua.

Nhìn về chặng đường sắp tới, thầy Dương Ngọc Phước chia sẻ mong muốn được tiếp tục đồng hành không chỉ với cộng đồng ngư dân vùng đầm phá Tam Giang, mà còn với bà con ngư dân và nông dân ở nhiều địa phương. “Nếu có điều kiện, tôi sẽ tham gia nhiều hơn vào các dự án, các chương trình mục tiêu quốc gia từ xây dựng nông thôn mới, OCOP, giảm nghèo bền vững để mỗi làng quê không chỉ khang trang về hạ tầng mà còn bền vững về sinh kế”, thầy Phước bày tỏ.

Hoàng Anh