Giới trẻ cần ứng xử lành mạnh trên không gian mạng

Tuy nhiên, cùng với sự phổ biến và tốc độ lan truyền thông tin, không gian mạng cũng bộc lộ những mặt trái. Nhiều bạn trẻ, đặc biệt là sinh viên, chưa thực sự ý thức được trách nhiệm và giới hạn của mình khi tương tác, chia sẻ, bình luận trên MXH.

Cần ứng xử văn minh trên mạng

Chỉ trong vài tháng gần đây, nhiều vụ việc liên quan đến hành vi ứng xử thiếu văn minh trên mạng đã được cơ quan chức năng phát hiện và xử lý. Có trường hợp sinh viên bị xử phạt hành chính vì đăng tin sai sự thật, dùng lời lẽ xúc phạm người khác; thậm chí có trường hợp sử dụng nhiều tài khoản ảo để công kích cá nhân.

Ngày 21-8, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) Công an tỉnh Đồng Nai đã xử phạt hành chính N.T.D. (ngụ phường Tân Triều) vì đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc và vu khống trên MXH Facebook. Hành vi này bị xác định vi phạm quy định về cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, gây ảnh hưởng uy tín cá nhân, tổ chức của Nghị định 15/2020/NĐ-CP ngày 3-2-2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.

Công an xã Phước Sơn trao phần quà cho các học sinh trong buổi tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về an toàn giao thông và an ninh mạng. Ảnh: Trần Danh

Tại Đồng Nai, lực lượng công an cũng đã lập biên bản xử lý các vụ việc đăng tải thông tin bịa đặt, bình luận kích động, vi phạm thuần phong mỹ tục. Cũng có trường đại học, cao đẳng trên địa bàn ghi nhận tình trạng sinh viên chia sẻ nội dung phản cảm, dẫn đến bị kỷ luật hoặc buộc gỡ bỏ, xin lỗi công khai.

Nguyên nhân của hiện tượng này không chỉ đến từ sự bốc đồng hay thiếu hiểu biết pháp luật, mà sâu xa hơn, đó là hệ quả của việc thiếu kỹ năng “công dân số”, kỹ năng sống còn trong thời đại công nghệ. Nhiều sinh viên sinh ra và lớn lên trong kỷ nguyên MXH, nhưng lại chưa được rèn luyện khả năng kiểm chứng thông tin, phân biệt thật - giả, chưa có thói quen tự kiểm soát cảm xúc trước khi bấm nút “đăng” hay “bình luận”. Sự ẩn danh tương đối trên mạng khiến họ dễ buông lời gay gắt, dễ hùa theo đám đông mà quên rằng mọi hành động đều để lại “dấu chân số”, thứ không thể xóa khỏi lịch sử internet. Bên cạnh đó, tâm lý chuộng “like”, “view” cũng khiến một số bạn trẻ chọn cách gây chú ý bằng nội dung tiêu cực hoặc giật gân, bất chấp hậu quả.

Tại một số trường đại học ở Đồng Nai, sinh viên thừa nhận rằng MXH có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm lý và môi trường học tập.

Chị Phùng Minh Tú (ngụ phường Tam Hiệp) chia sẻ: “Tôi từng thấy bạn cùng lớp bị nhắc tên trong một nhóm kín với những bình luận ác ý. Từ đó, bạn trở nên thu mình, ngại giao tiếp và ảnh hưởng đến việc học. Tôi nghĩ đôi khi chỉ một câu đùa không đúng chỗ cũng có thể làm tổn thương người khác rất sâu”.

Chị Lê Thị Hương, sinh viên Trường đại học Đồng Nai (ở phường Tam Hiệp) cho biết: “Tôi thấy nhiều bạn trẻ chưa hiểu rõ hậu quả những gì mình đăng. Khi bị giáo viên chủ nhiệm nhắc nhở mới biết chuyện trên mạng có thể bị kỷ luật thật. Tôi mong nhà trường có nhiều buổi hướng dẫn cụ thể hơn về ứng xử mạng để sinh viên biết cách bảo vệ mình”.

Nâng cao hiệu quả văn hóa ứng xử trên không gian mạng

Một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả giáo dục văn hóa ứng xử trên MXH là định hướng thanh niên trở thành những người sáng tạo nội dung tích cực. Thay vì chỉ dừng lại ở việc tiếp nhận thông tin, giới trẻ cần được khuyến khích chủ động xây dựng và lan tỏa các thông điệp mang giá trị nhân văn, truyền cảm hứng, khuyến khích hành động tử tế. Việc tham gia sáng tạo nội dung giúp thanh niên rèn luyện khả năng tư duy phản biện, biết chọn lọc, kiểm chứng nguồn tin và thể hiện bản thân một cách có trách nhiệm hơn.

Quan trọng hơn, khi được trao cơ hội trở thành “người kiến tạo” thay vì “người tiêu thụ”, thanh niên sẽ nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của mình trong không gian mạng. Những sản phẩm tích cực do chính họ tạo ra sẽ dễ dàng chạm đến cộng đồng đồng trang lứa, lan tỏa tinh thần văn minh, tôn trọng và trách nhiệm. Đây chính là hướng đi thiết thực để hình thành một môi trường mạng lành mạnh - nơi giới trẻ không chỉ tìm kiếm giải trí mà còn góp phần xây dựng văn hóa ứng xử số chuẩn mực, nhân văn và bền vững.

Cũng để tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục và định hướng hành vi ứng xử đúng đắn trong môi trường mạng, ngày 22-10, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Hội thảo Lấy ý kiến hoàn thiện Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Bộ quy tắc gồm 3 chương, 11 điều, hướng đến việc xây dựng môi trường mạng lành mạnh, nhân văn và có trách nhiệm. Tại hội thảo, các đại biểu thống nhất cho rằng: Việc ban hành bộ quy tắc là cần thiết trong bối cảnh người dùng MXH ngày càng trẻ hóa, giúp định hướng hành vi ứng xử đúng mực cho cá nhân, tổ chức, người nổi tiếng cũng như doanh nghiệp công nghệ, góp phần hình thành thói quen giao tiếp chuẩn mực trên không gian số.

Cùng với công tác tuyên truyền của các cơ quan chức năng, Trường đại học Đồng Nai chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm xây dựng môi trường học đường lành mạnh trên không gian mạng. Theo đó, nhà trường yêu cầu toàn thể sinh viên thực hiện nghiêm túc quy tắc ứng xử khi tham gia MXH, tuyệt đối không đăng tải, chia sẻ hoặc bình luận nội dung sai sự thật, phản cảm, gây ảnh hưởng đến uy tín của cá nhân và tập thể. Song song đó, trường tăng cường các buổi sinh hoạt chuyên đề, lồng ghép giáo dục kỹ năng số vào hoạt động ngoại khóa, giúp sinh viên nhận thức rõ hơn về trách nhiệm công dân trong không gian mạng, từ đó góp phần lan tỏa văn hóa ứng xử văn minh, tích cực trong cộng đồng sinh viên.

Lê Duy