Giới nghệ thuật chọn 'né bão' chính trị tại Art Basel 2025

Quang cảnh đêm khai mạc khu trưng bày Unlimited tại Art Basel 2025, với tác phẩm của nghệ sĩ tối giản Hàn Quốc Lee Ufan ở vị trí trung tâm. Ảnh: James Tarmy/Bloomberg.

Buổi trưa đầu tiên của Art Basel 2025, bên ngoài trung tâm hội nghị ở Thụy Sĩ, dòng người xếp hàng dài chờ đến lượt thưởng thức xúc xích nướng, hàu sống và kem lạnh dưới nắng đầu hè. Nhưng bên trong, giữa không gian yên tĩnh của những bức tường trắng, Larry Gagosian, một thương nhân nghệ thuật kỳ cựu, vẫn lặng lẽ ngồi quan sát gian hàng của mình.

Bên cạnh ông là một gian trưng bày có bức tranh sơn dầu thời kỳ đầu của Cy Twombly, được định giá hơn 30 triệu USD. “Chúng tôi đã bán được kha khá tác phẩm, nhất là trong bối cảnh thế giới hiện nay. Có vẻ như nhiều người muốn tìm nơi trú ẩn tinh thần khỏi thực tại hỗn loạn”, Gagosian chia sẻ với Bloomberg.

Art Basel là chuỗi sự kiện nghệ thuật đương đại, tổ chức hàng năm tại 4 thành phố lớn, bao gồm Basel (Thụy Sĩ), Miami (Mỹ), Hong Kong (Trung Quốc) và Paris (Pháp).

Năm nay, Art Basel Thụy Sĩ diễn ra trong các ngày 18-22/6. Trong suốt tuần lễ này, loạt bữa tiệc, triển lãm và buổi tọa đàm tại Basel gần như tách biệt hoàn toàn khỏi các biến động địa chính trị toàn cầu. Tại khu trưng bày Unlimited, nơi thường xuất hiện các tác phẩm quy mô lớn cũng như hội chợ chính, phần lớn các tác phẩm đều chọn hướng thể hiện dễ chịu, tránh gây tranh cãi.

Tác phẩm an toàn lên ngôi

Art Basel năm nay như một ốc đảo. Ở đó không có biểu ngữ phản đối, không có hình ảnh chiến tranh, không có âm vang của những bản tin đầy biến động. Những bức tranh trừu tượng rực rỡ sắc màu đứng bên cạnh phong cảnh thanh bình, chân dung tĩnh lặng, những khối điêu khắc uốn lượn như dòng nước trôi.

Ở khu trưng bày Unlimited – nơi thường dành cho các tác phẩm quy mô lớn, mọi thứ cũng nhẹ nhàng một cách đáng ngạc nhiên, không dữ dội, không cực đoan, chỉ có vẻ đẹp thuần khiết.

“Các phòng trưng bày mang đến những tác phẩm khá an toàn. Dễ hiểu thôi, họ cần bán được hàng”, chuyên gia tư vấn nghệ thuật người Mỹ Suzanne Modica nhận định.

Toàn cảnh gian trưng bày của David Zwirner tại Art Basel 2025. Ảnh: Courtesy of the artist and David Zwirner.

Trong bối cảnh thị trường nghệ thuật toàn cầu tiếp tục trì trệ, nhiều nhà triển lãm buộc phải đi theo hướng an toàn, tránh các chủ đề gai góc để dễ tiếp cận người mua. Loa Haagen Pictet, giám tuyển của bộ sưu tập nghệ thuật tư nhân Collection Pictet, nhận thấy xu hướng các tác phẩm “tươi sáng, sống động và mang tính tích cực” chiếm ưu thế.

“Rất nhiều tác phẩm mang phong cách siêu thực, vui tươi, như muốn vực dậy tinh thần người xem”, bà nói.

Chính vì vậy, những tác phẩm mang màu sắc chính trị lại trở nên nổi bật hơn hẳn. Tại hội chợ nghệ thuật trẻ Liste, nghệ sĩ người Hà Lan Jonas Staal gây chú ý khi lấp đầy gian hàng với hình ảnh du thuyền bị thiêu rụi, một phần trong dự án nghệ thuật mang tính phản kháng. Mức giá dao động từ 10.000 đến 19.000 euro, bao gồm cả hộp đèn mô phỏng bản tin giả của CNN với dòng chữ: “Du thuyền của Jeff Bezos bị phóng hỏa”.

“Tác phẩm này là một tuyên ngôn chính trị, nhưng tôi cũng nhận ra rằng thị trường có khả năng hấp thụ mọi thứ, kể cả những thứ như thế này”, chủ phòng tranh Corrado Gugliotta nói.

Tại khu chính, phòng tranh Sprüth Magers trưng bày tác phẩm Untitled (WAR TIME, WAR CRIME) của nghệ sĩ Mỹ Barbara Kruger. Những dòng chữ cắt dán như hét lên giữa tĩnh lặng: “Chiến tranh giai cấp. Cuộc chiến giá cả. Chiến tranh lạnh”. Tác phẩm được bán ngay trong ngày đầu tiên với giá 650.000 USD.

Giám đốc Andreas Gegner cho biết: “Chúng tôi không chọn cách tiếp cận an toàn như nhiều gallery khác, dù điều đó luôn hấp dẫn, nhưng với chúng tôi, giữ gìn bản sắc vẫn quan trọng hơn cả”.

Chiến lược an toàn mang về kết quả khả quan

Với nhiều nhà trưng bày, chiến lược “tránh rủi ro” có vẻ đã mang lại thành quả.

Phòng tranh David Zwirner thông báo đã bán được 68 tác phẩm, trong đó có một điêu khắc lưới treo của Ruth Asawa với giá 9,5 triệu USD. Hauser & Wirth cho biết họ đã bán được 33 tác phẩm, gồm một tác phẩm hỗn hợp của Mark Bradford trị giá 3,5 triệu USD. Thaddaeus Ropac ghi nhận hơn 20 giao dịch, trong đó có bức tranh 1,8 triệu USD của Georg Baselitz.

Marc Payot, Chủ tịch phòng tranh Hauser & Wirth, chia sẻ: “Chúng tôi có một khởi đầu tuyệt vời. Ngay cả trong những thời khắc khó khăn nhất, thị trường vẫn có một sức sống đáng kinh ngạc”.

Dù vậy, những dấu hiệu của thực tại vẫn len lỏi vào hội chợ.

“Tất nhiên, có những khách hàng không thể đến do tình hình tại Lebanon hay Israel. Nhưng một lần nữa, giới nghệ thuật toàn cầu vẫn tề tựu về Basel để tôn vinh nghệ thuật và niềm may mắn được sống trong cộng đồng này”, Noah Horowit, Giám đốc điều hành Art Basel, nói.

Thư Vũ