Gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa

Xã Đào Xá sau sáp nhập có diện tích trên 45 km2. Nơi đây sở hữu 3 di tích lịch sử cấp Quốc gia, trong đó nổi bật là Đình Đào Xá có niên đại khoảng 350 năm. Năm 1974, công trình được xếp hạng di tích cấp Quốc gia gắn với lễ hội rước voi và thi nấu cơm vào tháng Giêng hàng năm. Đình Hạ Bì Trung được xếp hạng năm 2010 với 4 sắc phong, 6 bát cổ và bộ kiệu gỗ quý hiếm. Đền Tam Công được xếp hạng năm 2004, là nơi diễn ra lễ hội bơi chải từ 10 - 15 tháng 7 (âm lịch) hàng năm. Những di tích này không chỉ lưu giữ thần phả, sắc phong mà còn là nơi diễn ra các hoạt động cộng đồng, lễ hội truyền thống, góp phần thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng dân cư.

Cùng với các di tích cấp Quốc gia, xã Đào Xá còn có 20 di tích đình làng, chùa cổ được xếp hạng cấp tỉnh. Mỗi di tích gắn liền với lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, trở thành điểm tựa tinh thần cho Nhân dân trong vùng. Đình Phú An và Đình Hữu Khánh được xếp hạng năm 1992 - 1993, đều đặn tổ chức lễ hội vào mùng 10/3 âm lịch với phần tế lễ trang nghiêm; phần hội với chương trình văn nghệ, giao lưu thể thao sôi nổi. Chùa Thái Đông Sơn hiện lưu giữ 27 pho tượng Phật bằng gỗ quý. Đình La Hào, Võng La, Hạ Bì Hạ, Hạ Bì Thượng giàu giá trị kiến trúc với hoành phi, câu đối, ngai thờ sơn son thếp vàng. Đền Quốc tế và Đền Ngọc Sơn gắn với lễ hội tế lễ, bơi chải vào tháng 2 âm lịch, hiện lưu giữ 11 bộ sắc phong và tượng thờ các vị thần sông nước...

Nhiều hạng mục của Di tích lịch sử cấp Quốc gia Đình Đào Xá đã xuống cấp nghiêm trọng, cần được trùng tu, tôn tạo.

Ông Trần Văn Tọa, thủ từ Đình Đào Xá chia sẻ: “Cách đây 61 năm, Đảng bộ và Nhân dân xã Vinh Quang (nay là xã Đào Xá) - đơn vị trồng cây điển hình của miền Bắc được Chính phủ tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba đã vinh dự được đón Bác Hồ về thăm. Chính tại vị trí sân đình này, Bác Hồ đã nói chuyện với Nhân dân và căn dặn trồng cây rất có ích nên phải tích cực trồng. Người còn dặn phải giữ gìn tốt ngôi đình để làm nơi hội họp”.

Nhớ lời căn dặn của Người, các thế hệ người dân địa phương coi ngôi đình làng như báu vật lưu giữ hồn cốt của quê hương. Trong bối cảnh đô thị hóa, việc giáo dục thế hệ trẻ về tình yêu di sản đóng vai trò quan trọng. Những năm qua, Trường THCS Đào Xá cùng với các cơ sở giáo dục trên địa bàn đã tích cực tổ chức các hoạt động trải nghiệm, lồng ghép giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào chương trình giảng dạy cho học sinh. Hàng năm, nhà trường tổ chức các buổi ngoại khóa thăm quan di tích kết hợp kể chuyện thần tích, hướng dẫn học sinh tham gia dọn dẹp, bảo vệ di sản. Hiệu trưởng Nguyễn Văn Cường chia sẻ: "Chúng tôi dạy học sinh về nguồn cội qua các lễ hội truyền thống, từ đó giúp các em tự hào về quê hương và nâng cao ý thức bảo tồn di sản. Nhiều học sinh tham gia câu lạc bộ “Bảo vệ di tích”, tích cực tuyên truyền cho bạn bè, người thân về giá trị của di sản văn hóa. Những hoạt động này vừa góp phần giữ gìn di sản vừa nuôi dưỡng lòng yêu nước ở các em”.

Tuy nhiên, một số công trình cổ kính đang đối mặt với nguy cơ mai một do thời gian, thời tiết và thiếu kinh phí bảo tồn. Đồng chí Đỗ Quốc Trọng, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội, UBND xã Đào Xá cho biết: Qua khảo sát thực tế, xã xác định có 4 di tích xuống cấp nghiêm trọng cần tu bổ và tôn tạo là: Đình Đào Xá, Đền Tam Công, Đền Ngọc Sơn và Chùa Linh Thắng. Thực trạng này không những ảnh hưởng đến giá trị lịch sử mà còn đe dọa an toàn cộng đồng, nhất là vào dịp tổ chức lễ hội truyền thống hàng năm. Vì thế, xã rất mong các cơ quan chức năng sớm có kế hoạch trùng tu, tôn tạo di tích xuống cấp để kịp thời bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống cho muôn đời sau.

Với sự chung tay của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân, di sản không chỉ được bảo tồn mà còn phát huy, trở thành cầu nối giữa quá khứ với hiện tại và tương lai. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa sẽ tạo nền tảng, động lực để Đào Xá tiếp tục phát triển bền vững.

Hồng Nhung