Gieo neo thi hành án dân sự vùng cao - Bài 1: Những người bị ghét vì... thực thi công lý

Trong công tác thi hành án dân sự, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa như Lào Cai, mỗi quyết định cưỡng chế được thực thi thường là dấu chấm hết cho một quá trình hòa giải bất thành. Đó cũng là lúc bắt đầu những chuỗi ngày đối mặt với sự phản kháng, thù hận, với những cảm xúc tột cùng mà không phải ai cũng đủ vững lòng để tiếp nhận.

Mất tình thân vì... cán cân công lý

“Chúng tôi không được yêu quý. Thậm chí, đôi khi còn là những người bị ghét bỏ nhiều nhất trong một vụ việc”-câu nói chậm rãi của đồng chí Đặng Đình Sử, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự TP Lào Cai khiến người nghe cảm nhận rõ nỗi niềm của người đàn ông có dáng vẻ bề ngoài rất rắn rỏi, người đã từng “bẻ gãy” sự phản kháng của biết bao đối tượng gan lì, “cứng đầu cứng cổ”. Làm sao để giữ được công lý khi chính người giữ cán cân công lý lại phải đối mặt với sự thù ghét lớn nhường ấy?

Hơn 30 năm làm nghề, ký ức ám ảnh nhất trong cuộc đời chấp hành viên của đồng chí Đặng Đình Sử không phải là những vụ cưỡng chế căng thẳng hay đối mặt với nguy hiểm. Mà đó là lần buộc phải ra quyết định cưỡng chế đối với người hàng xóm thân thiết của gia đình.

Một vụ phải tiến hành cưỡng chế thi hành án. Ảnh do Cục Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai cung cấp

Hai gia đình từng thân như ruột thịt, hai bà mẹ gọi nhau là chị em. Nhưng rồi chỉ vì đồng chí Sử nhận trách nhiệm buộc người con của nhà hàng xóm phải thực thi phán quyết của tòa án về một vụ án dân sự tranh chấp 8m2 đất, mà hai gia đình từ thân thiết thành lạnh nhạt. Ngày cưỡng chế diễn ra cũng là ngày những cái bắt tay, những lời chào hỏi thân tình giữa hai nhà không còn nữa.

“Đó là điều day dứt, mất mát lớn nhất với tôi, bởi tình thân với bất cứ ai cũng là điều đáng quý và thiêng liêng. Tuy nhiên, pháp luật phải được tôn trọng và thực thi”, đồng chí Sử bùi ngùi.

Những vết thương thể xác và tinh thần

Điều đáng buồn nữa, vụ án tranh chấp 8m2 đất ấy không chỉ khiến đồng chí Sử mất đi tình thân xóm giềng, mà còn đẩy các chấp hành viên vào tình thế hiểm nguy đến nghẹt thở. Căng thẳng lên đến đỉnh điểm khi đối tượng khóa cổng, thả chó tấn công lực lượng thi hành án. Đồng chí Đỗ Ngọc Ba (khi đó là Phó chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự thị xã Lào Cai) bị chó cắn nát bắp chân, máu chảy ròng ròng, phải tự cắt bỏ miếng thịt bị xé toạc bằng chiếc kéo mượn của người dân, được hơ nóng qua loa để khử trùng. Đến nay, bắp chân của đồng chí Ba vẫn còn vết sẹo lớn. Chỉ một vụ cưỡng chế, người thì mang vết sẹo tinh thần, người thì mang vết sẹo thể xác, có lẽ sẽ đeo đẳng đến cuối đời...

Nhưng, như thế vẫn chưa hết. Người nhà đối tượng ấy còn trồng ngược cây chuối, hắt gạo trộn muối, hắt tiết lợn-những hành vi mang nặng màu sắc tâm linh vùng cao-với mục đích trù ẻo lực lượng cưỡng chế. Vợ đối tượng khi đó đang ở cữ còn ôm bình gas, dọa cho nổ tung cả đội cưỡng chế.

Thế nhưng, những chấp hành viên vẫn bình tĩnh, mềm mỏng khuyên giải. Cuối cùng, đối tượng đồng ý tự tháo dỡ phần công trình vi phạm. “Lúc ấy, anh em mới thở phào nhẹ nhõm, bởi tháo dỡ một diện tích nhỏ của ngôi nhà cấp 4 cũng không phải là việc đơn giản, khi người nhà liên tục có hành vi chống phá nguy hiểm như vậy”, đồng chí Đỗ Ngọc Ba, nay là Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai, nhớ lại.

Gãy xương vì bị rượt chém giữa rừng quế

Ở huyện Bảo Yên, trong một vụ thu hồi 3,6ha đất trồng quế và vải, chấp hành viên đã phải đối mặt với một tình huống không thể ngờ. Khi phần lớn diện tích đã được phá bỏ theo đúng cam kết, chủ đất trong người có hơi men bất ngờ vác dao đuổi, dọa chém lực lượng thi hành án.

"Chấp hành viên trực tiếp thực hiện vụ này chính là đồng chí Phó chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Bảo Yên, bị đối tượng rượt chạy, vấp ngã gãy xương quai xanh, phải vào viện cấp cứu”, đồng chí Trần Văn Cầm, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Bảo Yên kể.

Ngay khi nhận được tin báo, Cục trưởng Đỗ Ngọc Ba lập tức tới hiện trường trực tiếp nắm tình hình, rồi yêu cầu Viện Kiểm sát nhân dân huyện, Công an huyện Bát Xát cử lực lượng tới hiện trường phối hợp thi hành. Nhờ vậy, mọi việc sau đó được tiến hành suôn sẻ.

Tuy phán quyết của tòa án đã được thực thi, nhưng chấp hành viên thụ lý vụ việc cũng phải chịu thương tích nặng, trong một tình huống hết sức nguy hiểm như thế!

Nỗi buồn khi bị chính người mình bảo vệ... nghi ngờ

Đồng chí Vũ Ngọc Phương, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Bát Xát trải lòng: “Nhiều người tưởng rằng, khi mình đang cố gắng thi hành án để người được thi hành án nhận lại tài sản thì họ sẽ biết ơn. Nhưng không, có khi họ lại nghi ngờ, cho rằng chúng tôi "bắt tay" với phía đối phương”.

Ánh mắt đồng chí Vũ Ngọc Phương trầm hẳn khi kể về những lần bị mắng chửi bởi chính người được thi hành án. Có người còn nói thẳng: “Không làm được thì đứng ra, để người khác làm”. Những lời nói ấy đau không kém gì những vết cắn, cú ngã hay lời trù ẻo từng giáng xuống lực lượng thi hành án.

Ở nơi núi non trập trùng như Lào Cai, chấp hành viên không chỉ là người thực thi pháp luật. Họ còn là những người gánh trên vai sự giằng xé của tình cảm-lý trí, của tình làng nghĩa xóm và công lý lạnh lùng.

Giữa bủa vây bởi những ánh mắt căm phẫn, lời nói cay nghiệt và hành vi nguy hiểm, họ chỉ lặng lẽ làm nhiệm vụ, dù là giữa đêm tối hay trong lúc đối phương đang quẫn trí, họ luôn tâm niệm phải giữ cho mình cái đầu thật lạnh và trái tim thật ấm.

Nghe những câu chuyện của chấp hành viên thi hành án dân sự vùng cao Lào Cai, tôi chợt nghĩ, không phải ai cũng đủ can đảm để gắn bó với nghề này. Chọn nghề này là chấp nhận thiệt thòi, chấp nhận rằng sẽ có lúc bị hiểu lầm, bị xa lánh, bị thù ghét. Vậy nhưng, những chấp hành viên thi hành án dân sự nơi đây vẫn vững vàng bước đi trên con đường đã chọn, để giữ gìn trật tự, để một bản án không chỉ nằm trên giấy. Và để dù là ở tận cùng biên giới, người dân cũng hiểu rằng: Công lý là điều không thể chối bỏ.

(còn nữa)

CHIẾN THẮNG