Giáo viên song hành cùng công nghệ

Ảnh minh họa INT.

Tuy AI chưa thể thay thế được vai trò, vị trí của giáo viên trong trường học, nhưng giáo dục không thể đi sau công nghệ.

Nhu cầu và cũng là sự quan tâm lớn nhất của các thầy, cô giáo trong những buổi tập huấn là cách tạo câu lệnh để sử dụng AI, dùng công cụ nào phù hợp. Thế nhưng, công nghệ thay đổi hàng ngày với tốc độ chóng mặt, để không bị bỏ lại phía sau, giáo viên không chỉ cần hiểu sâu mà còn phải biết dùng AI thế nào để thực sự hiệu quả, không làm giảm đi vai trò tự học và làm chủ tri thức của học sinh.

Trong bối cảnh học sinh bắt đầu tiếp cận với AI và xem đó như công cụ hỗ trợ quá trình học tập, thì AI không giúp việc giảng dạy, kiểm tra, đánh giá của giáo viên trở nên dễ dàng hơn mà ngược lại, buộc thầy cô phải học thêm nhiều kỹ năng mới trong tổ chức hoạt động lớp học.

Từ thực tế, có hiện tượng học sinh mất dần khả năng tư duy độc lập, không có khả năng kết nối dữ liệu và giải quyết vấn đề do quá phụ thuộc vào AI. Công cụ AI mang đến câu trả lời tức thì dễ khiến người học không còn động lực để ghi nhớ, đào sâu kiến thức hoặc phát triển thành lập luận của mình.

Thế nên, sử dụng AI như thế nào trong từng tiết dạy, trong quá trình giao bài tập cá nhân, bài tập nhóm thôi chưa đủ, người dạy còn phải giúp học sinh sử dụng AI sáng tạo và phù hợp với các chuẩn mực đạo đức.

Giáo viên cần phải thiết kế các bài tập khuyến khích học sinh sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ chứ không phải thay thế toàn bộ quá trình tư duy. Chẳng hạn như thay vì đánh giá đáp án, giáo viên có thể chấm điểm cách trình bày, lập luận, khả năng phân tích của học sinh để đánh giá tư duy trong quá trình làm bài.

Chỉ khi người thầy làm chủ được công nghệ và phương pháp sư phạm mới có thể tạo ra những bài giảng khuyến khích người học đặt câu hỏi, phân tích và phản biện thông tin.

Trên nhiều diễn đàn về phương pháp dạy học tích cực và công nghệ dạy học, các chuyên gia đều nhấn mạnh đến yếu tố giáo viên phải vững vàng chuyên môn, phương pháp sư phạm rồi tính đến sử dụng công nghệ hỗ trợ cho các hoạt động dạy học. Công nghệ sẽ không tạo ra sự thay đổi tích cực nào, nếu không muốn nói sẽ phản tác dụng một khi giáo viên không sử dụng nó dựa trên những nguyên tắc giáo dục cốt lõi.

Trong cách soi chiếu như vậy, việc trang bị năng lực số cho cả giáo viên và học sinh cần được triển khai sớm ở tất cả cấp học. Với thời đại của công nghệ số, thách thức của môi trường giáo dục không phải ở năng lực công nghệ mà là năng lực nhận thức và ứng xử với công nghệ.

Vai trò của giáo viên với tư cách người cố vấn, thúc đẩy và hỗ trợ học tập rất cần thiết. Việc dạy học, suy cho cũng là nghệ thuật tổng hòa của việc nắm bắt tâm lý người học, từ đó lựa chọn được hình thức truyền tải kiến thức để người học dễ tiếp nhận nhất. Quá trình dạy học của một giáo viên, vì vậy, còn mang đến sự đồng cảm, kỹ năng cảm xúc xã hội cũng như khả năng thúc đẩy sự sáng tạo trong người học - là những điều mà AI chưa thể thay thế được.

Từ đây, cũng cần đặt ra vấn đề về sự cần thiết trong đối thoại, kết nối giữa các nhà giáo dục và chuyên gia công nghệ. Điều này sẽ giúp giáo viên chủ động tiếp cận, tận dụng được AI để cải thiện kết quả học tập của học sinh, thúc đẩy công bằng trong lớp học nhưng đồng thời vẫn giữ được vai trò của mình trong quá trình học tập, phát triển và trưởng thành của học sinh.

Hà Nguyên