Giao thông Việt Nam trên hành trình xanh hóa bằng xe điện

Thị trường xe điện Việt Nam đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, phản ánh sự chuyển mình rõ rệt của nền giao thông trong tiến trình giảm phát thải. Theo Bộ Giao thông Vận tải, tính đến giữa năm 2025, cả nước có khoảng 350.000 ô tô điện và hơn 2,5 triệu xe máy điện đang lưu thông, con số này dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 khi hệ thống hạ tầng sạc được mở rộng. Sự phát triển mạnh mẽ này không chỉ đến từ xu hướng tiêu dùng mới mà còn là kết quả của định hướng chính sách khuyến khích phương tiện xanh của Chính phủ.

Những năm gần đây, hàng loạt doanh nghiệp trong nước đã đầu tư mạnh vào xe điện. VinFast hiện dẫn đầu thị trường ô tô điện nội địa, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang Mỹ, Canada và châu Âu. Ở lĩnh vực xe máy, Dat Bike, Detech, Yadea hay VinFast đã tạo nên sự cạnh tranh sôi động, giúp người tiêu dùng có thêm lựa chọn với mức giá ngày càng phù hợp. Cùng với đó, hàng trăm trạm sạc mới được đưa vào hoạt động tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Cần Thơ, tạo nền tảng quan trọng cho việc mở rộng mạng lưới xe điện toàn quốc.

Từ góc nhìn môi trường, việc chuyển đổi sang xe điện được xem là bước tiến chiến lược giúp Việt Nam giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính trong giao thông — lĩnh vực chiếm hơn 18% tổng phát thải CO₂ quốc gia. Theo ước tính của Viện Chiến lược và Chính sách Tài nguyên Môi trường (ISPONRE), nếu tỷ lệ xe điện đạt 30% vào năm 2030, Việt Nam có thể cắt giảm hơn 10 triệu tấn CO₂ mỗi năm. Đây là đóng góp quan trọng trong việc thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Không chỉ là câu chuyện của công nghệ, sự chuyển dịch sang xe điện còn phản ánh thay đổi trong tư duy phát triển. Việc đầu tư vào năng lượng sạch, tái chế pin và quản lý vòng đời phương tiện đang trở thành trọng tâm của chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh. Bộ Công Thương cùng các doanh nghiệp đang phối hợp xây dựng chuỗi cung ứng pin trong nước, hạn chế phụ thuộc nhập khẩu, hướng tới kinh tế tuần hoàn.

Tuy vậy, hành trình xanh hóa giao thông không hề dễ dàng. Thách thức lớn nhất hiện nay là hạ tầng sạc chưa đồng bộ, công suất điện tại nhiều khu vực vẫn còn hạn chế, và giá xe điện vẫn cao so với thu nhập bình quân. Các chuyên gia cho rằng, để đạt mục tiêu 1 triệu ô tô điện vào năm 2030, Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý, đồng thời mở rộng ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất xe điện, pin và trạm sạc.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã chứng minh, khi hạ tầng và chính sách được đồng bộ, xe điện sẽ nhanh chóng trở thành xu hướng tất yếu. Tại Na Uy, hơn 80% xe bán ra mỗi năm là xe điện; Trung Quốc đang sở hữu gần 70% số xe điện toàn cầu; còn Thái Lan đã đặt mục tiêu sản xuất 1,2 triệu xe điện mỗi năm từ 2030. Việt Nam đang đi đúng hướng, song cần tốc độ mạnh mẽ hơn để không bị bỏ lại phía sau.

Các chuyên gia môi trường khuyến nghị, ngoài việc đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ xe điện, Việt Nam nên chú trọng xây dựng mô hình giao thông bền vững tổng thể — kết hợp xe điện, phương tiện công cộng sạch và quy hoạch đô thị thông minh. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích môi trường và chi phí vận hành thấp của xe điện cũng là yếu tố quan trọng để thị trường phát triển bền vững.

Sự chuyển dịch sang xe điện đang mở ra cánh cửa cho một nền giao thông không khói xăng, ít phát thải và thân thiện hơn với môi trường. Đó không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là hành trình dài hơi — nơi Việt Nam đang từng bước khẳng định quyết tâm xanh hóa nền kinh tế và hướng tới tương lai bền vững.

Minh Thành