Giao thông Hà Nội chuyển biến tích cực nhìn từ 'mắt thần' AI

Cùng với nhiều thành phố lớn trên cả nước, Thủ đô Hà Nội hiện đã đưa vào hoạt động hệ thống camera AI với hàng nghìn “mắt thần” hoạt động 24/7, len lỏi khắp các tuyến phố, ngã tư, âm thầm làm nhiệm vụ: ghi nhận, phân tích, nhận diện từng biển số; từng hành vi, từ vượt đèn đỏ, đi sai làn, dừng đỗ tùy tiện cho đến không đội mũ bảo hiểm hay lướt điện thoại khi lái xe.

Nếu như trước đây, camera giám sát từng được xem là những “con mắt thụ động”, lặng lẽ ghi lại hình ảnh để phục vụ truy xuất khi cần thiết. Nhưng cùng với làn sóng chuyển đổi số và sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI), camera ngày nay đã bước sang một vai trò hoàn toàn khác: trở thành hạ tầng số chủ động, có khả năng "nhìn – hiểu – phân tích – dự báo". Mỗi vi phạm được ghi lại sắc nét đến từng khung hình, mỗi mức phạt “nguội” trở nên khách quan, công bằng, minh bạch hơn bao giờ hết.

Một cụm camera AI hiện đang hoạt động tại TP Hà Nội.

Có một thực tế, sau khi hệ thống camera AI chính thức làm nhiệm vụ, vẫn có một bộ phận người dân cho rằng “bản thân bị soi”, “lơ đãng khi lái xe là bị phạt”. Nhưng rồi, qua thực tế, dù mới chỉ gần 1 tuần hệ thống camera AI hoạt động, không ít cá nhân có tâm lý như trên đã thay đổi thái độ. Sự sợ hãi ban đầu biến thành sự tự giác, bởi “mắt thần” không chỉ phạt, mà còn giúp người ta tự soi lại chính mình. Một cú hích mạnh mẽ, làm thay đổi hành vi giao thông của cả cộng đồng.

Chia sẻ với PV, anh Nguyễn Dũng, một nhân viên công sở làm việc tại phường Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho biết: "Trước đây, nhiều người vẫn có thói quen tranh thủ vượt đèn vàng, lấn làn khi đông xe. Nhưng từ khi camera AI hoạt động, bản thân tôi và nhiều tài xế khác đều ý thức rõ hơn. Chỉ cần một lần vi phạm là bị ghi nhận ngay, không thể chối cãi. Vì vậy, ai cũng tự giác tuân thủ”.

Chị Nguyễn Bình, trú tại phường Từ Liêm (Hà Nội) cho rằng việc ứng dụng camera AI giúp giao thông văn minh hơn: "Tôi thấy mấy hôm nay đường phố trật tự hẳn. Xe máy không còn chen lấn, leo vỉa hè nhiều như trước. Người đi đường ai cũng có vẻ ‘ngại’ vi phạm vì biết có camera theo dõi".

Trung tá Trương Song Thành (Đội trưởng Đội Chỉ huy giao thông và điều khiển đèn tín hiệu giao thông Hà Nội) chỉ đạo cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm tại Trung tâm điều khiển giao thông Hà Nội.

Dãy màn hình cỡ lớn hiển thị liên tục theo thời gian thực dữ liệu được ghi nhận và gửi về từ các cụm camera AI trên toàn thành phố.

Trung tá Thành cho biết, các camera AI hỗ trợ phát hiện tối đa 28 hành vi vi phạm trật tự, an toàn giao thông. Tuy nhiên, mục tiêu của hệ thống không chỉ là “phạt nguội”, mà hướng tới giảm ùn tắc, hiện đại hóa hạ tầng, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước và xây dựng nếp sống văn minh đô thị; tự động phát hiện các hành vi vi phạm phổ biến, đồng thời thiết lập “làn sóng xanh”, cảnh báo các điểm ùn tắc và phát hiện các phương tiện thuộc diện theo dõi và cho phép điều chỉnh chu kỳ đèn tín hiệu theo thời gian thực, rút ngắn hoặc kéo dài pha đèn tùy theo lưu lượng. Góp phần giảm đáng kể việc phải bố trí lực lượng CSGT trực tiếp điều tiết giao thông, đồng thời nâng cao độ chính xác và minh bạch trong công tác quản lý.

Ghi nhận của PV Báo CAND tại Trung tâm điều khiển giao thông Hà Nội, cán cán bộ chiến si làm nhiệm vụ đang tiến hành truy vết một ô tô liên quan đến vụ va chạm xảy ra trên phố Chùa Bộc. Tài xế của phương tiện này thay vì ở lại giải quyết vụ việc đã lái xe rời khỏi hiện trường. Lực lượng chức năng đã tiến hành truy vết, mô phỏng toàn bộ hành trình của chiếc xe trong nhiều khung giờ.

Hình ảnh của chiếc xe được camera AI ghi lại lúc 22h27 đêm 16/12 tại nút giao Bà Triệu - Nguyễn Du.

Cũng vẫn là chiếc xe đó nhưng là vào lúc 15h16 chiều 16/12 tại nút giao Hùng Vương - Nguyễn Thái Học.

Theo Trung tá Đào Việt Long, Phó Phòng CSGT Công an TP Hà Nội cho biết, giai đoạn 2 của dự án tập trung nâng cấp toàn diện trung tâm điều khiển tín hiệu đèn giao thông, mở rộng khả năng kết nối và phân tích dữ liệu từ hệ thống camera. Nếu như trước đây, Hà Nội mới triển khai được khoảng 188/195 nút giao trọng điểm, thì đến nay, hệ thống đã tiệm cận mục tiêu phủ kín các tuyến huyết mạch.

Tính đến hết ngày 17/12, hệ thống camera AI đã ghi nhận 759 trường hợp vi phạm trật tự, an toàn giao thông, trong đó, Ô tô: 220 trường hợp; Mô tô, xe gắn máy: 539 trường hợp. Điển hình là các vi phạm: Không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu giao thông: 617 trường hợp; không đội mũ bảo hiểm: 91 trường hợp; dừng, đỗ sai quy định: 32 trường hợp…

Các số liệu cho thấy vi phạm đèn đỏ vẫn chiếm tỷ lệ cao, song xu hướng chung là giảm dần khi hệ thống camera AI hoạt động liên tục, không bỏ sót và không có sự can thiệp chủ quan. Nhiều chuyên gia nhận định, tác động lớn nhất của camera AI không nằm ở mức xử phạt, mà ở việc từng bước hình thành thói quen chấp hành luật giao thông một cách tự giác.

Nút giao thông Khuất Duy Tiến (Hà Nội) vốn luôn được biết đến với mật độ phương tiện rất cao cùng với đó là tình trạng vi phạm giao thông diễn ra phố biến do ý thức của người dân kém.

Hình ảnh tại nút giao này những ngày sau khi hệ thống camera AI đi vào hoạt động, người đi xe máy cũng như ô tô đều không vượt đèn đỏ, dừng đúng vạch.

Đêm 18/12, người dân đổ ra đường ăn mừng chiến thắng nghẹt thở của U22 Việt Nam trước đối thủ Thái Lan tại SEA Games 33.

Tại nhiều tuyến phố trung tâm Thủ đô, sắc cờ đỏ sao vàng rực rỡ, tiếng hò reo "Việt Nam vô địch" vang lên khắp nơi, tạo nên bầu không khí lễ hội sôi động nhưng trật tự. Trong niềm vui chiến thắng, hình ảnh người dân cổ vũ văn minh, đi lại đúng làn đường, chấp hành tín hiệu đèn giao thông đã để lại ấn tượng đẹp.

Không có "ngoại lệ" trong đêm vui, camera AI vẫn âm thầm làm nhiệm vụ, góp phần giữ cho các tuyến phố thông thoáng, trật tự.

Trung tá Đào Việt Long chia sẻ thêm, hiện Hà Nội đã thiết lập 6 tuyến “làn sóng xanh” tại các trục phố trung tâm như Huế – Hàng Bài, Trần Hưng Đạo, Trần Phú, Nguyễn Thái Học, Quán Sứ. Riêng tuyến Huế – Hàng Bài cho thấy hiệu quả rõ rệt: thời gian hành trình rút ngắn 31%, tốc độ trung bình tăng, số lần dừng chờ đèn đỏ giảm, lưu lượng phương tiện qua nút được cải thiện đáng kể. Việc thiết lập các "làn sóng xanh" giúp tăng tốc độ lưu thông của phương tiện từ 17 km/h lên 25-35 km/h.

Thời gian tới, Công an thành phố Hà Nội sẽ phối hợp kết nối ứng dụng Công dân Thủ đô số (iHanoi) với Trung tâm điều khiển giao thông, triển khai xử phạt vi phạm hành chính toàn trình trên môi trường điện tử. Mọi trường hợp vi phạm được phát hiện thông qua hệ thống camera AI sẽ được tra cứu thông tin và thông báo đến chủ phương tiện thông qua ứng dụng VNeTraffic và ứng dụng iHanoi. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong xây dựng Chính phủ số, xã hội số và lực lượng Công an số.

Trong lộ trình xây dựng đô thị thông minh, camera AI đang từng bước chứng minh vai trò không thể thiếu. Khi con người biết mình đang được quan sát, họ trở nên thận trọng hơn, đúng mực hơn. Nhưng mục tiêu cuối cùng không phải để ai cũng “sợ camera” mà để đến một lúc, khi camera tắt đi, trật tự vẫn được giữ nguyên, bởi ý thức đã thay thế nỗi sợ.

Trường Thắng