Giáo dục Việt Nam: Cuộc cách mạng từ Nghị quyết 71-NQ/TW

Trong hành trình phát triển của mỗi quốc gia, giáo dục luôn là nền tảng cốt lõi, là bệ phóng cho mọi thành tựu.

Dẫu vậy, "Giáo dục và đào tạo vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế, chưa thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước" - Nghị quyết 71-NQ/TW.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo ra đời như một động thái chiến lược, một "chìa khóa vàng" mở ra một kỷ nguyên mới, đặt giáo dục vào vị trí quyết định vận mệnh dân tộc.

Nghị quyết 71-NQ/TW đặt ra nhiều kỳ vọng cho giáo dục Việt Nam. Ảnh: Báo NA

Cuộc cách mạng giáo dục từ Nghị quyết 71-NQ/TW

Quan điểm đột phá của Nghị quyết thể hiện rõ nhất ở việc coi giáo dục và đào tạo là "quốc sách hàng đầu".

Đây không chỉ là một tuyên bố chính sách, mà còn là một sự thay đổi tư duy mạnh mẽ, chuyển từ việc chỉ tập trung "chỉnh sửa" những tồn tại sang "kiến tạo" một hệ sinh thái giáo dục toàn diện, lấy con người làm trung tâm của mọi sự phát triển.

Nếu tư duy "chỉnh sửa" mang tính đối phó và thiếu tầm nhìn dài hạn thì "kiến tạo" là một cuộc cách mạng: xây dựng một môi trường học tập mới, một đội ngũ giáo viên mới và một cơ chế quản lý mới.

Các mục tiêu mà Nghị quyết đặt ra vừa có tầm nhìn xa, vừa khả thi để thực hiện. Đặc biệt, đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu có 8 trường đại học vào tốp 200 châu Á và 1-2 trường lọt tốp 100 thế giới.

Mục tiêu này không chỉ là một con số, mà còn là cam kết về chất lượng, sự hội nhập và tầm vóc quốc tế của giáo dục Việt Nam.

Tự chủ đại học là trụ cột của sự đổi mới

Để biến tầm nhìn thành hành động, Nghị quyết đưa ra một loạt giải pháp đồng bộ và toàn diện. Một trong những giải pháp quan trọng nhất là đổi mới cơ chế quản lý, đặc biệt là việc đẩy mạnh tự chủ đại học.

Khi các trường được trao quyền tự chủ sẽ có sự linh hoạt để chủ động hơn trong việc xây dựng chương trình giảng dạy, tuyển dụng đội ngũ giảng viên chất lượng cao và quản lý tài chính một cách hiệu quả.

Minh chứng rõ nét là những thành công bước đầu của các trường đại học hàng đầu như Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Thông qua tự chủ, các trường này đã chủ động về tài chính, huy động nguồn lực từ học phí, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế để tái đầu tư vào cơ sở vật chất và đổi mới chương trình học.

Nhờ vậy, các Đại học này đã gặt hái được những thành tựu nổi bật đó là liên tục thăng hạng trong các bảng xếp hạng uy tín thế giới.

Cụ thể, trong bảng xếp hạng QS World University Rankings, cả hai đại học này đều duy trì vị trí trong nhóm 901-950 thế giới và nhóm 135-140 châu Á. Số lượng công bố quốc tế trên các tạp chí uy tín (ISI/Scopus) cũng tăng mạnh, và chất lượng sinh viên tốt nghiệp được các nhà tuyển dụng đánh giá cao.

Tuy nhiên, tự chủ đại học không thể thành công nếu không có một đội ngũ giáo viên đủ năng lực và tâm huyết. Nghị quyết đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc cải tiến công tác đào tạo sư phạm, đồng thời áp dụng các chính sách đãi ngộ hợp lý về lương, phụ cấp để thu hút người giỏi vào ngành.

Mục tiêu cốt lõi của Nghị quyết là đề cao các giá trị truyền thống trong môi trường sư phạm, đó là tinh thần "thầy ra thầy, trò ra trò". Để thực hiện điều này, việc nâng cao năng lực và vị thế của nhà giáo là vô cùng quan trọng.

Cải cách toàn diện, kiến tạo nền tảng giáo dục

Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ mang lại những thay đổi về mặt quản lý, mà còn đi sâu vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đổi mới chương trình giảng dạy.

Cụ thể, dự thảo Nghị định mới về tiền lương giáo viên sẽ được xếp theo chức danh và hưởng hệ số lương đặc thù (1,1 đến 1,6).

Đặc biệt, từ năm 2026, các giáo viên tốt nghiệp loại khá trở lên hoặc là người dân tộc thiểu số tình nguyện về công tác tại vùng dân tộc có thể hưởng phụ cấp lên tới 150% lương hiện hưởng.

Những chính sách này không chỉ tạo động lực cho các nhà giáo mà còn thu hút nhân tài cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.

Song song với việc cải thiện chính sách đãi ngộ, Nghị quyết cũng tập trung cải cách chương trình và phương pháp giảng dạy. Nội dung học được điều chỉnh theo hướng giảm tải lý thuyết, tăng cường thực hành, khuyến khích tư duy phản biện và khả năng sáng tạo.

Thay vì học thuộc lòng, học sinh sẽ được học cách giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và thích nghi với những thay đổi của thế giới. Việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học chính là một minh chứng cụ thể cho định hướng này.

Một điểm sáng nữa của Nghị quyết là sự chú trọng vào công bằng và hòa nhập, không để bất kỳ học sinh nào bị bỏ lại phía sau.

Các chính sách đã được đưa ra và triển khai như: miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non tới hết trung học phổ thông, một số địa phương cung cấp bữa ăn trưa miễn phí và chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới.

Những hành động này nhằm đảm bảo mọi trẻ em, không phân biệt hoàn cảnh, đều có cơ hội tiếp cận một nền giáo dục chất lượng, từ đó xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

Nhìn chung, dù vẫn còn nhiều thách thức phía trước như sự thiếu hụt ngân sách hay sự thay đổi tư duy, nhưng với quyết tâm chính trị mạnh mẽ từ cấp cao nhất và sự đồng lòng của toàn xã hội, Nghị quyết 71-NQ/TW hoàn toàn có thể tạo ra những thay đổi mang tính cách mạng.

Nghị quyết này không chỉ là một bản kế hoạch, mà còn là một cam kết, một niềm tin vào sức mạnh của giáo dục trong việc kiến tạo một tương lai tươi sáng và thịnh vượng cho dân tộc Việt Nam.

Phan Anh