Giáo dục phẩm chất qua dự án: Hạt mầm nhân ái nảy nở từ mỗi bài học Ngữ văn

Học sinh lớp 7, Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Khuyến Đắk Lắk tự tin thể hiện chủ đề bài học.

Lan tỏa yêu thương từ bài học Ngữ văn

Trong định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Ngữ văn không chỉ dừng lại ở trang bị tri thức ngôn ngữ và cảm thụ văn học, mà còn góp phần hình thành nhân cách, nuôi dưỡng cảm xúc và tình yêu thương ở học sinh. Tại Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Khuyến (phường Thành Nhất, tỉnh Đắk Lắk), giờ học Nói và Nghe của học sinh lớp 7 đã trở thành điểm khởi đầu cho những dự án thiện nguyện có ý nghĩa, lan tỏa tinh thần sẻ chia trong đời sống học đường.

Cô giáo Nguyễn Thị Kim Lộc hướng dẫn học sinh tìm hiểu chuyên đề "Trình bày ý kiến về những hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng".

Theo bà Hồ Thị Lam - Hiệu trưởng nhà trường, chuyên đề: “Trình bày ý kiến về những hoạt động vì cộng đồng”, do cô Nguyễn Thị Kim Lộc - bộ môn Ngữ văn thực hiện là 1 trong những điểm khởi đầu trong việc dạy học theo dự án.

Cụ thể, mở đầu tiết học, giáo viên chiếu video tư liệu về tình hình bão lũ tại miền Trung và những hoạt động quyên góp được học sinh trên cả nước tổ chức để hỗ trợ đồng bào vùng thiên tai.

Hình ảnh mái trường tan hoang sau bão lũ, sách vở ướt nhòe và những ánh mắt trẻ thơ mong được trở lại lớp học đã tạo nên sự lắng đọng trong không gian lớp học. Khi giáo viên đặt câu hỏi: “Theo em, hoạt động thiện nguyện mang lại ý nghĩa gì cho cuộc sống?”, nhiều cánh tay giơ lên, với những câu trả lời hồn nhiên nhưng sâu sắc: “Là chia sẻ yêu thương”, “Là giúp đỡ bạn vượt qua khó khăn”, “Là biết sống vì nhau”…

Học sinh chủ động tham gia vào nội dung bài học.

Từ cảm xúc chân thật ấy, học sinh được hướng dẫn cách trình bày ý kiến trước tập thể: xác định mục đích nói, lựa chọn thông tin, sắp xếp ý tưởng và thể hiện giọng điệu phù hợp. Điều mà các em học được không chỉ là kỹ năng nói mạch lạc, rõ ràng, mà là cách nói để chạm đến trái tim người nghe.

Điểm nhấn quan trọng của chuyên đề nằm ở hoạt động xây dựng dự án thiện nguyện vì cộng đồng. Học sinh được chia nhóm, thảo luận và đề xuất những hoạt động phù hợp với khả năng của mình. Mỗi dự án đều xuất phát từ sự quan sát, suy nghĩ và mong muốn được sẻ chia thực sự của học sinh.

Một dự án do học sinh thiết kế và trình bày.

Nổi bật là dự án “Tiếp bước đến trường”, trong đó học sinh thu gom và phân loại chai nhựa tái chế để gây quỹ mua đồ dùng học tập mới hỗ trợ bạn học có hoàn cảnh khó khăn. Việc làm tưởng như nhỏ bé này không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn giúp học sinh hiểu rằng “chia sẻ” có thể bắt đầu từ những điều bình dị nhất.

Dự án “Cùng em đến trường” lại mang làm đầy sáng tạo: học sinh tự trồng và chăm sóc sen đá, mỗi một chậu cây sẽ được đổi lấy sách vở hoặc đồ dùng học tập gửi tặng những bạn còn thiếu thốn. Từ những cây sen đá nhỏ, qua bàn tay của học trò, đã trở thành nhịp cầu kết nối tri thức và tình yêu thương.

Với dự án “Đồng hành cùng em”, học sinh kêu gọi quyên góp và sửa chữa xe đạp cũ để trao tặng bạn ở vùng xa. Những chiếc xe tưởng chừng bị bỏ quên được các em gửi đi kèm lời nhắn nhủ giản dị mà thấm thía: “Đường đến trường không còn xa nếu chúng ta cùng nhau bước tiếp”.

Trong khi đó, dự án “Áo ấm cho em” được thực hiện bằng hình thức tổ chức chương trình văn nghệ và quyên góp quần áo, chăn ấm gửi đến trẻ em vùng cao. Từng bộ quần áo được các em gấp gọn gàng, gửi đi kèm những lời chúc về mùa đông ấm áp, hơi ấm từ những tấm lòng nhỏ đầy yêu thương.

Các dự án học tập được học sinh chuẩn bị khoa học với những dẫn chứng minh họa đầy sức thuyết phục.

Dạy chữ và đạo làm người

Điều đáng quý là sau khi trình bày trước lớp, các dự án không dừng lại trên giấy hay ở ý tưởng ban đầu. Dưới sự định hướng của giáo viên, học sinh đã chủ động triển khai các hoạt động trong thực tế. Từ sân trường Nguyễn Khuyến, những “hạt mầm nhân ái” lặng lẽ được gieo xuống, chăm chút từng ngày và dần bén rễ trong nhận thức, hành động của học trò.

Em Nguyễn Hà Anh học sinh lớp 7A1 chia sẻ: “Em nhận ra rằng để giúp người khác không cần phải chờ lớn. Chỉ cần mình muốn, sẽ luôn có cách để lan tỏa yêu thương”.

Cô giáo Nguyễn Thị Kim Lộc phụ trách chuyên đề nhận xét: “Giáo dục sẽ thực sự bền vững khi học sinh được trải nghiệm và hành động. Chúng tôi không chỉ dạy các em kỹ năng nói, mà muốn gieo cho các em một tấm lòng biết quan tâm và chia sẻ”.

Tổ chức tiết học theo dự án giúp học sinh phát triển những năng lực và phẩm chất riêng của mỗi em.

Qua hoạt động dạy học này, có thể thấy bài học Ngữ văn không chỉ giúp học sinh biết cách trình bày suy nghĩ của mình mà còn giúp các em biết sống tử tế, biết yêu thương và biết hành động có trách nhiệm với cộng đồng. Đây chính là mục tiêu cốt lõi của Chương trình giáo dục phổ thông 2018: dạy chữ đi đôi với dạy người, hình thành ở học sinh năng lực giao tiếp và phẩm chất nhân ái – những giá trị sẽ theo các em suốt hành trình trưởng thành.

Những dự án thiện nguyện của học sinh Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Khuyến không lớn lao về quy mô, nhưng có ý nghĩa sâu sắc. Bởi từng cuốn vở được gửi đi, từng chiếc áo ấm được trao đến tay bạn, từng chiếc xe đạp được sửa lại đều bắt nguồn từ trái tim trong trẻo của học trò. Và chính từ đó, hạt mầm nhân ái bắt đầu nảy nở, lặng lẽ nhưng bền bỉ, trong mỗi bài học, mỗi hành động và từng suy nghĩ tuổi thơ.

Thành Tâm