Giáo dục mũi nhọn, cần nhiều hơn giá trị của 1 tấm huy chương

Trường THPT Chuyên Trần Hưng Đạo. Ảnh: Thanh Thủy

Đối với giáo dục phổ thông, trường chuyên là những cơ sở giáo dục dành cho học sinh có năng khiếu nổi trội ở một số môn học nhất định. Ở đó, các trường cung cấp chương trình đào tạo chuyên sâu, với mục tiêu phát triển tài năng của học sinh, tạo nguồn nhân tài cho đất nước. Cũng chính vì lẽ đó, học sinh trường chuyên được học tập trong môi trường có đội ngũ giáo viên kinh nghiệm, cơ sở vật chất tốt. Tuy nhiên, với khái niệm mũi nhọn, chúng ta cần hơn ở nghĩa rộng. Đó phải là sự cộng hưởng của tri thức và cả sự nhiệt tâm cống hiến cho quê hương, đất nước.

Số lượng hay chất lượng?

Tại Hội nghị tổng kết năm học 2024 - 2025 của ngành giáo dục Lâm Đồng, rất nhiều người đồng tình với chia sẻ của bà Phạm Thị Hồng - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Nguyễn Chí Thanh: “Sáp nhập tỉnh là phép thử bản lĩnh trí tuệ và sự đoàn kết. Nếu biến thách thức thành cơ hội, chúng ta sẽ xây dựng được một hệ thống giáo dục mũi nhọn mạnh mẽ. Xứng đáng với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân”.

Sau sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng có 4 trường THPT chuyên, bao gồm: Thăng Long (phường Xuân Hương - Đà Lạt); Bảo Lộc (phường 1 Bảo Lộc); Trần Hưng Đạo (phường Phú Thủy) và Nguyễn Chí Thanh (phường Nam Gia Nghĩa). Nêu con số thống kê để thấy quy mô, tầm vóc của giáo dục mũi nhọn Lâm Đồng trong giai đoạn hiện tại. Trong số này, không thể phủ nhận Trường THPT Chuyên Thăng Long và Trần Hưng Đạo có bề dày lịch sử và thành tích vượt trội. Trường THPT Chuyên Nguyễn Chí Thanh và Bảo Lộc ra đời sau bởi nhiều yếu tố về chia tách địa giới hành chính cũng như nhu cầu học tập do biến động cơ học về số lượng dân cư.

Tuy nhiên, mỗi trường đều có thế mạnh và học hiệu riêng. Nếu như Trường THPT Chuyên Thăng Long và Trần Hưng Đạo mạnh về các môn Toán, Tin, Lý, Tiếng Anh, thì Trường THPT Chuyên Nguyễn Chí Thanh, Bảo Lộc lại mạnh về các môn Văn, Sinh, Hóa, Địa.

Có một câu hỏi nhận được nhiều sự quan tâm sau sáp nhập, đó là: Liệu các trường học nói chung và đặc biệt là các trường chuyên nói riêng có phải về chung một mối nhằm tập trung nguồn lực để duy trì tính ổn định và chất lượng đào tạo? Câu trả lời là không. Điều này hoàn toàn phù hợp với quan điểm và chủ trương của Trung ương Đảng cũng như của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đó là, giữ nguyên nhằm bảo đảm ổn định việc học của học sinh, không làm xáo trộn quá trình giáo dục và cho phép đầu tư vào cơ sở vật chất, bảo đảm sĩ số phù hợp. Thêm vào đó, với khoảng cách địa lý, văn hóa sinh hoạt nên việc duy trì các trường chuyên tại tỉnh Lâm Đồng mới là điều cần thiết và phù hợp với lộ trình phát triển.

Hòa nhập vẫn giữ bản sắc riêng

Một trong những nguyên lý tối quan trọng của giáo dục mũi nhọn và công tác bồi dưỡng học sinh giỏi chính là các yếu tố có ý nghĩa then chốt, đó là: tâm lý - bản sắc và động lực. Theo bà Phạm Thị Hồng: “Việc gìn giữ và phát huy truyền thống của từng trường chuyên là điều vô cùng cần thiết.

Mỗi trường đều có giá trị riêng và khi được tôn vinh đúng mức, những giá trị ấy sẽ trở thành nền tảng bản sắc chung, khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm trong bản thân mỗi thầy, cô giáo, học sinh”.

Các em học sinh của Trường THPT Chuyên Nguyễn Chí Thanh, đó phải là tình yêu với Lâm Đồng đại ngàn, với Tây Nguyên hùng vĩ. Với mỗi bạn học sinh của Trường THPT Chuyên Trần Hưng Đạo, đó phải là niềm tin về vùng đất nắng gió, cát vàng và biển xanh. Ở xứ B’lao, khi được mặc lên mình màu áo của Trường THPT Chuyên Bảo Lộc, các em đều phải tự hào về miền đất đỏ bazan phồn sinh với ngọt ngào hương hoa của trà, cà phê.

Tương tự, niềm kiêu hãnh đó, phải là vinh dự của những ai được là một phần kí ức của mái Trường THPT Chuyên Thăng Long, gắn với 2 chữ Đà Lạt mộng mơ đầy mê hoặc.

Cần một cơ chế mới cho những nhân tài

Trả lời cho câu hỏi: “Hướng đi nào để gặt hái quả ngọt trong giáo dục mũi nhọn chuyên sâu trong giai đoạn mới?”, ông Nguyễn Vũ Minh Tú - Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Bảo Lộc cho rằng: Đội ngũ giáo viên chất lượng về chuyên môn, niềm say mê với nghề, hơn tất cả đó là trách nhiệm trước năng lực của học sinh là yếu tố quyết định đến sự thành bại của một học sinh khi học trường chuyên.

Chia sẻ của Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Bảo Lộc, được hiểu đó là sự liên kết bồi dưỡng toàn diện. Lựa chọn đội ngũ giáo viên tinh hoa trong toàn tỉnh để bảo đảm chất lượng và trách nhiệm. Nếu những thầy cô không có tâm và cả tầm để thấu hiểu, khơi dậy được tiềm năng của mỗi cá nhân học sinh, đó là trách nhiệm của cả hệ thống. Về lâu dài, Lâm Đồng cần xây dựng trung tâm bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tỉnh với cơ sở vật chất tập trung, học liệu đồng bộ và là nơi hội tụ của đội ngũ tinh hoa.

Đặc biệt, cần phải có cơ chế khuyến khích, động viên kịp thời, mở rộng học bổng, phát triển quỹ khuyến học, cùng với những khen thưởng xứng đáng cho giáo viên và học sinh đạt thành tích cao. Rộng hơn là ngành giáo dục cần tham mưu cho UBND tỉnh đưa tất cả những điều này trình HĐND để đưa vào nghị quyết theo từng giai đoạn, phù hợp theo từng bối cảnh.

Tuấn Linh .