Giáo dục - đào tạo phải là khâu đột phá trong phát triển Thủ đô Hà Nội

Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm. Ảnh: Nguyên Phương

Đóng góp ý kiến vào dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội, Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam nhấn mạnh vai trò then chốt của giáo dục - đào tạo trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ông khẳng định, để Hà Nội phát triển bền vững, cần coi giáo dục là khâu đột phá nền tảng, gắn chặt với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

-Thưa nhà giáo Nguyễn Tùng Lâm, ông đánh giá như thế nào về dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội, đặc biệt ở các nội dung liên quan đến giáo dục và đào tạo?

-Trước hết, tôi đánh giá cao công tác chuẩn bị văn kiện của Thành ủy Hà Nội cho Đại hội lần thứ XVIII. Dự thảo được xây dựng công phu, nghiêm túc, bám sát thực tiễn và thể hiện rõ tinh thần của khẩu hiệu đại hội: “Phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến và anh hùng cùng dân tộc, xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, nhân văn, hạnh phúc.”

Với tư cách là người làm khoa học và gắn bó lâu năm với giáo dục Thủ đô, tôi rất quan tâm đến những nội dung liên quan đến giáo dục - đào tạo trong dự thảo báo cáo. Tôi đánh giá cao việc thành phố xác định giáo dục - đào tạo là một phần quan trọng trong khâu đột phá phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

- Trong phần đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XVII, ông có đề xuất gì để hoàn thiện hơn nội dung liên quan đến giáo dục?

- Dự thảo đã nêu khá đầy đủ những kết quả nổi bật trong phát triển giáo dục - đào tạo. Tôi hoàn toàn tán thành với quan điểm đánh giá rằng “phát triển giáo dục - đào tạo gắn liền với nâng cao chất lượng nguồn lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, được xác định là khâu đột phá then chốt”. Dự thảo cũng đã khẳng định rõ vị thế của Thủ đô là “lá cờ đầu toàn quốc” về giáo dục, điều này rất đúng.

Tuy nhiên, tôi đề xuất bổ sung thêm một điểm quan trọng: Thành tựu của hệ thống các trường ngoài công lập từ mầm non đến đại học tại Thủ đô. Những năm qua, hệ thống này đã phát triển vượt trội, có nhiều đóng góp tích cực cho nâng cao chất lượng giáo dục và hội nhập quốc tế. Việc đưa nội dung này vào sẽ phản ánh đầy đủ hơn bức tranh tổng thể về giáo dục - đào tạo của Hà Nội.

- Dự thảo cũng đã nêu rõ một số hạn chế trong phát triển giáo dục - đào tạo. Theo ông, cần bổ sung thêm vấn đề nào?

- Ở phần đánh giá hạn chế, tôi đồng tình với những điểm dự thảo đã chỉ ra, đặc biệt là nội dung liên quan đến giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ và phát triển nguồn nhân lực. Tôi cho rằng cần nhấn mạnh thêm hai hạn chế lớn chưa được làm rõ:

Thứ nhất, thiếu cơ chế đầu tư và quản lý phù hợp cho các cơ sở giáo dục - đào tạo và các đơn vị nghiên cứu khoa học. Điều này khiến cho tiềm năng phát triển của các cơ sở này chưa được khai thác hiệu quả để đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Thứ hai, chưa có chính sách cụ thể, cởi mở để huy động trí tuệ, sáng tạo của đội ngũ nhà giáo, nhà khoa học, đặc biệt từ các trường đại học, học viện đóng trên địa bàn Thủ đô. Thành phố vẫn còn tâm lý chờ chỉ đạo từ Trung ương, chưa mạnh dạn phát huy nguồn lực trí thức rất lớn này cho chiến lược phát triển lâu dài.

- Với phần mục tiêu, nhiệm vụ và khâu đột phá trong nhiệm kỳ mới, ông có góp ý như thế nào?

- Tôi tán thành với việc thành phố xác định ba khâu đột phá, trong đó có nội dung “Đột phá về nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”. Tuy nhiên, tôi đề xuất điều chỉnh lại cụm này thành: “Đột phá nguồn nhân lực chất lượng cao, giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.”

Sở dĩ cần thêm “giáo dục và đào tạo” vào chính khâu đột phá là vì: Muốn có nguồn nhân lực chất lượng cao thì tiền đề đầu tiên chính là giáo dục - đào tạo. Nếu không có một nền giáo dục chất lượng từ phổ thông đến đại học, thì chúng ta không thể chuẩn bị được thế hệ công dân có đủ phẩm chất, năng lực để đáp ứng yêu cầu phát triển.

Học sinh, sinh viên là mầm ươm tài năng của đất nước. Nếu các em không được học tập trong môi trường chất lượng cao, không được nuôi dưỡng ước mơ, khát vọng từ ghế nhà trường, thì khó có thể hình thành những con người dám dấn thân, sáng tạo, phục vụ đất nước.

- Về các giải pháp phát triển giáo dục - đào tạo của dự thảo, ông có điểm nào muốn nhấn mạnh?

- Tôi tán thành với nội dung của dự thảo, đặc biệt là định hướng nâng cao chất lượng giáo dục theo hướng hội nhập, ngang tầm quốc tế. Tuy vậy, tôi mong muốn Ban soạn thảo bổ sung một số điểm rất quan trọng.

Đó là, tiếp tục phát huy truyền thống và những thành tựu đáng tự hào của giáo dục Thủ đô suốt 80 năm qua. Đặc biệt, cần nhấn mạnh vai trò của tư tưởng nhân văn và giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là kim chỉ nam cho mọi định hướng phát triển giáo dục trong thời đại mới.

Không chỉ nâng cao chất lượng toàn diện, mà Thủ đô cần quan tâm đến tính công bằng trong giáo dục: Mở rộng trường học đặc biệt, hỗ trợ học sinh khuyết tật, chậm phát triển, ảnh hưởng bởi chiến tranh. Đây là trách nhiệm của một Thủ đô văn minh, nhân văn, và hạnh phúc như khẩu hiệu Đại hội đã đề ra.

Bên cạnh đó, cần quan tâm tháo gỡ điểm nghẽn về cơ chế đầu tư và quản lý giáo dục phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Nhà trường cần được trao quyền tự chủ thực chất, vận hành theo mô hình “Nhà trường dân chủ - nhân văn - sáng tạo - hội nhập”, đúng với tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW và Kết luận số 91- KL/TW của Trung ương.

- Ông có kỳ vọng gì khi đóng góp cho văn kiện Đại hội XVIII của Đảng bộ thành phố?

- Chúng tôi kỳ vọng rằng những ý kiến đóng góp, không chỉ của tôi mà của đông đảo đội ngũ nhà giáo, nhà khoa học, sẽ được lắng nghe, tổng hợp đầy đủ để hoàn thiện văn kiện Đại hội.

Giáo dục Thủ đô không chỉ phục vụ cho Hà Nội, mà còn là hình mẫu, là đầu tàu của cả nước. Do đó, các chiến lược về giáo dục - đào tạo cần mạnh mẽ, đột phá hơn nữa, từ tư duy, tầm nhìn đến hành động. Phải thực sự đặt giáo dục - đào tạo là nền tảng trong mọi khâu đột phá phát triển Thủ đô.

Tôi tin rằng, với tinh thần “Tiên phong vươn mình cùng dân tộc”, Đại hội XVIII sẽ thành công tốt đẹp, mở ra một thời kỳ phát triển mới cho Hà Nội văn minh, hiện đại, nhân văn và hạnh phúc.

- Trân trọng cảm ơn Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm. Kính chúc ông thật nhiều sức khỏe và có thêm nhiều ý kiến đóng góp quý báu cho sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo Thủ đô.

Thống Nhất