Giao cho xã phường tuyển giáo viên sẽ có khá nhiều rủi ro

Tuyển giáo viên lâu nay thực hiện ra sao?

Khi góp ý cho dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, mới đây một số đại biểu Quốc hội đề xuất nên giao cho các trường tuyển dụng giáo viên và chỉ báo cáo lên cấp xã, phường. Vậy trên thực tế, việc tuyển dụng giáo viên hiện nay ra sao?

Tại TPHCM, trước đây từ cấp mầm non đến THCS, việc tuyển dụng giáo viên do UBND các quận, huyện cùng Phòng GD-ĐT phối hợp thực hiện. Sở GD-ĐT chỉ chịu trách nhiệm tuyển dụng với các trường THPT trực thuộc.

Thế nhưng, từ năm 2022-2023, Sở GD-ĐT TPHCM đã thí điểm phân cấp tuyển dụng cho các trường chuyên, trường THPT và mầm non trực thuộc. Đến nay, 29 trường được trao quyền tự chủ tuyển dụng giáo viên, dựa trên chiến lược phát triển và điều kiện thực tế của từng đơn vị.

Các thí sinh tập trung xem số báo danh trong kỳ thi tuyển giáo viên ở TPHCM năm 2025.

Theo Sở GD-ĐT TPHCM, việc này nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, tạo chuyển biến tích cực và bảo đảm tính chủ động, khách quan, công bằng. Những trường được phân cấp phải xây dựng đề án tuyển dụng, thực hiện theo đúng quy trình tuyển dụng dưới sự giám sát của Sở để đảm bảo hiệu quả về chất lượng nguồn nhân lực.

Từ ngày 1/7, khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được áp dụng trên toàn quốc và không còn Phòng GD-ĐT cấp huyện, việc quản lý các trường mầm non, tiểu học và THCS được chuyển về UBND phường, xã, đặc khu.

Khi TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sáp nhập, năm 2025, Sở GD-ĐT thành phố lần đầu tiên đứng ra tuyển dụng giáo viên cho tất cả các bậc học: Mầm non, tiểu học, THCS, THPT và giáo dục thường xuyên. Quy trình tuyển dụng gồm 2 vòng:

Vòng 1: Kiểm tra điều kiện dự tuyển dựa trên phiếu đăng ký theo yêu cầu vị trí việc làm. Người đáp ứng đủ điều kiện được vào vòng 2.

Ở vòng 2, hội đồng tuyển dụng kiểm tra kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp. Thí sinh bốc thăm đề thực hành, trình bày kiến thức, minh họa kỹ năng và trả lời câu hỏi của Ban kiểm tra trong 15 phút.

Việc xét tuyển được thực hiện theo nguyên tắc lấy điểm từ cao xuống thấp tương ứng với chỉ tiêu từng vị trí ở từng đơn vị, dựa trên nguyện vọng đăng ký. Khi vị trí tuyển dụng đã có ứng viên đạt điểm cao nhất trúng tuyển, Sở GD-ĐT tiếp tục làm việc với các ứng viên có điểm thấp hơn để xét vào những vị trí còn chỉ tiêu hoặc phù hợp hơn với điều kiện cá nhân của ứng viên. Điều này nhằm bảo đảm chọn được giáo viên có năng lực chuyên môn tốt nhất, kỹ năng sư phạm phù hợp với vị trí cần tuyển.

Xã, phường chỉ nên tuyển giáo viên mầm non

Trước ý kiến cho rằng nên giao cho các trường tuyển dụng giáo viên và chỉ báo cáo lên cấp xã, trao đổi với PV VietNamNet, PGS Nguyễn Kim Hồng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TPHCM, cho rằng nếu giao việc tuyển dụng giáo viên cho phường, xã sẽ có một rủi ro khá rõ là bản thân các phường, xã không hiểu được nhu cầu tuyển dụng giáo viên của chính các trường phổ thông.

Vì thế, nếu phân cấp thì chỉ nên giao quyền tuyển giáo viên mầm non cho phường, xã. Việc tuyển giáo viên từ bậc tiểu học trở lên nên do Sở GD-ĐT đảm nhiệm, mỗi năm có thể tuyển 1-2 lần trên cơ sở đề xuất của các trường phổ thông trong tỉnh/thành.

“Trên thực tế, việc bỏ dạy đối với giáo viên không giống như các ngành nghề khác. Tuy không có số liệu thống kê về việc giáo viên phổ thông bỏ việc, nhưng theo chúng tôi, việc giáo viên bỏ việc dẫn đến thiếu người giảng dạy trong nhà trường rất hiếm xảy ra. Đặc biệt, với những môn có số giờ học lớn trong một khối như Toán, Văn, Ngoại ngữ. Hạn chế nếu có nằm ở việc không kịp thời tuyển ngay khi có giáo viên nghỉ việc. Nhưng như đã nói, hợp đồng với giáo viên thường ký hằng năm. Vì vậy, nếu có trường hợp nghỉ việc thì chỉ là những trường hợp đặc biệt. Khi đó vẫn có thể tuyển được giáo viên thay thế từ những ứng viên đã dự tuyển trước đó, đủ điều kiện nhưng không trúng tuyển vì chỉ tiêu hạn chế”, PGS Nguyễn Kim Hồng cho biết.

Năm 2025 Sở GD-ĐT TPHCM lần đầu tiên đứng ra tuyển dụng giáo viên cho tất cả các bậc học: Mầm non, tiểu học, THCS, THPT và giáo dục thường xuyên.

Theo PGS Nguyễn Kim Hồng, nếu giao quyền tuyển giáo viên cho phường, xã, thuận lợi duy nhất có thể có chính là tốc độ tuyển dụng sẽ nhanh hơn. Tuy nhiên, nếu tuyển tập trung theo Sở GD-ĐT thì chất lượng giáo viên được tuyển sẽ đồng đều hơn và đáp ứng yêu cầu không chỉ của một phường, xã mà trên phạm vi toàn tỉnh/thành.

“Như đã nói, nếu giao việc tuyển giáo viên cho tỉnh, tức trao quyền cho các Sở GD-ĐT, thì hằng năm các trường phổ thông, thông qua UBND xã, sẽ đăng ký số lượng tuyển. Dựa trên số lượng tuyển hằng năm của các phường, xã, Sở GD-ĐT sẽ lập kế hoạch tuyển giáo viên cho toàn tỉnh vào 1 hoặc 2 thời điểm thích hợp trong năm. Tuyển tập trung ở cấp tỉnh sẽ bảo đảm chất lượng cho các trường phổ thông tốt hơn. Đồng thời, thông qua việc tuyển dụng, có thể tạo sự đồng đều về chất lượng giữa các trường. Khi chất lượng các trường phổ thông đồng đều, việc lựa chọn trường bậc THCS và THPT sẽ không còn phức tạp như hiện nay”, theo PGS Nguyễn Kim Hồng.

Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TPHCM nhấn mạnh, các tiêu chí tuyển dụng đều được quy định rõ và người dự tuyển đều nắm được. Với những tiêu chí rõ ràng cùng một hội đồng tuyển dụng cấp tỉnh gồm giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy và các nhà quản lý giáo dục giàu chuyên môn, việc tuyển chọn chắc chắn sẽ hiệu quả hơn so với giao về cấp phường, xã. Do vậy chính sách xã, phường tuyển giáo viên phù hợp nhất với bậc mầm non, từ bậc tiểu học trở lên nên tuyển tập trung mỗi năm khoảng 1-2 lần và khi cần thiết có thể tổ chức thêm một đợt tuyển đột xuất nếu các địa phương có nhu cầu.

Lê Huyền