Giảm khí thải diesel: Khi chính quyền và doanh nghiệp hợp lực

Thành phố Hồ Chí Minh xác định năm 2030 là thời điểm hoàn tất chuyển đổi 100% xe buýt, xe công nghệ, giao hàng và phương tiện công vụ sang xe điện. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN

Vì vậy, việc kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông, nhất là các phương tiện động cơ diesel là rất cấp bách để đầu tàu kinh tế có thể phát triển bền vững.

“Thủ phạm” thúc đẩy hiệu ứng nhà kính lớn hơn CO2

Tại hội thảo “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ” mới đây, các đại biểu đều cho rằng với hiệu suất cao và chi phí vận hành tối ưu, động cơ diesel vẫn là lựa chọn phổ biến cho các hệ thống cần công suất lớn. Tuy nhiên, khí thải NOx từ động cơ diesel là loại khí độc hại gây tác động tiêu cực đến hệ hô hấp con người, thúc đẩy sự hình thành bụi mịn PM và ozone mặt đất, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng và thảm thực vật.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu các nguồn động lực và Phương tiện tự hành, Trường Cơ khí- Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, động cơ xăng và động cơ diesel đều phát khí thải NOx (chủ yếu là NO và NO2) hình thành do quá trình cháy nhiệt độ cao và có oxy. Khí thải NOx sẽ gây tổn thương niêm mạc, đường hô hấp và tác động hình thành mưa axit. Trong đó, việc xử lý khí thải của động cơ diesel phức tạp hơn nhiều so với động cơ xăng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quyền, Hiệu trưởng Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Tp. Hồ Chí Minh (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), thời gian qua, Việt Nam đã tập trung giải quyết vấn đề hiệu ứng khí nhà kính do khí CO2. Tuy nhiên, trên thực tế, khí thải NOx lại là “thủ phạm” tác động tạo ra hiệu ứng khí nhà kính lớn hơn nhiều so với CO2.

Hợp lực giảm khí thải phương tiện giao thông

Theo ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh, để giảm ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông, Thành phố sẽ tập trung vào bốn nhóm định hướng trọng tâm. Cụ thể, thứ nhất là hoàn thiện thể chế và tiêu chuẩn khí thải; ứng dụng công nghệ sạch và nhiên liệu thân thiện môi trường, khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải, áp dụng nhiên liệu sạch và dung dịch giảm phát thải đạt chuẩn quốc tế. Với nhóm phát triển hệ sinh thái logistics xanh, Thành phố tái cấu trúc hạ tầng giao thông - vận tải, ưu tiên phương tiện ít phát thải, tối ưu cung đường và công nghệ quản lý. Đặc biệt, Thành phố sẽ huy động nguồn lực xã hội và hợp tác vùng, kết nối các địa phương Đông Nam Bộ để triển khai các chương trình kiểm soát khí thải quy mô liên vùng, đồng thời thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư trong đầu tư công nghệ môi trường.

Ông Vũ An, Phó Tổng Giám đốc PVFCCo Phú Mỹ cho biết, nhiều nước trên thế giới đang áp dụng đồng thời nhiều giải pháp giao thông xanh khác nhau để giảm ô nhiễm không khí. Theo đó, cùng với việc sử dụng DEF/Adblue, việc thiết kế hệ thống SCR trong xe động cơ diesel hiện là giải pháp công nghệ hiệu quả nhất để xử lý khí thải NOx. Đây cũng là giải pháp khả thi, có chi phí thấp và phù hợp cho giai đoạn hiện tại và trung hạn của Việt Nam, giúp các phương tiện đáp ứng các tiêu chuẩn quy định khí thải động cơ với mức tương đương Euro VI.

Bên cạnh đó, các nước cũng có quy định về sử dụng nhiên liệu biodiesel giúp giảm đáng kể hàm lượng CO2 và các thành phần phát thải khác như CO, HC… vào không khí (gây hiệu ứng nhà kính). Tuy nhiên, việc pha trộn biodiesel có tác dụng phụ là làm tăng nhẹ lượng NOx trong khí thải của động cơ xe. Vì thế, giải pháp bổ sung DEF/Adblue để loại bỏ NOx càng cần thiết hơn nhằm đạt mức chất lượng khí thải theo quy định.

Ngoài ra, việc lưu hành xe điện cũng là giải pháp được nhiều nước trên thế giới áp dụng để giảm ô nhiễm không khí cùng với xu hướng dịch chuyển năng lượng (từ năng lượng hóa thạch sang các dạng năng lượng xanh). Tuy nhiên, trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, xe điện vẫn phụ thuộc vào điện lưới nên dù không phát ra khí thải tại điểm sử dụng nhưng vẫn gián tiếp thải ra CO2, NOx và các khí thải khác tại nhà máy điện sử dụng năng lượng hóa thạch. Vì vậy, về mặt tổng thể, việc sử dụng xe điện tại Việt Nam vào thời điểm hiện nay vẫn chưa thể phát huy hiệu quả giảm ô nhiễm không khí tốt nhất.

Ông Nguyễn Xuân Hòa, Chủ tịch PVFCCo Phú Mỹ cam kết duy trì chất lượng sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh theo tiêu chuẩn quốc tế, an toàn cho động cơ và hiệu quả cho hệ thống xử lý khí thải SCR. Bên cạnh đó, PVFCCo Phú Mỹ sẽ giữ vững giá cả hợp lý và minh bạch, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải giảm chi phí và góp phần lành mạnh hóa thị trường. Ngoài ra, doanh nghiệp cam kết đảm bảo nguồn cung ổn định, mở rộng mạng lưới phân phối và luôn đồng hành cùng các tỉnh thành trên toàn quốc.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng để thúc đẩy việc giảm phát thải nói chung và khí NOx của động cơ diesel nói riêng, việc sớm ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về chất lượng DEF/Adblue cũng như có các chế tài xử phạt nặng đối với việc bán DEF/Adblue kém chất lượng là cần thiết để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng. Giải pháp tiếp theo là sớm bổ sung quy định và công cụ kiểm tra trong quá trình đăng kiểm nhằm phát hiện các hành vi vô hiệu hóa hệ thống SCR, cũng như ban hành các chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với các hành vi này. Ngoài ra, việc hỗ trợ triển khai các chương trình retrofit (lắp thêm hệ thống SCR) có kiểm duyệt, hoặc khuyến khích loại bỏ xe cũ hoặc hỗ trợ chuyển đổi sang phương tiện có mức phát thải thấp hơn, cũng là giải pháp hiệu quả để giảm phát thải động cơ diesel.

Anh Nguyễn (TTXVN)