Giải quyết 'bài toán' lối ra biển

Hoạt động bốc dỡ hàng hóa tại Cảng Đồng Nai. Ảnh: Phạm Tùng

“Cửa ngõ” quan trọng cho xuất, nhập khẩu hàng hóa

Hiện nay, đối với giao thông đường thủy, trên địa bàn tỉnh có 1 tuyến đường thủy nội địa do trung ương quản lý từ hạ lưu sông Đồng Nai đến ngã ba sông Bé và 15 tuyến do tỉnh quản lý với chiều dài gần 154km. Cùng với đó, có 3 luồng hàng hải tiếp cận với tỉnh Đồng Nai gồm: luồng Đồng Tranh, luồng Đồng Nai và luồng Cái Mép - Thị Vải cho phép tàu biển có tải trọng từ 5-60 ngàn DWT ra vào.

Về cảng biển, hiện tỉnh Đồng Nai có 19 cảng biển thuộc nhóm cảng biển số 4, có vai trò quan trọng trong hệ thống cảng biển Việt Nam.

Ông Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn thiết kế cảng - kỹ thuật biển cho biết: Hệ thống cảng biển Đồng Nai, với các khu bến chính tại Phước An, Gò Dầu, Nhơn Trạch và Long Bình Tân, đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế. Cụ thể, năm 2024, tổng khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển Đồng Nai đạt 28,5 triệu tấn, xếp thứ 8 trong tổng số 34 cảng biển cả nước về khối lượng hàng hóa thông qua. “Hệ thống cảng đáp ứng một phần đáng kể nhu cầu xuất, nhập khẩu của các khu công nghiệp lớn trên địa bàn, kết nối hiệu quả với mạng lưới đường thủy nội địa đi các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh” - ông Phạm Anh Tuấn cho biết.

Cũng theo ông Tuấn, đối với hệ thống cảng biển Đồng Nai, việc đầu tư và đưa vào khai thác giai đoạn 1 của bến cảng Phước An đã tạo ra một điểm nhấn hiện đại, có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 60 ngàn DWT. Đây là bến cảng được thiết kế, xây dựng và đầu tư trang thiết bị với quy mô hiện đại, có thể xem là “cửa ngõ” ra biển của tỉnh Đồng Nai.

Giáo sư, Tiến sĩ Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá: Cảng biển Phước An là một trong những dự án hạ tầng giao thông, logistics trọng điểm không chỉ của Đồng Nai mà còn của khu vực phía Nam. Cảng Phước An có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phục vụ nhu cầu thông quan và lưu trữ hàng hóa cho các khu công nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.

Phát triển mô hình kinh tế hướng biển

Tiến sĩ khoa học, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, Chủ tịch NgoViet Architects & Planners (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng: Một trong những định hướng mà Đồng Nai cần hướng đến trong thời gian tới là phát triển kinh tế biển. Thông qua hệ thống cảng biển của tỉnh, Đồng Nai có thể phát triển mạnh kinh tế biển để thực hiện mục tiêu trở thành một trung tâm logistics lớn của cả nước. Từ đó, sẽ thúc đẩy một trong những thế mạnh của tỉnh tiếp tục phát triển là ngành công nghiệp. Bởi, khi ngành logistics phát triển, sẽ tạo điều kiện rất lớn cho ngành công nghiệp phát triển.

Tương tự, Tiến sĩ Trần Du Lịch, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế - xã hội của tỉnh đánh giá: Đồng Nai phải phát triển hướng biển. Bên cạnh hệ thống cảng biển của tỉnh, có thể kết hợp với Cảng biển Cái Mép - Thị Vải để hình thành đường ra biển cho Đồng Nai. “Đồng Nai có vị trí thuận lợi để có thể sử dụng Cảng Cái Mép - Thị Vải của Thành phố Hồ Chí Minh để hướng ra biển” - ông Trần Du Lịch đánh giá.

Ông Phạm Anh Tuấn cho rằng: Hệ thống cảng biển chính là lời giải cho bài toán “lối ra biển” của tỉnh Đồng Nai. Đây là yếu tố mang tính cách mạng, giúp khơi thông dòng chảy hàng hóa, giảm chi phí và tạo ra lợi thế cạnh tranh đột phá cho toàn tỉnh.

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, để đạt mục tiêu này, hệ thống cảng biển Đồng Nai cần sớm được tháo gỡ những “điểm nghẽn” như: đầu tư manh mún, thiếu đồng bộ; hạn chế về hạ tầng và công nghệ; hạn chế về luồng lạch, tĩnh không và hạn chế về hạ tầng kết nối sau cảng chưa tương xứng.

Lời giải để tháo gỡ những điểm nghẽn này chính là phát triển hệ thống cảng biển theo mô hình Cụm cảng tập trung, hiện đại, khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, ưu tiên các dự án quy mô lớn, công nghệ cao. Đồng thời, phát triển cảng biển phải gắn liền và đồng bộ với hạ tầng kết nối đa phương thức gồm: đường bộ, đường sắt, đường thủy và hệ sinh thái logistics sau cảng. Cùng với đó, lấy “cảng xanh” làm tiêu chí cốt lõi, hướng tới phát triển bền vững, giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Cũng theo ông Tuấn, đối với định hướng quy hoạch không gian các khu bến cảng biển, cần có sự phân vùng chức năng rõ ràng để mỗi khu bến phát huy tối đa lợi thế của mình, tạo thành một hệ thống bổ trợ lẫn nhau. “Khu bến Phước An sẽ là khu bến chiến lược và ưu tiên số một, là cửa ngõ chính cho hàng hóa của toàn tỉnh, đặc biệt là hàng hóa từ khu vực Bình Phước cũ. Khu bến Gò Dầu - Nhơn Trạch tiếp tục là khu bến quan trọng phục vụ các khu công nghiệp hiện hữu. Trong khi đó, khu bến Long Bình Tân sẽ là đầu mối quan trọng kết nối vận tải đường thủy nội địa và đường bộ” - ông Phạm Anh Tuấn gợi mở.

Phạm Tùng