Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc

Ảnh minh họa/ITN.

Bà Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) đề xuất chính sách tuyển dụng, thu hút giảng viên chất lượng cao: mở rộng không gian học thuật, tuyển chọn linh hoạt, sử dụng hợp đồng đặc thù. Đồng thời, bổ sung quy định về tự chủ trong đánh giá, bổ nhiệm, khen thưởng đội ngũ học thuật.

Dự thảo Luật cũng đặt vấn đề xây dựng văn hóa liêm chính học thuật, chống đạo văn, gian lận trong giảng dạy - nghiên cứu; cho phép trao quyền tự chủ chuyên môn cao hơn cho giảng viên trong thiết kế học phần, định hướng nghiên cứu; khuyến khích lưu chuyển học thuật quốc tế, trao đổi chuyên gia, nghiên cứu viên, giảng viên thỉnh giảng.

Góp ý cho dự thảo Luật từ những hạn chế trong thực tiễn, bà Ngô Thị Phương Lan nhắc đến đầu tiên việc thiếu chính sách đãi ngộ tài chính và học thuật đủ hấp dẫn; dẫn đến môi trường đại học Việt Nam chưa đủ cạnh tranh để giữ chân nhân tài. Từ đó, bà Ngô Thị Phương Lan đề xuất bổ sung quy định về quỹ phát triển đội ngũ, mức thu nhập theo hiệu quả nghiên cứu - đào tạo, cơ chế “giáo sư đặc biệt” (distinguished professor).

Cũng theo Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hồ Chí Minh, hiện chưa có định nghĩa pháp lý rõ ràng về “liêm chính học thuật” mà mới dừng ở tuyên ngôn nguyên tắc, thiếu chế tài cụ thể. Do đó, cần đưa vào luật hoặc giao Chính phủ ban hành bộ quy tắc đạo đức học thuật, có quy trình xử lý vi phạm rõ ràng.

Từ thực tiễn còn thiếu cơ chế đánh giá năng lực học thuật theo chuẩn quốc tế; việc đánh giá còn nặng hành chính, thiếu minh bạch, bà Ngô Thị Phương Lan đề xuất xây dựng bộ tiêu chuẩn học thuật 3 chiều: Đào tạo - nghiên cứu - phục vụ cộng đồng; gắn đánh giá với đề bạt và phân bổ nguồn lực.

Cuối cùng, với việc chưa có quy định về phát triển giảng viên trẻ và học giả hậu tiến sĩ (postdoc), từ đó không có cơ chế rõ để phát triển nguồn kế cận chất lượng cao, bà Ngô Thị Phương Lan góp ý cần bổ sung chính sách hỗ trợ giảng viên trẻ làm nghiên cứu tiến sĩ và sau tiến sĩ (trong/ngoài nước), xây dựng hệ sinh thái mentor - mentee học thuật.

Liên quan đến nội dung mới này, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hồ Chí Minh đồng thời kiến nghị thiết lập chương trình quốc gia phát triển đội ngũ học thuật xuất sắc: tuyển chọn theo lĩnh vực mũi nhọn; đào tạo, bồi dưỡng, hỗ trợ quốc tế hóa; gắn với đầu tư nhóm nghiên cứu mạnh, trung tâm nghiên cứu ưu tiên.

Cùng với đó, ban hành quy tắc đạo đức học thuật cấp quốc gia: Định nghĩa liêm chính học thuật; xử lý đạo văn, gian lận học thuật, thao túng kết quả nghiên cứu; bảo vệ quyền tự do học thuật của giảng viên. Tạo điều kiện cho thế hệ giảng viên trẻ phát triển bền vững thông qua hỗ trợ nghiên cứu, trao đổi học thuật và bảo vệ học thuật độc lập.

Hải Bình