Giải pháp nào để Nghị quyết 68 thực sự 'đứng cạnh, đi cùng' doanh nghiệp?

Dù vậy, để Nghị quyết 68 thực sự đi vào cuộc sống, “đứng cạnh, đi cùng” doanh nghiệp sẽ cần có thêm những giải pháp nào về chính sách, nguồn vốn, công nghệ…, để kinh tế tư nhân thực sự vươn mình? Về vấn đề này, PV Báo CAND đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Thân, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.

PV: Thưa ông, sau hơn 3 tháng kể từ khi Nghị quyết 68 được ban hành, thực tế từ Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (DNNVV), theo ông, đâu là những kết quả tích cực mà Nghị quyết này đã mang lại?

Ông Nguyễn Văn Thân: Đầu tiên có thể khẳng định, những kết quả đạt được sau hơn 3 tháng Nghị quyết 68 được ban hành là rất rõ nét, mang lại động lực mới cho khu vực kinh tế tư nhân. Thứ nhất và cũng là quan trọng nhất, đó là việc nâng cao nhận thức và tạo động lực mới cho khu vực tư nhân. Nghị quyết 68 đã được phổ biến rộng rãi đến các tỉnh, thành, sở, ngành, hiệp hội và đông đảo cộng đồng doanh nghiệp. Trong Hiệp hội DNNVV Việt Nam, hầu như tất cả hội viên đã được tiếp cận các nội dung của Nghị quyết, thông qua các hội thảo, tập huấn và tài liệu tuyên truyền. Điều này cho thấy sự quyết tâm cao của Đảng và Nhà nước trong việc khẳng định vị thế và vai trò của kinh tế tư nhân, tạo ra một niềm tin mạnh mẽ chưa từng có.

Ông Nguyễn Văn Thân, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.

Thứ hai, chúng tôi đã thấy bước đầu chính sách đã được kích hoạt. Một số địa phương đã bắt đầu triển khai các hành động cụ thể. Đơn cử như tại Hà Nội, một địa phương tiên phong, đã thí điểm cơ chế một cửa liên thông điện tử cho một số thủ tục liên quan đến xây dựng, đất đai và thuế. Điều này đã góp phần đáng kể vào việc rà soát và rút ngắn thời gian giải quyết các hồ sơ đầu tư, đăng ký kinh doanh cho doanh nghiệp. Lãnh đạo UBND TP Hà Nội cũng đã nhấn mạnh rằng, Hà Nội cam kết đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp, coi sự phát triển của doanh nghiệp là sự phát triển của Thủ đô. Hà Nội hiện có hơn 360.000 doanh nghiệp đang hoạt động, khu vực tư nhân tại Hà Nội đóng góp trên 40% GRDP, tạo hàng triệu việc làm và nguồn thu ngân sách quan trọng. Những con số này cho thấy tầm quan trọng của việc triển khai Nghị quyết 68 tại các địa phương.

Thứ ba, các tín hiệu về cải thiện môi trường kinh doanh đã được nhìn thấy rất rõ. Chúng tôi đánh giá rằng các thủ tục cấp phép và kiểm tra chuyên ngành đã có sự cải thiện đáng kể so với cùng kỳ năm 2024. Thời gian tiếp cận thông tin và các chính sách hỗ trợ cũng đã được rút ngắn, giúp doanh nghiệp dễ dàng nắm bắt và tận dụng các cơ hội. Những thông điệp trong Nghị quyết 68 là động lực mạnh mẽ, tháo gỡ vướng mắc cho kinh tế tư nhân một cách rất rõ ràng, đã đi thẳng vào những vấn đề của khu vực kinh tế tư nhân, giải quyết những trở ngại tồn tại lâu nay. Đặc biệt, tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 68 không chỉ đơn thuần là tháo gỡ những rào cản trong môi trường kinh doanh, mà quan trọng hơn là tạo ra sự thay đổi căn bản trong tư duy lập pháp và thực thi pháp luật. Điểm nổi bật là cam kết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế và không áp dụng hồi tố đối với những quy định pháp luật gây bất lợi cho doanh nghiệp. Đây là những tín hiệu cực kỳ tích cực, tạo dựng lòng tin vững chắc cho cộng đồng doanh nghiệp, giúp họ yên tâm mở rộng đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong dài hạn.

PV: Những kết quả tích cực là đáng mừng, nhưng thực tế các khó khăn như tiếp cận đất đai, nguồn vốn, công nghệ, nhất là đối với các DNNVV, vẫn luôn được nhắc đến rất nhiều. Ông có thể cho biết thời gian qua đã có những giải pháp tháo gỡ như thế nào, và còn những vướng mắc ra sao?

Ông Nguyễn Văn Thân: Đúng vậy, dù có những tín hiệu lạc quan ban đầu, nhưng các doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản lớn, mà nổi cộm nhất là vấn đề tiếp cận nguồn vốn. Những vướng mắc có thể nói đến như yêu cầu thế chấp cao và hồ sơ còn tương đối phức tạp. Nhiều DNNVV không đủ tài sản đảm bảo để vay ngân hàng. Đây là một rào cản lớn, khiến nhiều doanh nghiệp không thể tiếp cận được nguồn vốn cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh hay mở rộng đầu tư.

Cùng với đó, thời gian thẩm định hồ sơ còn kéo dài. Quy trình xét duyệt vay vốn thường mất nhiều thời gian, làm chậm trễ các kế hoạch kinh doanh và đầu tư của doanh nghiệp. Thêm nữa là thiếu các kênh huy động vốn trung và dài hạn. Vốn vay chủ yếu tập trung vào ngân hàng, trong khi các kênh huy động vốn khác như thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư còn hạn chế đối với DNNVV. Điều này khiến doanh nghiệp phụ thuộc quá nhiều vào một kênh duy nhất, tiềm ẩn rủi ro khi thị trường có biến động. Vốn cho vay các hoạt động khoa học công nghệ cũng còn hạn chế trong tiếp cận. Dù chúng ta đã có quỹ đổi mới công nghệ, nhưng tỷ lệ các DNNVV tiếp cận được nguồn vốn này chỉ khoảng 5%. Lý do chính là do yêu cầu bổ sung hồ sơ dự án và chứng minh năng lực về đổi mới sáng tạo quá cao, vượt quá khả năng của nhiều DNNVV. Bên cạnh đó, còn tồn tại một khoảng trống giữa chính sách và thực tiễn. Nhiều chương trình hỗ trợ của Nhà nước chưa được thiết kế phù hợp với đặc thù của các DNNVV, dẫn tới khó hấp thụ vốn. Các DNNVV thường có quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế, và cần những cơ chế hỗ trợ linh hoạt, dễ tiếp cận hơn. Về tiếp cận đất đai và công nghệ cũng là những vấn đề lớn mà DNNVV thường gặp phải. Đất đai là tài sản lớn, quy trình pháp lý phức tạp; công nghệ lại đòi hỏi vốn đầu tư lớn và năng lực tiếp thu cao, trong khi DNNVV thường thiếu cả hai.

PV: Như vậy, vấn đề vốn và sự phù hợp của chính sách vẫn là thách thức lớn. Vậy, để Nghị quyết 68 thực sự đi vào cuộc sống, "đứng cạnh, đi cùng" doanh nghiệp, ông nghĩ rằng chúng ta cần có thêm những giải pháp thúc đẩy cụ thể nào để tháo gỡ được những vướng mắc đó?

Ông Nguyễn Văn Thân: Để Nghị quyết 68 thực sự phát huy hiệu quả và tạo ra bước đột phá, chúng ta cần có những giải pháp đồng bộ và quyết liệt trên nhiều phương diện. Tôi cho rằng, đầu tiên chúng ta cần tập trung hoàn thiện khung pháp lý và tiếp tục cắt giảm các rào cản hành chính. Cấp bách nhất là chúng ta phải ban hành rất nhanh các văn bản hướng dẫn Nghị quyết 68 để tạo tính pháp lý rõ ràng cho các chính sách ưu đãi. Nghị quyết là chủ trương, nhưng các văn bản dưới luật mới là công cụ để triển khai. Chúng ta cũng phải tiếp tục rà soát và đơn giản hóa từ 30-40% thủ tục hành chính liên quan đến vốn, đầu tư, đất đai, thuế, bảo hiểm. Việc cắt giảm này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp mà còn giảm thiểu cơ hội phát sinh tiêu cực. Một đề xuất đột phá nữa là chúng ta cần cố gắng áp dụng cơ chế "im lặng là đồng ý" cho một số thủ tục không yêu cầu thẩm định hoặc đặc biệt. Nghĩa là, nếu các cơ quan quản lý không trả lời, không hồi đáp hồ sơ của doanh nghiệp trong thời gian quy định, thì coi như đã đồng ý với nội dung mà doanh nghiệp gửi thủ tục, hồ sơ. Điều này sẽ tạo áp lực lớn lên cơ quan quản lý, buộc họ phải xử lý hồ sơ nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Một vấn đề cốt lõi nữa là đẩy mạnh hỗ trợ tiếp cận vốn và tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là DNNVV. Đối với các DNNVV, chúng tôi kỳ vọng sẽ có các kênh vốn chuyên biệt. Đặc biệt là vốn ưu đãi về đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, và xanh hóa sản xuất. Những lĩnh vực này là xu thế tất yếu của phát triển, nhưng đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn và rủi ro cao, nên rất cần sự hỗ trợ từ Nhà nước. Thứ hai là cần có các cơ chế bảo lãnh tín dụng linh hoạt, cho phép các DNNVV dùng hợp đồng, đơn hàng, hoặc thậm chí là quyền sở hữu trí tuệ làm tài sản đảm bảo. Nội dung này đã được nêu rất rõ trong Nghị quyết 68, nhưng cần được thể chế hóa cụ thể và mạnh mẽ hơn. Điều này sẽ mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp không có nhiều tài sản hữu hình để thế chấp. Thứ ba là lãi suất phải ưu đãi hơn và thời hạn phải dài hơn.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số, doanh nghiệp cần được khuyến khích và hỗ trợ để đổi mới. Hiện nay, Nhà nước đã hỗ trợ 50% kinh phí nghiên cứu sản phẩm mới, và các DNNVV sẽ tự lo phần còn lại. Điều này cần được duy trì và mở rộng. Chúng tôi mong muốn các sàn giao dịch và công nghệ trực tuyến phải được phát triển và kết nối chặt chẽ hơn nữa với DNNVV, với các viện nghiên cứu, trường đại học và các tập đoàn lớn. Điều này sẽ tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, giúp DNNVV tiếp cận được tri thức và công nghệ tiên tiến.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Phan Hoạt(thực hiện)