Giải pháp đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong Nhân dân đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới

Ông Lê Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam - trình bày tham luận với chủ đề: "Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong nhân dân đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới"

Học tập và học tập suốt đời là một nhu cầu, yêu cầu tất yếu của mỗi con người, của xã hội và của mọi quốc gia - dân tộc

Sáng 22/9, phát biểu tham luận tại Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, ông Lê Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam, khẳng định, việc học tập không chỉ để có hiểu biết, có kiến thức, có trí tuệ, học điều hay lẽ phải nhằm tu dưỡng, rèn luyện nhân cách trong sáng, mà còn để thích ứng với thực tiễn cuộc sống.

"Muốn có cuộc sống hạnh phúc, tương lai tốt đẹp không có con đường nào khác, mỗi con người phải học tập, tu dưỡng suốt đời. Tương tự, mỗi quốc gia - dân tộc muốn phát triển giàu mạnh, văn minh thì phải coi trọng giáo dục, chăm lo việc học của người dân, khuyến khích, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để mọi người dân tự giác học tập, học tập trở thành công việc thường xuyên, liên tục" - ông Lê Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Theo UNESCO, học tập suốt đời bao gồm tất cả các hoạt động học tập có chủ đích diễn ra trong suốt cuộc đời của một cá nhân từ khi chào đời đến lúc rời xa cuộc sống, thông qua các hình thức giáo dục chính quy, không chính quy và phi chính quy. Hay hiểu một cách cụ thể là học ở trường lớp, qua sách vở, trong lao động, sinh hoạt và trong chính cuộc sống hằng ngày.

Mục đích của học tập là để xây dựng, hình thành và phát triển con người ngày càng hoàn thiện hơn, có bản lĩnh, trí tuệ, đạo đức, sống có ích, có trách nhiệm, góp phần xây dựng một xã hội ngày càng đáp ứng tốt hơn lợi ích của con người và nhu cầu phát triển của xã hội. "Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để tự khẳng định và hoàn thiện bản thân".

Trong thời đại ngày nay, thế giới đang chứng kiến sự phát triển như vũ bão của khoa học - công nghệ, sự bùng nổ thông tin, công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI); thời kỳ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, của nền kinh thế tri thức, kinh tế số; thời kỳ hội nhập toàn cầu; thực tiễn xã hội thay đổi nhanh chóng, chứa đựng nhiều biến động khó lường. Điều này đòi hỏi mỗi cá nhân, cộng đồng và quốc gia phải thích ứng linh hoạt bằng tri thức và khoa học. Do vậy, những kiến thức của mỗi con người học trong nhà trường, những kinh nghiệm đã tích lũy, đã trải qua trong cuộc sống không thể đáp ứng yêu cầu của cuộc sống đổi thay và phát triển nhanh chóng.

Các đại biểu tham dự Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Vì vậy, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, đòi hỏi bức thiết đối với mỗi con người và toàn xã hội là phải tự học, học tập hằng ngày, liên tục để tiếp cận tri thức mới, nâng cao hiểu biết, hoàn thiện bản thân, hướng tới cuộc sống hạnh phúc, văn minh. Việc tự học, học tập thường xuyên, học tập suốt đời trở nên cần thiết, là xu hướng, yêu cầu tất yếu nếu con người muốn sống và làm việc, khẳng định giá trị của bản thân, xây dựng cuộc sống có ý nghĩa và tinh thần cống hiến hiệu quả cho xã hội.

Đặt biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang đứng trước khởi điểm lịch sử mới, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, phát triển thịnh vượng, thì việc học tập thường xuyên, học tập suốt đời của mỗi người dân, cùng với việc xây dựng xã hội học tập có vai trò hết sức quan trọng. Đây là yếu tố quyết định để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần thực hiện mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 - kỷ niệm 100 năm thành lập nước.

Một số giải pháp về học tập suốt đời trong thời kỳ mới

Để thúc đẩy mạnh mẽ việc học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập đạt kết quả thiết thực, góp phần to lớn vào sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước, Hội Khuyến học Việt Nam đề xuất một số giải pháp sau:

Một là, đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị; phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập.

- Đề nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành văn bản chỉ đạo về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập sau khi tổng kết, đánh giá Kết luận số 49-KL/TW, ngày 10/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TW của Bộ Chính trị khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.

- Trong thời điểm hiện nay, đề nghị Bộ Chính trị ban hành chỉ thị học tập suốt đời và chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng ban hành chương trình cụ thể của cấp ủy, đẩy mạnh việc học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập; đồng thời có yêu cầu quy định bắt buộc: mỗi tổ chức đảng phải là đơn vị học tập, mỗi gia đình đảng viên là gia đình học tập, mỗi đảng viên là công dân học tập, học tập suốt đời và đưa thành tiêu chí bình xét phân loại tổ chức đảng và phân loại đảng viên hằng năm.

- Các cấp ủy đảng, tổ chức đảng có chương trình cụ thể, thiết thực, gắn với nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng để bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ, năng lực chuyên môn, nhận thức lý luận, kiến thức mới cho phù hợp từng đối tượng cán bộ, đảng viên.

- Các cấp ủy đảng tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết của Đảng về giáo dục và đào tạo, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập; hằng năm báo cáo kết quả.

- Các trường chính trị cần đưa nội dung học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập vào chương trình bồi dưỡng đảng viên mới, lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho quần chúng ưu tú.

Hai là, Quốc hội, Chính phủ, chính quyền các cấp rà soát xây dựng hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật, ban hành chính sách, chương trình, quyết định, khuyến khích thúc đẩy việc học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập.

- Đề nghị Quốc hội nghiên cứu, chỉ đạo xây dựng và ban hành "Luật Học tập suốt đời" trong chương trình kỳ họp đầu tiên Quốc hội khóa XVI.

- Thực hiện Quyết định số 1315/QĐ-TTg, ngày 09/11/2023 của Thủ tướng Chính phủ ban hành kế hoạch triển khai Phong trào "Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030 và đề nghị Chính phủ xác định đây là phong trào thi đua lớn của cả nước, có quy mô và đầu tư chỉ đạo, nguồn lực thực hiện tương tự như phong trào xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo. Việc công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, khu dân cư đạt danh hiệu khu dân cư văn hóa cần đưa tiêu chí về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, là tiêu chí để đánh giá công nhận địa phương đạt tiêu chuẩn về nông thôn mới, khu dân cư văn hóa, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn, hiệu quả cao hơn trong học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập.

- Các cấp chính quyền địa phương có chính sách cụ thể để khuyến khích sự tham gia của tổ chức, cá nhân trong xây dựng xã hội học tập; điểm học tập, sinh hoạt văn hóa cộng đồng, thư viện khu dân cư, khu công nghiệp tạo điều kiện cho người dân tham gia đọc sách, trau dồi kiến thức, tham gia sinh hoạt cộng đồng.

Các đại biểu tham dự Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Ba là, tập trung đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền

- Trong công tác thông tin, tuyên truyền của các đoàn thể chính trị - xã hội, các tổ chức quần chúng cần có nội dung tuyên truyền, sinh hoạt chuyên đề về học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập.

- Đề nghị các cơ quan báo chí, truyền thông của Trung ương và địa phương, các tạp chí chuyên ngành đều có chuyên mục về giáo dục và đào tạo, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập. Duy trì nâng cao chất lượng chương trình truyền hình "Khuyến học - Hành trình tri thức" trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam.

- Phát huy mặt mạnh, tích cực của mạng xã hội, trang thông tin điện tử để lan tỏa phong trào học tập suốt đời.

- Tập trung tuyên truyền giới thiệu, biểu dương, tôn vinh tập thể, cá nhân tiêu biểu trong phong trào học tập thường xuyên, học tập suốt đời, xây dựng cộng đồng học tập.

Bốn là, tập trung chỉ đạo, nâng cao chất lượng mô hình học tập theo Quyết định số 387/QĐ-TTg, ngày 25/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình "Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng, đơn vị giai đoạn 2021 - 2030", Quyết định số 677/QĐ-TTg, ngày 03/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình "Xây dựng mô hình công dân học tập giai đoạn 2021 - 2030".

- Tổ chức sơ kết đánh giá mô hình học tập: gia đình học tập, dòng họ học tập, cộng đồng học tập, đơn vị học tập và công dân học tập một cách khách quan cả về nội dung, tiêu chí, công tác chỉ đạo, đặc biệt tháo gỡ khó khăn, đề ra giải pháp cụ thể, thiết thực, sát thực tiễn để nâng cao chất lượng hiệu quả mô hình học tập gắn liền phát triển xanh, bền vững, phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị.

- Rà soát, hoàn thiện, bổ sung tiêu chí đánh giá mô hình học tập, từng bước hoàn thiện phần mềm đánh giá các mô hình học tập, trước tiên hoàn thiện phần mềm thu thập minh chứng đánh giá công dân học tập, triển khai phần mềm đánh giá gia đình học tập.

Năm là, tập trung củng cố nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức hội ở cấp hành chính, trên địa bàn dân cư, phát triển tổ chức hội trong các trường học, lực lượng vũ trang, chỉ đạo phát triển hội trong doanh nghiệp, đơn vị kinh tế tư nhân để góp sức thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh thế tư nhân, đáp ứng vai trò là động lực phát triển kinh tế quan trọng nhất. Phấn đấu ở đâu có người dân, ở đó có hoạt động khuyến học.

Sáu là, đầu tư kinh phí, nguồn lực của Nhà nước cho công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Phát triển đa dạng các loại hình quỹ hỗ trợ khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.

- Hằng năm, chính quyền các cấp bố trí ngân sách cho công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, xây dựng các mô hình học tập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

- Các ngành, các cấp, các cơ quan, đơn vị bố trí kinh phí đào tạo cho cán bộ, viên chức, người lao động của mình, khuyến khích hỗ trợ mọi người học tập.

- Vận động doanh nghiệp, các nhà hảo tâm phát triển quỹ, các hình thức hỗ trợ cho công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, tập trung giúp đỡ đối với học sinh, sinh viên, người lớn tự học ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, nơi biên giới, hải đảo để mọi người ai cũng có điều kiện học tập, thực hiện công bằng trong giáo dục.

Bảy là, thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc chuyển đổi số trong công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, hình thành dữ liệu xã hội học tập, học tập suốt đời và dữ liệu nội dung học tập tại trung tâm học tập cộng đồng ở các khu dân cư, xã, phường trên địa bàn cả nước với nội dung, kiến thức đa dạng, phong phú, từng bước đáp ứng nhu cầu học tập của người dân với phương châm: "Cần gì học nấy", học để có kiến thức, có cuộc sống tốt hơn.

Tám là, tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp thu trí tuệ, kinh nghiệm giáo dục và đào tạo, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời ở các nước phát triển, chủ động tham gia mạng lưới xây dựng thành phố học tập toàn cầu, cộng đồng học tập, giáo dục xanh của UNESCO.

Kêu gọi đầu tư, các trung tâm giáo dục, các trường đại học trên thế giới hợp tác liên kết, đầu tư phát triển giáo dục ở Việt Nam, nhất là lĩnh vực khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo nhằm đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao, đội ngũ chuyên gia giỏi, tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững.

Thu Hà