Giải mã bí ẩn 'thác máu' ở Nam Cực

Thác Máu ở Nam Cực.

Trong chuyến thám hiểm năm 1911, nhà địa chất người Anh, Thomas Griffith Taylor, tình cờ phát hiện dòng nước màu đỏ tươi chảy ra từ cuối sông băng ở Đông Nam Cực và ông đặt tên là “Thác Máu”. Phải mất một thế kỷ, các nhà khoa học mới tìm ra nguyên nhân khiến nước ở đây có màu đỏ thẫm và cách nó chảy ra khỏi sông băng.

Phát hiện tình cờ

Chuyến thám hiểm Terra Nova của Anh là một sứ mệnh quan trọng do Đại úy Robert Falcon Scott chỉ huy từ năm 1910 đến năm 1913, với mục tiêu chính là trở thành những người đầu tiên đến được Nam Cực về mặt địa lý, đồng thời tiến hành nghiên cứu địa chất và sinh học ở đây.

Đoàn khởi hành từ Cardiff (xứ Wales) vào ngày 15/6/1910, trên con tàu Terra Nova. Sau khi dừng chân ở Nam Phi, Australia và New Zealand để gây quỹ và nhận tiếp tế, đoàn đến đảo Ross ở Nam Cực vào đầu tháng 1/1911 và thành lập một căn cứ tại mũi Evans.

Đoàn được chia thành nhiều nhóm. Nhóm của Scott cuối cùng đã đến Nam Cực vào ngày 17/1/1912 và vô cùng thất vọng khi biết một nhóm người Na Uy do Road Amundsen dẫn đầu đã đến đây trước 34 ngày. Trong chuyến trở về, những người trong nhóm đã chết một cách bi thảm. Người ta tìm thấy quyển nhật ký của Scott với những dòng cuối cùng ghi ngày 29/3.

Hai nhóm khác may mắn hơn. Một nhóm đã trải qua mùa Đông năm 1911 trong túp lều ở vịnh Robertson và nửa sau của chuyến thám hiểm gần vịnh Evans. Nhóm còn lại, bao gồm Taylor, thực hiện cuộc khảo sát địa chất dọc theo khu vực ven biển phía Tây của vịnh McMurdo.

Trong chuyến thám hiểm này, Taylor phát hiện ra một sông băng trong thung lũng khô McMurdo. Sau đó chúng được đặt tên là “Sông băng Taylor” và “Thung lũng Taylor”.

Trong khi nghiên cứu sông băng, nhóm của Taylor quan sát thấy hiện tượng kỳ lạ. Ở điểm cuối của sông, có thác nước màu đỏ thẫm rỉ ra và đổ vào hồ Bonney. Taylor gọi hiện tượng tự nhiên kỳ lạ này là “Thác Máu”.

Nhóm thám hiểm Nam Cực (năm 1912).

Đi tìm nguyên nhân

Taylor và nhóm của ông, gồm những nhà khoa học, đã ghi chép lại rất nhiều những quan sát mà sau này sẽ đóng góp lớn cho lĩnh vực nghiên cứu băng hà và địa chất. Họ cũng cố gắng lý giải vì sao nước của Thác Máu lại có màu đỏ rực như máu, tương phản với màu trắng xóa của Nam Cực và đi đến kết luận rằng tảo đỏ hẳn là nguyên nhân đằng sau màu sắc kỳ lạ này.

Tuy nhiên, hơn một thế kỷ sau, lý do thực sự khiến thác nước có màu đỏ ở Nam Cực mới được làm sáng tỏ. Một nhóm nhà khoa học công bố nghiên cứu của họ trên tờ Journal of Glaciology, giải thích nguyên nhân. Theo đó, họ đã phát hiện một mạng lưới nước mặn ngầm ở bên dưới sông băng Taylor chảy vào thác nước. Nước này chứa đầy sắt, khi tiếp xúc với không khí, nó bị oxy hóa và chuyển sang màu đỏ.

Tuy nhiên, đó không phải là bí ẩn duy nhất mà các nhà khoa học xem xét trong quá trình nghiên cứu. Họ cũng tìm hiểu lý do tại sao nước của Thác Máu có thể tuôn chảy mà không đông lại trong băng. Trong quá trình nghiên cứu, họ cũng đã giải mã được bí ẩn này.

Theo đó, với nhiệt độ lạnh giá của Nam Cực, nước chảy có vẻ là một hiện tượng kỳ lạ, đặc biệt như Thác Máu chảy từ sông băng Taylor. Tuy nhiên, một lần nữa, dòng nước đỏ của Thác Máu có thể được quy cho thành phần muối trong nó.

Mặc dù sông băng Taylor bị đóng băng hoàn toàn xuống tận mặt đất, và mặc dù nhiệt độ của băng ở đây thấp hơn nhiều so với điểm đóng băng là 0 độ C, nhưng nước ngầm mặn của nó lại khác. Nước mặn có điểm đóng băng thấp hơn nước ngọt và vì nó giải phóng nhiệt khi đóng băng nên làm tan băng. Điều này cho phép Thác Máu chảy từ sông băng như một thác nước chảy chậm.

Ngoài ra, các nhà khoa học cũng phát hiện nước chảy ra từ sông băng Taylor qua kẽ hở của một hệ thống các tầng chứa nước ngầm sâu 180m bên dưới bề mặt. Dựa trên điều này, họ tin rằng, có khả năng có hồ chứa nước mặn sâu dưới lớp đất đóng băng vĩnh cửu ở Nam Cực.

Mặc dù các chuyên gia có thể theo dõi một số hồ chứa ngầm này bằng xung điện từ, nhưng lớp băng dày của sông băng khiến việc đo độ sâu của nó trở nên khó khăn. Có khả năng nó sâu hơn mức họ có thể phát hiện.

Theo Allthatsinteresting

Lê Du