Giấc ngủ và sức khỏe con người

Mỗi ngày, phòng khám Khoa Tâm thần của Bệnh viện Chuyên khoa 27 tháng 2, tỉnh Sóc Trăng tiếp nhận trên dưới 200 lượt bệnh nhân đến khám với các biểu hiện của rối loạn giấc ngủ. Số lượng điều trị nội trú về mất ngủ cũng khoảng 70 - 80 bệnh nhân. Điều này phần nào cho thấy tình trạng mất ngủ, rối loạn giấc ngủ đang rất phổ biến hiện nay.

Ông Trần Văn Chanh, xã Mỹ Tú, huyện Mỹ Tú chia sẻ lý do đến khám tại bệnh viện: “Thỉnh thoảng tôi thức giấc rồi ngủ lại không được. Có khi 1 - 2 giờ sáng thức giấc rồi tôi thức luôn, không ngủ lại được nữa. Bữa nào ngủ thẳng giấc thì khỏe lắm. Bữa nào thức giấc như vậy là sáng ra không khỏe”.

Bác sĩ khám sức khỏe cho bệnh nhân mất ngủ. Ảnh: HÀ PHƯƠNG

Tình trạng rối loạn giấc ngủ không chỉ gặp phải ở người lớn tuổi. Người trẻ hiện nay cũng gặp tình trạng này. Tuy nhiên, những rối loạn giấc ngủ thường dễ bị bỏ qua. Chỉ đến khi xảy ra những vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe, thì người bệnh mới đến thăm khám.

Bác sĩ Chuyên khoa I Thạch Siêl - Trưởng Khoa Tâm thần, Bệnh viện Chuyên khoa 27 tháng 2 thông tin: “Mất ngủ thật sự chỉ là một triệu chứng. Toàn bộ các bệnh lý về tâm thần đa số đều có triệu chứng mất ngủ lồng ghép trong đó. Mất ngủ đơn thuần tỷ lệ rất thấp. Còn lại mất ngủ đều là triệu chứng của bệnh lý tâm thần. Ví dụ tâm thần phân liệt, rối loạn kiểu phân liệt, rối loạn cảm xúc, trầm cảm, hưng cảm cũng mất ngủ. Các vấn đề xã hội hiện nay, tình trạng việc làm cũng gây ra những căng thẳng gây mất ngủ. Mất ngủ do việc làm, do cuộc sống, khi tình trạng ổn định thì giấc ngủ trở lại bình thường, còn mất ngủ do bệnh lý tâm thần bắt buộc phải điều trị”.

Theo các chuyên gia về giấc ngủ, tỷ lệ phục hồi của con người là khoảng 16 tiếng. Sau 16 tiếng tỉnh táo, bộ não bắt đầu trở nên yếu đi. Con người cần giấc ngủ 8 tiếng để duy trì hiệu suất nhận thức. Giấc ngủ củng cố lại hệ miễn dịch, giúp chống lại các bệnh ác tính, ngăn ngừa nhiễm trùng và tránh mọi kiểu bệnh tật. Ngủ đủ giấc liên quan mật thiết đến hệ tim mạch. Giấc ngủ không chỉ duy trì những ký ức mà chúng ta đã học thành công trước lúc ngủ mà nó cứu vãn cả những ký ức đã bị mất ngay sau khi học. Do đó, việc ưu tiên cho giấc ngủ trong suốt cuộc đời cũng là một yếu tố quan trọng giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Giấc ngủ chính là hoạt động đơn lẻ có hiệu quả nhất mà chúng ta có thể thực hiện để lấy lại sức khỏe cho cơ thể và trí não mỗi ngày. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa rằng ngủ càng nhiều càng tốt. Có những nghiên cứu chỉ ra rằng, nguy cơ tử vong sẽ tăng lên nếu lượng giấc ngủ trung bình vượt qua 9 tiếng. Cần có sự cân bằng giữa sự tỉnh táo và giấc ngủ. Ở một người trưởng thành bình thường, sự cân bằng này là khoảng 16 tiếng thức và 8 tiếng ngủ.

Bác sĩ Chuyên khoa I Thạch Siêl khuyến cáo: “Không phải ngủ thiếu giấc gọi là mất ngủ. Quan trọng là chất lượng của giấc ngủ. Khi ngủ mà sáng thức dậy thấy người mình thoải mái, đó là một giấc ngủ tốt. Còn nếu nằm cả đêm mà sáng thức dậy thấy mệt mỏi, căng thẳng, đau đầu thì tức là chất lượng giấc ngủ chưa tốt. Rối loạn giấc ngủ không chỉ riêng mất ngủ. Ngủ ít cũng là rối loạn giấc ngủ mà ngủ nhiều cũng là rối loạn giấc ngủ”.

Có những trường hợp bệnh nhân đến khám với các biểu hiện rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng, cần phải nhập viện điều trị nội trú. Thời gian điều trị đối với mất ngủ kéo dài hơn so với các bệnh lý khác, trung bình là khoảng 6 tháng điều trị, trong đó, điều trị nội trú trung bình khoảng 2 tuần, bởi cần có thời gian để thuốc phát huy tác dụng, giúp điều chỉnh giấc ngủ của bệnh nhân.

Ông Thái Quêl, xã Hòa Đông, thị xã Vĩnh Châu, một bệnh nhân điều trị nội trú tại Bệnh viện Chuyên khoa 27 tháng 2 cho biết: “Lúc trước, đầu hôm tôi mới ngủ được 1 - 2 tiếng gì đó rồi thức luôn tới sáng. Sáng dậy thấy nhức đầu, chóng mặt vì vậy mà phải vào bệnh viện để bác sĩ theo dõi, điều trị”.

Bà Trần Thị Hà, xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên cũng là một bệnh nhân đang điều trị mất ngủ chia sẻ về tình trạng hiện tại: “Ban đầu tôi mất ăn mất ngủ, đau đầu, tôi mới vô bệnh viện. Bác sĩ ở đây tận tình khám và điều trị, giờ trong người tôi thấy khỏe rồi, ngủ sâu, ngủ tới sáng luôn, ăn uống cũng được luôn”.

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người. Vậy làm thế nào đảm bảo được chất lượng giấc ngủ? Lời khuyên từ các bác sĩ là cần thiết lập lịch trình ngủ và thức dậy cùng một thời điểm mỗi ngày, tập thể dục thường xuyên, nhưng không nên tập vào tối muộn, tránh cà phê, thuốc lá, đồ uống có cồn và chất kích thích, tránh ăn quá no vào buổi tối, đảm bảo các điều kiện cho phòng ngủ như nhiệt độ mát mẻ, phòng tối và hạn chế các thiết bị điện tử... Bác sĩ Chuyên khoa I Thạch Siêl cũng khuyên rằng, cần chú ý đến việc bị stress, đến căng thẳng. Khi biết nguyên nhân, bản thân điều chỉnh giảm đi căng thẳng, từ đó giấc ngủ của mình thoải mái hơn.

Giấc ngủ là điều không thể thương lượng được. Con người không bao giờ có thể ngủ lại giấc ngủ mà chúng ta đã đánh mất trước đó. Điều có thể làm là nhận biết tầm quan trọng của giấc ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ ngay từ bây giờ.

HÀ PHƯƠNG