Giá trị xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc giảm hơn 75% vì nhiều lý do

“Nếu như năm 2023 và 2024, sầu riêng Việt Nam trải qua giai đoạn tăng trưởng thần tốc, đạt kim ngạch lần lượt là 2,1 tỉ USD và khoảng 3,2 tỉ USD thì 4 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này chỉ đạt 183 triệu USD, giảm 60,9% so với cùng kỳ. Riêng thị trường Trung Quốc là 105,7 triệu USD giảm tới 75,5%”.

Thông tin trên được ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ sáng nay, 10-6, tại hội thảo về phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng do báo Tiền phong tổ chức.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam.

Theo ông Nguyên, vấn đề cadimi và vàng O trong sầu riêng đã bộc lộ những điểm yếu cố hữu của một ngành hàng phát triển quá nóng. Cụ thể là thiếu kiểm soát toàn diện chuỗi cung ứng, từ vật tư đầu vào đến quy trình canh tác tại vườn và xử lý sau thu hoạch; sản xuất chạy theo số lượng; sự lỏng lẻo trong quản lý và sử dụng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói.

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết đối mặt với sự tăng trưởng quá nóng của sầu riêng, Bộ đã có hội nghị lớn để cảnh báo về sự tăng trưởng và nhiều nguy cơ, rủi ro mà điều này có thể dẫn đến.

Về câu chuyện cadimi, khi Việt Nam nhận được thông báo đầu tiên vào tháng 3-2024 từ Trung Quốc, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã tiến hành nhiều cuộc điều tra diện rộng và chuyên sâu, trong đó phát hiện một số vùng có dư lượng cadimi cao.

Theo ông Hiếu, vì nhiều lý do khác nhau nên gần đây, Cục mới công bố những nguyên nhân chính khiến đất nhiễm cadimi. Đó là nguyên nhân đến từ yếu tố tự nhiên, với các vấn đề về thổ nhưỡng, đất, cộng với nhiều vùng canh tác không được nghỉ ngơi, khiến đất nhiễm cadimi. Nguyên nhân chủ quan do thói quen người dân sử dụng phân bón ở các vùng nhiều hơn khuyến cáo.

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Cục phó Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Về kiểm soát vàng O trong sầu riêng, ông Hiếu cho biết Trung Quốc bổ sung các quy định về vàng O do phát hiện trên sầu riêng của Thái Lan. Vì thế, để đề phòng nguy cơ từ tất cả các quốc gia, Trung Quốc áp dụng chung cho cả Việt Nam.

Về câu chuyện vì sao Thái Lan phản ứng nhanh mà Việt Nam phản ứng chậm, đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh: Ngay từ 9-1, khi quy định của Trung Quốc được thực thi, Cục đã gửi danh sách các phòng kiểm định sang cho bên Trung Quốc công nhận.

“Ngày 17-1 việc công nhận các phòng thí nghiệm của Việt Nam và Thái Lan được diễn ra cùng thời điểm” - ông Hiếu nói.

Nguyên nhân xuất hiện vàng O trên sầu riêng, theo ông Hiếu, khi điều tra thì phát hiện do doanh nghiệp mình sử dụng theo yêu cầu của doanh nghiệp nhập khẩu. Sau khi Trung Quốc cảnh báo và Việt Nam vào cuộc, tỉ lệ nhiễm vàng O đã giảm rất nhiều.

Ông Phan Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường, cho biết đến nay có 34 cơ sở đã được chứng nhận về kiểm nghiệm cadimi; 19 cơ sở được chứng nhận về kiểm nghiệm vàng O. Trong đó, Trung Quốc đã công nhận 24 cơ sở về cadimi và 15 cơ sở về vàng O.

Tuy nhiên, có 4 cơ sở bị phía Trung Quốc loại ra do có sự chênh lệch giữa kết quả kiểm nghiệm tại Việt Nam và kết quả kiểm nghiệm khi hàng hóa đến nơi. Đây là rủi ro hiện hữu.

“Nguyên nhân là do việc lấy mẫu kiểm nghiệm chỉ mang tính đại diện, trong khi thực tế vùng trồng rất rộng, không thể đảm bảo tuyệt đối toàn bộ sản phẩm đạt chuẩn. Chúng tôi đề nghị các địa phương và đơn vị liên quan cần phối hợp chặt chẽ hơn, đặc biệt là kiểm soát ngay từ đầu chuỗi sản xuất... Ngoài ra, năng lực kiểm nghiệm của chúng tôi hiện nay vẫn còn hạn chế” - ông Duy cho hay.

AN HIỀN