Giá trị của Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình

Vẫn còn hiện tượng che giấu, ngại báo cáo

Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến việc phòng, chống bạo lực gia đình, coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển con người và xã hội. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình được Quốc hội thông qua lần đầu năm 2007 và sửa đổi năm 2022, tạo hành lang pháp lý quan trọng, góp phần bảo vệ nạn nhân, xử lý người vi phạm, nâng cao nhận thức xã hội và thể hiện sự chủ động, nghiêm túc của Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế.

Thực tiễn cho thấy, nhờ khung pháp lý ngày càng hoàn thiện, nhiều vụ việc bạo lực gia đình đã được phát hiện và xử lý, qua đó nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong gia đình, xã hội. Tuy nhiên, bạo lực gia đình vẫn là một vấn nạn nhức nhối, phức tạp. Không ít vụ việc diễn ra với tính chất nghiêm trọng, gây hậu quả lớn, diễn biến tinh vi, khó lường, vượt ra ngoài khả năng ứng phó kịp thời của các quy định hiện hành.

Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này bắt nguồn từ bất bình đẳng giới còn tồn tại trong xã hội, đặc biệt là định kiến về vai trò của nam giới và nữ giới trong lao động, gia đình. Thêm vào đó, nhiều nạn nhân mang tâm lý cam chịu, sợ kỳ thị, xấu hổ nên không tố giác. Chỉ khi sự việc trở nên nghiêm trọng, có nguy cơ đổ vỡ hôn nhân hoặc đe dọa tính mạng, họ mới tìm đến sự hỗ trợ của cơ quan chức năng.

Hệ quả là số vụ bạo lực gia đình được báo cáo luôn thấp hơn nhiều so với thực tế, khiến công tác thống kê thiếu chính xác, thiếu đồng bộ. Việc triển khai các giải pháp phòng ngừa, hỗ trợ, can thiệp cũng vì thế bị hạn chế. Đặc biệt, công tác báo cáo, thông tin, theo dõi việc thực thi pháp luật và chiến lược còn gặp khó khăn do thiếu công cụ kiểm tra, đánh giá. Các số liệu khảo sát thường được thu thập định kỳ, có độ trễ lớn, gây khó khăn cho việc nắm bắt tình hình hàng năm.

Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi tư duy quản lý, từ xử lý vụ việc sang quản trị bằng dữ liệu, được coi là bước đột phá nhằm khắc phục những khoảng trống kéo dài nhiều năm qua.

Dữ liệu: nền tảng cho dự báo và bảo vệ

Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 110/2025/NĐ-CP về Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình. Đây được xem là cột mốc quan trọng, đánh dấu sự chuyển hướng từ quản lý phân tán sang quản trị dữ liệu tập trung, hiện đại và liên thông.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao xây dựng Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình. Theo kế hoạch, trong 2 năm 2025 - 2026, Bộ sẽ khảo sát hạ tầng kỹ thuật, đánh giá nguồn nhân lực, đề xuất giải pháp công nghệ và xây dựng dự án Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình; triển khai dự án trong giai đoạn 2026 - 2030.

Cơ sở dữ liệu phòng, chống bạo lực gia đình bao gồm 16 nhóm thông tin trọng yếu, trải rộng từ chính sách, pháp luật, kế hoạch phòng, chống bạo lực gia đình đến dữ liệu về nạn nhân, người có hành vi bạo lực, cán bộ xử lý, các vụ việc cụ thể, mức độ tổn hại, tình trạng tái diễn; thông tin về biện pháp bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân, quá trình xử lý hành chính, hình sự, thi hành án; các dịch vụ tư vấn, trợ giúp xã hội, y tế; cho đến kết quả nghiên cứu khoa học, mô hình sáng kiến, hoạt động truyền thông và thống kê định kỳ.

Khi đi vào vận hành, hệ thống dữ liệu sẽ cho phép kết nối liên thông giữa các ngành, các cấp, bảo đảm mọi thông tin liên quan đến phòng, chống bạo lực gia đình đều được cập nhật, giám sát và chia sẻ một cách minh bạch. Theo các chuyên gia về dữ liệu, từ đây, nhiều giá trị mới sẽ được tạo ra.

Trước hết, dữ liệu đầy đủ và chính xác sẽ giúp nâng cao năng lực dự báo, nhận diện sớm những xu hướng, nguy cơ để có biện pháp phòng ngừa kịp thời. Bên cạnh đó, việc cập nhật nhanh chóng thông tin về các dịch vụ hỗ trợ pháp lý, y tế, xã hội sẽ giúp nạn nhân tiếp cận dễ dàng hơn, qua đó được bảo vệ hiệu quả, giảm thiểu rủi ro tái diễn.

Đồng thời, dữ liệu về các quyết định xử lý và quá trình thi hành án được lưu trữ, giám sát chặt chẽ, tạo sự minh bạch và công bằng trong việc xử lý người vi phạm. Quan trọng hơn, hệ thống dữ liệu phong phú, đồng bộ sẽ là nền tảng vững chắc cho việc hoạch định chính sách, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và hướng tới một xã hội văn minh, tiến bộ.

Tuy nhiên, dữ liệu chỉ là công cụ. Để Cơ sở dữ liệu về phòng, chống bạo lực gia đình phát huy hết hiệu quả, cần có sự phối hợp liên ngành chặt chẽ, nguồn lực nhân sự được đào tạo bài bản, cùng với đó là cơ chế bảo mật, bảo vệ quyền riêng tư cho nạn nhân. Song song, việc xóa bỏ định kiến giới, nâng cao nhận thức xã hội và khuyến khích nạn nhân mạnh dạn lên tiếng cũng là điều kiện tiên quyết.

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện

Tiểu Phong