Gen Z trên mạng xã hội - trách nhiệm và sự ảo tưởng - Bài 2: Từ quan điểm 'ảo' đến bản án thật

Tham gia vào diễn đàn của sự độc hại

Giới trẻ với bản tính bộc trực, vô tư nên việc bày tỏ cảm xúc nhiều lúc có thể chưa chín chắn, chưa tính tới những hệ quả mà mạng xã hội mang lại. Sự vô tư ấy dẫn đến nhiều tình huống căng thẳng trên mạng xã hội, thậm chí gây ra những cuộc chiến lớn.

Có lẽ không khó để bắt gặp những cuộc chiến nảy lửa giữa các bạn trẻ trên mạng xã hội. Giờ đây, lời nói đã trở thành vũ khí, biến phần bình luận trên mạng xã hội trở thành "chiến trường".

Dễ dàng nhận thấy, không ít lần cộng đồng mạng tấn công một cá nhân nào đó chỉ vì một phát ngôn bị hiểu sai, hay một bức ảnh bị cắt ghép hoặc một tin đồn chưa được kiểm chứng. Nhiều bạn trẻ sẵn sàng buông lời miệt thị, thậm chí xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác chỉ để thể hiện quan điểm cá nhân.

Đặc biệt, việc này càng nghiêm trọng hơn khi vấn đề cần tranh luận xoay quanh các thần tượng trong giới giải trí, khi người hâm mộ nghệ sĩ này không ngần ngại công kích, chế giễu người hâm mộ của nghệ sĩ khác, dẫn đến những cuộc chiến căng thẳng kéo dài.

Không chỉ vậy, nghệ sĩ cũng trở thành cái “đích” để nhiều khán giả ngắm vào. NSND Xuân Bắc - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, từng đề cập đến vấn nạn này. Ông cho biết có nhiều trang nặc danh, giả mạo, cố tình gây hiểu lầm, tạo dư luận đánh tráo khái niệm nhằm định hướng và kích động những người nhẹ dạ, hồ đồ, thiếu hiểu biết.

Một bộ phận khán giả sẵn sàng bộc lộ quan điểm, nhận định của mình một cách cảm tính, thiếu kiểm chứng, họ sẵn sàng phán xét, chụp mũ, khiến bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân bị bắt nạt, tấn công trên mạng xã hội.

“Không chỉ người dân bình thường, các nghệ sĩ, thậm chí cả các lãnh đạo cấp cao cũng có thể trở thành nạn nhân. Nếu tình trạng này còn kéo dài hơn nữa, tôi cho rằng nét văn hóa của Việt Nam trong tình hình mới là văn hóa phán xét, chụp mũ, a dua. Điều này quá nguy hiểm”, NSND Xuân Bắc nêu vấn đề.

Bất cứ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của một cuộc chiến trên mạng xã hội. Ảnh minh họa.

Mạng xã hội mang đến cho người dùng cảm giác “an toàn” nên họ sẵn sàng ẩn sau màn hình và bộc lộ những cảm xúc tiêu cực và không phải chịu trách nhiệm trực tiếp. Điều này khiến nhiều người dễ dàng buông những lời chỉ trích, thậm chí là tấn công tinh thần người khác, không cần suy nghĩ về hậu quả của hành động mình.

Ảo tưởng “ẩn danh”

Trở lại câu chuyện về nghệ sĩ thường xuyên bị gắn với tin giả, vu khống, bình luận quá khích từ dư luận, nhiều nghệ sĩ không ngần ngại lên tiếng để bảo vệ bản thân trước làn sóng công kích của cộng đồng mạng.

Tháng 8/2025, ca sĩ Lệ Quyên bày tỏ bức xúc trước làn sóng thông tin tiêu cực trên mạng xã hội, cho rằng cô bị bạn trai kém tuổi Lâm Bảo Châu lừa tình, mất trắng biệt thự trị giá hàng trăm tỷ đồng. Trước những lời đồn vô căn cứ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự cá nhân và gia đình, nữ ca sĩ đã động thái quyết liệt. Cô cho biết đã nhờ luật sư vào cuộc để xử lý các bên liên quan đến việc đưa thông tin sai lệch.

"Tôi đang tìm hiểu về các bạn, xem các bạn kiếm được bao nhiêu tiền, ở đâu mà các bạn bất chấp vu khống, coi thường danh dự cá nhân người khác, coi thường pháp luật thế. Bao nhiêu người khổ vì sự bịa đặt kiểu này rồi?”, Lệ Quyên bức xúc. Thời điểm đó, cô cùng ê-kíp đã làm việc với luật sư để rà soát toàn bộ các nơi lan truyền thông tin sai lệch để tiến hành biện pháp mạnh.

Nhiều nghệ sĩ trở thành nạn nhân của tin giả, vu khống, bình luận quá khích từ dư luận.

Ngoài Lệ Quyên, không ít nghệ sĩ Việt phải lên tiếng phản bác, thậm chí nhờ pháp luật can thiệp khi trở thành nạn nhân của tin giả, bình luận ác ý và hành vi vu khống trên mạng xã hội.

Trong đó có thể kể tới MC Thu Uyên của chương trình Như chưa hề có cuộc chia ly cũng phải nộp đơn kiện sau khi bị tố ăn chặn tiền của mạnh thường quân. Một số trường hợp khác như NSND Việt Anh, Trấn Thành buộc phải đính chính thông tin khi bị lan truyền tin đồn “tai biến” hoặc “qua đời” gây hoang mang dư luận.

Đến lúc này, nhiều người bắt đầu lo lắng khi những hành động trên mạng xã hội không mang tính ẩn danh như họ lầm tưởng. Theo quy định hiện hành, mức xử phạt hiện nay ở khung 5-10 triệu đồng/vi phạm và các cơ quan quản lý thường chọn mức phạt 7,5 triệu đồng khi xử phạt hành chính.

Theo báo cáo đánh giá hoạt động thông tin điện tử năm 2024, định hướng thúc đẩy phát triển lĩnh vực năm 2025 của Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, trong năm 2024, lực lượng thanh tra Thông tin và Truyền thông đã kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh đối với 168 tổ chức, cá nhân, trong đó, xử phạt 55 trường hợp với tổng số tiền phạt là 555.939.000 đồng do có hành vi: cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức.

Nhiều trường hợp bị xử phạt do đăng thông tin sai sự thật trên mạng xã hội.

Liên quan đến tình trạng bùng nổ thông tin độc hại trên mạng xã hội, ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena cho rằng, Gen Z đang bị ngộ nhận và thiếu thông tin, khiến họ nhận định mọi hoạt động của mình trên mạng xã hội, thông qua các tài khoản ảo, sẽ không bị ai biết. Chính vì tâm lý “ẩn danh” này mà không ít bạn có hành vi không kiểm soát, đưa ra nhiều bình luận thiếu kiềm chế, dẫn đến tình trạng mạng xã hội ngày càng trở nên độc hại.

Ông Thắng cho rằng cần giáo dục, tuyên truyền và đưa ra những tình huống cụ thể để Gen Z biết rằng nếu vô tình hay cố ý chia sẻ những thông tin tiêu cực, những thông tin sai sự thật trên mạng xã hội vẫn có thể sẽ bị xử lý hình sự.

“Họ cũng phải hiểu rằng, tất cả những thông tin chia sẻ trên mạng xã hội dù sử dụng nick ảo hay nick nặc danh đều có thể bị điều tra ra. Những hành vi đời thường của mình được giám sát bởi thầy cô, gia đình, xã hội, các cơ quan chức năng thế nào thì trên mạng xã hội cũng sẽ có những lực lượng giám sát, theo dõi và lần ra dấu vết như vậy”, ông Võ Đỗ Thắng lưu ý.

Gia Linh