Gặp người phụ nữ thép, 'kiện tướng gùi đạn' nổi tiếng ở Gia Lai

Trong không khí cả nước hân hoan chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, chúng tôi được gặp bà Rơ Chăm H’ Yéo (sinh năm 1950, tại phường Pleiku, tỉnh Gia Lai), người phụ nữ Jrai từng được phong tặng danh hiệu “dũng sĩ diệt Mỹ”, “kiện tướng gùi đạn” nổi tiếng một thời.

Ấn tượng ban đầu, bà là một người phụ nữ tầm thước nhưng dáng người nhanh nhẹn, khỏe khoắn, ánh mắt lanh lợi, giọng nói lưu loát. Ở bà Rơ Chăm H’ Yéo toát lên vẻ thân thiện, cởi mở.

Ở tuổi 75 tuổi, bà Rơ Chăm H’ Yéo vẫn say mê đọc sách, đặc biệt là những cuốn sách viết về chiến tranh. Ảnh: Trần Hoàn

Bà Rơ Chăm H’ Yéo kể, năm 16 tuổi, khi còn chưa biết chữ, bà đã tham gia lực lượng du kích, dẫn đường cho bộ đội và nắm bắt tình hình địch để kịp thời báo cáo. Công việc đơn giản nhưng lại vô cùng nguy hiểm, bởi chỉ một sơ suất nhỏ có thể rơi vào ổ phục kích hoặc bãi mìn. Với lợi thế là người bản địa, H’ Yéo đã nhiều lần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Một năm sau, cô gái trẻ Jrai chính thức gia nhập bộ đội địa phương, thuộc đại đội 31, Huyện đội khu 4 (gồm địa bàn Chư Păh, Ia Grai, Đức Cơ) và được trang bị vũ khí. Kể từ đó, H’ Yéo cùng đồng đội tham gia gùi mìn, đánh tăng, phục kích địch, phá cầu và ấp chiến lược.

Nhớ lại những ngày tháng vào sinh ra tử, bà Rơ Chăm H’ Yéo chia sẻ, để tiêu diệt xe tăng, sau khi nắm được hướng di chuyển của địch, bà cùng đồng đội đào hố giữa đường, chôn mìn chống tăng rồi rắc phân trâu để xóa dấu vết. Khi chứng kiến xe tăng bị mìn hất tung lên rồi khựng lại, nhóm nhanh chóng rút lui để đảm bảo an toàn.

Nhắc đến thời khói lửa chiến tranh, ánh mắt ưu tư của bà H’ Yéo nhớ về những nữ chiến sĩ đã hy sinh. Ảnh: Trần Hoàn

Ngoài việc đánh tăng, Rơ Chăm H’ Yéo còn tham gia phá cầu để ngăn bước tiến của địch.

Trận đánh trực diện đầu tiên của bà Rơ Chăm H’ Yéo là vào Tết Mậu Thân 1968, khi đại đội 31 tấn công căn cứ pháo 37 ly của Mỹ tại thị xã Pleiku. Lúc này, bà H’ Yéo được giao nhiệm vụ sử dụng bộc phá, đột nhập và phá hỏng trận địa pháo của địch, tạo điều kiện cho quân ta đánh chiếm các mục tiêu.

Sau trận đánh này, cô gái 18 tuổi được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ” và một năm sau đó vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng.

Dù hoạt động du kích nhưng việc đánh tăng cũng đối diện không ít hiểm nguy. Bà nhớ lại "hôm đó, sau khi tôi cùng 2 đồng đội (1 nam, 1 nữ) chôn mìn xong thì một xe tăng xuất hiện và bốc cháy. Đang hả hê với chiến công thì một loạt xe tăng từ phía sau lao lên, kết hợp với trực thăng truy quét, quần thảo, đạn bắn loạn xạ như mưa. Rất may chúng tôi đã nép vào bờ suối để rút lui và thoát chết trong gang tấc”.

Bà Rơ Chăm H’ Yéo kể về kỷ niệm được Chủ tịch nước Trần Đại Quang tặng ảnh Bác Hồ khi tham dự Hội nghị Cựu chiến binh sản xuất kinh doanh giỏi năm 2016. Ảnh: Trần Hoàn

Không chỉ được phong tặng danh hiệu “dũng sĩ diệt Mỹ”, Rơ Chăm H’ Yéo còn được trao danh hiệu “kiện tướng gùi đạn” khi mới ngoài 20 tuổi. Thời điểm ấy, để chia lửa với chiến trường Quảng Trị và Đăk Tô - Tân Cảnh, bộ đội địa phương phải tự gùi đạn ra trận. Thông thường mỗi người chỉ vác được 2 – 4 quả đạn DKB, thì bà H’ Yéo có thể gùi tới 10 quả, thậm chí cùng lúc gùi nhiều thùng đạn AK, khiến đồng đội nể phục.

Với lòng gan dạ, tinh thần chiến đấu dũng cảm, Rơ Chăm H’ Yéo nhanh chóng trưởng thành trong quân ngũ, được cấp trên tin tưởng bổ nhiệm giữ các chức vụ tiểu đội phó, tiểu đội trưởng, rồi đại đội trưởng và Huyện đội phó khu 4 khi còn rất trẻ.

Đất nước thống nhất, với vai trò Huyện đội phó, bà tiếp tục phát huy phẩm chất kiên trung trên mặt trận truy quét tàn quân Ngụy và Fulro, góp phần giữ vững an ninh khu vực Bắc Tây Nguyên.

Trong suốt 30 năm thời bình, bà giữ chức vụ Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh và Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh (1977-2006), bà luôn có mặt tại các điểm nóng để giải quyết bạo loạn. Bà đi khắp buôn làng kêu gọi người dân từ bỏ Fulro và đã vận động được nhiều thủ lĩnh cao cấp của Fulro về với gia đình mà không tốn một viên đạn. Chính từ đó, mọi người trìu mến gọi bà là “người phụ nữ thép”.

Đồng đội của bà Rơ Chăm H’ Yéo họp mặt nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9. Ảnh: Trần Hoàn

Nghỉ hưu theo chế độ vào năm 2006, bà Rơ Chăm H’ Yéo vẫn được tín nhiệm giữ chức Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh Gia Lai giai đoạn 2006 – 2017. Từ năm 2018 đến hết tháng 7/2025 vừa qua, bà tiếp tục cống hiến trên cương vị Trưởng ban Đại diện Hội Người cao tuổi tỉnh Gia Lai.

Gần 60 năm qua, bà đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp cách mạng, cho sự bình yên của quê hương và khối đại đoàn kết dân tộc...

Trần Hoàn