Gắn kết cộng đồng dân cư làm du lịch

Nép mình dưới chân núi đá vôi hùng vĩ, thôn Thâm Pát (xã Bắc Quỳnh) giờ đây không còn xa lạ với nhiều du khách trong và ngoài tỉnh. Những ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào Tày được giữ gìn nguyên bản, cải tạo thành homestay, kết hợp dịch vụ trải nghiệm bản sắc địa phương như ẩm thực, dệt thổ cẩm, gói bánh chưng, bánh ngải, đánh đàn tính, hát then... đã trở thành điểm nhấn thu hút du khách.

Anh Dương Công Cồ, chủ một homestay tại xã Bắc Quỳnh, chia sẻ: Gia đình tôi bắt đầu đón khách từ năm 2010. Ban đầu cũng lo vì chưa biết cách phục vụ, làm du lịch như thế nào. Nhưng sau khi được tập huấn và hỗ trợ từ xã, huyện và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chúng tôi mạnh dạn cải tạo nhà, xây nhà vệ sinh, học cách làm dịch vụ. Đến nay mỗi tháng tôi đón vài đoàn khách, vừa có thu nhập, vừa giữ được bản sắc dân tộc mình. Theo anh, một thuận lợi lớn là xã Bắc Quỳnh hiện cũng nằm trong điểm du lịch số 21 thuộc Tuyến 03 của Công viên địa chất Lạng Sơn, điều này mở ra cơ hội kết nối và thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm nhiều hơn trong thời gian tới.

Làng Văn hóa Du lịch Cộng đồng Quỳnh Sơn nhìn từ trên cao, nằm trong điểm du lịch thuộc Tuyến 03, số 21 của Công viên địa chất Lạng Sơn

Không chỉ hộ anh Cồ, đến nay tại Quỳnh Sơn đã có 9 hộ tham gia làm du lịch cộng đồng, 3 hộ đang hoàn thiện hồ sơ đăng ký, hình thành tổ hợp tác để hỗ trợ lẫn nhau trong đón khách, chia sẻ kinh nghiệm, đảm bảo vệ sinh môi trường và an ninh trật tự.

Trao đổi với phóng viên, ông Dương Doãn Tuấn – Phó chủ tịch UBND xã Bắc Quỳnh cho biết: Xã xác định muốn phát triển du lịch bền vững thì phải dựa vào chính người dân. Chúng tôi phối hợp với phòng văn hóa và các đơn vị chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ năng làm du lịch, giới thiệu văn hóa truyền thống, kết nối tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp địa phương. Ngoài ra, xã cũng quan tâm vận động bà con giữ gìn cảnh quan, vệ sinh chung. Đến nay, nhận thức của người dân về làm du lịch đã có chuyển biến rõ rệt.

Tuy nhiên, ông Tuấn cũng cho biết khó khăn lớn hiện nay là việc quảng bá còn hạn chế nên lượng khách chưa đều. “Chúng tôi rất cần sự vào cuộc mạnh hơn từ cấp tỉnh và các doanh nghiệp để liên kết, xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng của Bắc Quỳnh”, ông nói.

Thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương cho thấy, muốn du lịch cộng đồng phát triển bền vững thì cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa người dân, chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn. Trong đó, vai trò định hướng, hỗ trợ của ngành văn hóa, thể thao và du lịch là hết sức quan trọng, đặc biệt trong việc xây dựng mô hình, đào tạo nhân lực, kết nối tiêu thụ sản phẩm và quảng bá điểm đến.

Nghệ nhân làm ngói tại làng ngói âm dương, thuộc Tuyến 03, số 20 của Công viên địa chất Lạng Sơn

Ông Lưu Bá Mạc, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn nhấn mạnh: Lạng Sơn có lợi thế về cảnh quan tự nhiên và bản sắc văn hóa phong phú, đây là tài nguyên quý cần được khai thác một cách bền vững, lấy người dân làm trung tâm. Để phát triển lợi thế đó, phát triển du lịch cộng đồng là một trong những hướng đi chiến lược của tỉnh trong giai đoạn 2025–2030. Chúng tôi đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: tham mưu dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, giai đoạn 2025 – 2030; hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực; huy động tối đa nguồn lực và sự tham gia của cộng đồng vào quản lý, vận hành hoạt động kinh doanh du lịch; chia sẻ hài hòa lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư; phát triển sản phẩm du lịch cộng đồng gắn với phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp, làng nghề, văn hóa dân gian.

Chính sự tham gia trực tiếp của người dân vào hoạt động du lịch, từ khâu đón tiếp, phục vụ đến việc giới thiệu văn hóa truyền thống, đã tạo nên nét riêng hấp dẫn cho loại hình du lịch cộng đồng. Thay vì chỉ tham quan, chụp ảnh hay nghỉ dưỡng đơn thuần, du khách khi đến với các bản làng ở Lạng Sơn được hòa mình vào đời sống thường nhật, được “sống như người bản địa” và cảm nhận rõ hơn những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc.

Lần đầu đến Lạng Sơn, chị Trần Mai Ly, quận Ba Đình, Hà Nội có dịp cùng gia đình nghỉ tại một homestay ở xã Hữu Liên chia sẻ: Tôi rất bất ngờ khi được trải nghiệm cuộc sống thường ngày của bà con. Từ cách họ mời khách, nấu ăn đến những câu chuyện về phong tục truyền thống khiến tôi cảm nhận rõ sự chân thực, gần gũi. Tôi nghĩ đây là điều khiến du lịch cộng đồng trở nên đặc biệt so với những hình thức du lịch thông thường. Mong rằng nơi đây luôn giữ được sự mộc mạc, tự nhiên, đó chính là điểm thu hút khách thành thị như tôi.

Điểm du lịch Thác Bản Khiếng nằm trong Tuyến 4, số 34 của Công viên địa chất Lạng Sơn

Có thể thấy, du lịch cộng đồng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho người dân mà còn góp phần giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Khi cộng đồng dân cư đóng vai trò trung tâm, được đồng hành và chủ động trong phát triển du lịch, hiệu quả mang lại không chỉ là doanh thu mà còn là sự gắn bó giữa người với người, giữa con người với quê hương mình.

Được biết, ngày 28/6, tỉnh Lạng Sơn vinh dự tổ chức Lễ đón nhận Bằng công nhận Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO. Đây không chỉ là niềm vinh dự lớn, khẳng định giá trị di sản địa chất đặc sắc và văn hóa truyền thống của địa phương, mà còn là cơ hội quan trọng để đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy giá trị danh thắng, quảng bá các sản phẩm du lịch. Đồng thời, sự kiện cũng góp phần thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng, tạo động lực để người dân địa phương tích cực tham gia vào hoạt động du lịch, từ đó nâng cao sinh kế và gìn giữ bản sắc văn hóa bản địa.

Lạng Sơn đang trên đường hình thành những bản làng du lịch sống động nơi mỗi người dân vừa là chủ thể, vừa là người kể câu chuyện văn hóa của chính mình. Chính sự gắn kết này sẽ là động lực bền vững cho ngành du lịch địa phương phát triển trong tương lai.

THÁI SƠN