'Gần dân, sát dân' - từ chỉ đạo của Thủ tướng đến hành động thực chất

“Gần dân để hiểu dân, sát dân để lo cho dân” - câu nói ngắn gọn nhưng chứa đựng chiều sâu tư tưởng và hành động, là tinh thần xuyên suốt được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh trong nhiều cuộc họp chỉ đạo, chuyến công tác cơ sở và hoạt động điều hành của Chính phủ trong thời gian qua. Không chỉ là định hướng, đó còn là phương châm hành động, là cam kết chính trị mạnh mẽ của người đứng đầu Chính phủ trong việc xây dựng một nền hành chính phục vụ, một chính quyền liêm chính - kiến tạo - hành động - gần dân.

Một tư tưởng chính trị hành động - không dừng ở khẩu hiệu

“Gần dân để hiểu dân” - tưởng chừng là điều hiển nhiên, nhưng trong thực tế hành chính, chính trị lại không dễ thực hiện. Gần dân không chỉ là sự hiện diện về mặt vật lý qua các cuộc tiếp xúc cử tri, hội nghị đối thoại hay các đợt kiểm tra, giám sát định kỳ. Đó là sự thấu cảm, chủ động lắng nghe không thành kiến, dám bước ra khỏi “vòng an toàn” của cơ quan, công sở để đến với cuộc sống đời thường của nhân dân - nơi mà từng quyết định chính sách sẽ tác động trực tiếp đến sinh kế, phúc lợi và niềm tin của họ.

“Sát dân để lo cho dân” cũng không dừng ở việc giúp đỡ trong dịp lễ, tết hay những chính sách ngắn hạn, mà là đi sâu, đi sát, kịp thời nắm bắt những vướng mắc trong đời sống thường nhật: từ thủ tục hành chính nhiêu khê, sự chậm trễ trong giải quyết đất đai đến những bất cập trong lĩnh vực y tế, giáo dục, an sinh. Là nhìn ra cái khó của dân để điều chỉnh cái chưa hợp lý trong chính sách. Là không để ai bị bỏ lại phía sau - như lời của Thủ tướng từng phát biểu.

Cán bộ, công chức Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Nghĩa Trung, huyện Bù Đăng hướng dẫn và giải quyết thủ tục hành chính cho người dân - Ảnh: Ngọc Thuận

Tư tưởng đó thể hiện bản chất của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa - nơi nhân dân là chủ thể của quyền lực, là trung tâm của mọi hoạt động quản trị và là mục tiêu của mọi cải cách. Đó cũng là biểu hiện sinh động của đạo lý “lấy dân làm gốc”, vốn là nguyên lý xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng ta suốt hơn 90 năm qua.

Đã nói là làm - Đã làm là có sản phẩm

Trong nhiều chỉ đạo mới đây, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương triển khai nghiêm Kết luận số 167-KL/TW, với tinh thần: “Đã nói là làm. Đã cam kết là phải thực hiện. Đã làm là phải có sản phẩm cụ thể, cân đong đo đếm được, lượng hóa được. Coi trọng thời gian, quý trọng trí tuệ, hành động quyết đoán, đúng lúc”. Tư tưởng hành động quyết liệt này được Thủ tướng quán triệt từ Trung ương đến tận cơ sở, từ thiết kế chính sách đến khâu thực thi.

Minh chứng rõ nét cho tinh thần ấy chính là chuỗi hoạt động thực tiễn của Chính phủ thời gian qua: từ công cuộc chuyển đổi số quốc gia, cải cách thể chế, xây dựng Chính phủ điện tử, đến giải ngân vốn đầu tư công, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ người yếu thế…

Đặc biệt, việc thường xuyên tổ chức hội nghị toàn quốc trực tuyến với sự tham dự đầy đủ từ cấp xã cho thấy Chính phủ đang thiết lập một cơ chế điều hành ngày càng sát thực tiễn và gắn chặt với cơ sở. Những chuyến công tác “đi đến cùng” của Thủ tướng - từ Tây Bắc đến Tây Nguyên, từ hải đảo Trường Sa đến vùng sâu đồng bằng sông Cửu Long - không chỉ là sự xuất hiện mang tính biểu tượng, mà là hành động cụ thể nhằm phát hiện điểm nghẽn, lắng nghe phản ánh và chỉ đạo ngay tại cơ sở.

Cảnh báo về khoảng cách “giữa nói và làm”

Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ rõ: Không ít nơi, không ít cấp chính quyền còn tồn tại tình trạng nói thì hay nhưng làm không tới, nghe dân nói nhưng không chuyển hóa thành chính sách, hoặc giữ khoảng cách với dân, xem báo cáo là đủ, không cần “đi thực địa”. Những hội nghị đối thoại còn nặng hình thức, những cuộc tiếp xúc cử tri “nghe mà không lắng”, những chuyến đi “thị sát” nhưng không phát hiện được vấn đề... đều là những biểu hiện của sự xa dân trong tư duy và hành động.

Những điều ấy không chỉ làm mất niềm tin của dân mà còn khiến các chính sách dù đúng đắn cũng dễ bị méo mó khi áp dụng vào thực tế. Bởi lẽ, chính sách tốt đến đâu mà không sát dân, không gắn với thực tế, thì có thể trở thành “văn bản vô hồn” - như chính Thủ tướng từng cảnh báo. Đã đến lúc các cấp, ngành phải tự đặt câu hỏi: Mỗi ngày mình làm gì cho dân? Mỗi quyết định của mình có giảm gánh nặng cho dân không? Niềm tin không thể được xây dựng bằng báo cáo thành tích, mà phải bằng hiệu quả thực tế - qua mỗi con đường được làm, mỗi chính sách hỗ trợ được triển khai, mỗi thủ tục hành chính được đơn giản hóa.

Nêu gương từ người đứng đầu, lan tỏa đến từng cán bộ

Một trong những chỉ đạo xuyên suốt của Thủ tướng Phạm Minh Chính là yêu cầu người đứng đầu phải nêu gương - không chỉ về trách nhiệm chính trị mà cả về đạo đức công vụ. Người lãnh đạo phải biết đi đầu trong những việc khó, biết nhận trách nhiệm khi có sai sót, biết nhường vinh quang cho tập thể và chấp nhận hy sinh cá nhân vì lợi ích chung. Khi người đứng đầu gần dân, dấn thân vì dân, thì cấp dưới sẽ học theo. Khi cán bộ biết nghe dân nói thật, biết cúi xuống nhìn dân khổ, thì chính quyền mới thực sự “hướng về cơ sở”, mới thật sự là “công bộc của dân” như lời dạy của Bác Hồ.

Đây cũng là lúc cần xác lập một chuẩn mực mới trong công vụ: Cán bộ gần dân không chỉ để được dân quý, mà để thấy trách nhiệm và hành động có hiệu quả vì trách nhiệm ấy. Mỗi cán bộ, đảng viên cần được đo bằng giá trị cống hiến thực tế, bằng sự công nhận từ chính những người dân họ phục vụ.

Sát dân không khó, nếu có cơ chế đúng

Không thể kỳ vọng một nền hành chính gần dân, sát dân nếu thiếu đi cơ chế điều hành, giám sát và trách nhiệm giải trình phù hợp. Muốn cán bộ gần dân phải có cơ chế buộc họ xuống dân, nghe dân và chịu trách nhiệm trước dân. Việc xây dựng nền hành chính mở, với các nền tảng số phục vụ phản ánh, đối thoại, tiếp công dân, khảo sát xã hội, cần được thúc đẩy mạnh mẽ. Tiếp dân phải trở thành nghĩa vụ định kỳ, có giám sát chéo, có xử lý trách nhiệm rõ ràng khi chậm trễ hoặc né tránh. Song song đó, cần tiếp tục trao quyền thực chất cho chính quyền cấp cơ sở để họ có đủ thẩm quyền giải quyết ngay các vấn đề phát sinh. Một chủ tịch xã nếu không thể quyết định về hỗ trợ dân sinh, giải phóng mặt bằng, quản lý trật tự xây dựng… thì mọi việc đều phải “trình lên”, khiến bộ máy trì trệ, còn người dân thì mỏi mòn chờ đợi. Việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và đưa vào hoạt động đồng thời đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã từ ngày 1-7-2025 cần gắn liền với việc nâng cao chất lượng cán bộ, tinh giản thực chất, tăng hiệu quả phục vụ và đặc biệt không làm gián đoạn sự kết nối giữa chính quyền với nhân dân.

Tư tưởng “Gần dân để hiểu, sát dân để lo cho dân” không chỉ là khẩu hiệu quản trị, càng không chỉ là chiến lược chính trị mà còn là tuyên ngôn đạo lý của một nền hành chính nhân văn và hiệu quả. Bởi suy cho cùng, mọi chính sách, mọi thể chế dù hiện đại, số hóa đến đâu cũng chỉ có ý nghĩa khi phục vụ con người, lấy dân làm trung tâm.

Lời nhắc của Thủ tướng hôm nay là sự tiếp nối di sản tư tưởng Hồ Chí Minh - Người từng dạy rằng: “Việc gì có lợi cho dân thì cố làm, việc gì có hại cho dân thì phải tránh”. Đó là kim chỉ nam cho mọi cán bộ, đảng viên và chính quyền các cấp trong bối cảnh mới.

Trong thời đại mà niềm tin của dân chính là sức mạnh của Đảng, của Chính phủ thì mỗi phút giây gần dân là một điểm cộng cho lòng dân. Và ngược lại, mỗi lần xa rời thực tiễn là một bước lùi trong hành trình phát triển bền vững.

Từ Hữu Công