Fordow - Cơ sở hạt nhân bí ẩn gần như không thể phá hủy của Iran

Nằm sâu dưới lòng đất

Năm đường hầm được đào sâu vào trong núi, một cấu trúc hỗ trợ lớn và một vành đai an ninh rộng, đó là những gì được biết về nhà máy làm giàu uranium Fordow bí ẩn của Iran qua ảnh chụp vệ tinh trong thời gian gần đây.

Cơ sở bí mật, được bảo vệ nghiêm ngặt này tọa lạc gần thành phố linh thiêng Qom, đã làm dấy lên nhiều đồn đoán về tình trạng và quy mô thực sự của nó kể từ khi được công khai lần đầu tiên vào năm 2009.

Theo CNN, một phần những thông tin mà công chúng biết được về Fordow là tin tình báo mà Israel lấy được từ nhiều năm về trước.

Các sảnh chính của Fordow ước tính nằm sâu 80-90m dưới lòng đất, bảo đảm an toàn cho cơ sở này trước mọi loại bom trên không mà Israel sở hữu và khiến việc phá hủy cơ sở này bằng không kích trở thành nhiệm vụ gần như bất khả thi.

Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), trong những ngày gần đây, Israel đã nhắm vào Fordow nhưng cho tới giờ vẫn chưa thể phá hủy cơ sở làm giàu uranium này.

Iran đã từ lâu khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích hòa bình nhưng Fordow vẫn là tâm điểm lo ngại về tham vọng của quốc gia này.

Ảnh: Press TV

Bắt đầu được xây dựng từ đầu những năm 2000

Mỹ và các đồng minh không cung cấp nhiều thông tin chi tiết về thời điểm căn cứ Fordow bắt đầu được xây dựng nhưng hình ảnh vệ tinh công khai cho thấy công trình này được xây dựng từ năm 2004. Các bức ảnh chỉ rõ hai cấu trúc hình vuông màu trắng tại vị trí lối vào đường hầm hiện nay.

IAEA cho biết, cơ quan này có thêm hình ảnh cho thấy hoạt động xây dựng diễn ra từ năm 2002. David Albright, Giám đốc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS), một tổ chức phi đảng phái chuyên ngăn chặn sự phổ biến vũ khí hạt nhân, có trụ sở tại Washington D.C cho biết: "Fordow thực chất là một dự án được khởi động trong giai đoạn mà chúng tôi gọi là chương trình vũ khí hạt nhân khẩn cấp đầu những năm 2000".

Năm 2009, một kết cấu hỗ trợ bên ngoài đã được xây dựng hoàn chỉnh và công việc đào đất được tiến hành để tạo ra hầm thông gió, vốn rất quan trọng để không khí lưu thông bên trong cơ sở làm giàu uranium này. Sau đó, hầm thông gió được giấu kín và ngụy trang. Những hình ảnh gần đây hơn cũng cho thấy điều đó.

Trong một bức thư gửi IAEA vào tháng 10/2009, Tehran giải thích, việc xây dựng cơ sở ngầm là để chống lại các mối đe dọa tấn công quân sự. Tehran cũng cho biết thêm, Fordow sẽ đóng vai trò là nơi dự phòng cho nhà máy Natanz gần đây, nơi nước này cho là một trong những địa điểm thường xuyên bị đe dọa tấn công.

Iran từng thông báo với IAEA là cơ sở này có thể chứa tới 3.000 máy ly tâm.

Pháo đài hạt nhân kiên cố

Bên trong cơ sở làm giàu uranium Fordow. Ảnh: IAEA/Press TV

Các báo cáo gần đây của IAEA cho thấy Iran đã đẩy mạnh làm giàu uranium tới mức 60% ở cơ sở Fordow. Trong báo cáo ngày 31/5, IAEA thông báo: "Việc sản xuất và tích trữ uranium của Iran là mối quan ngại nghiêm trọng".

Theo ISIS, Iran có thể chuyển số uranium đã được làm giàu thành 233kg uranium cấp độ vũ khí trong 3 tuần ở Fordow. Số lượng uranium này đủ để chế tạo 9 vũ khí hạt nhân.

Đó là lý do tại sao Israel coi Fordow là trọng tâm chính trong nỗ lực làm suy yếu và phá hủy chương trình hạt nhân của Iran. Song, liệu điều đó có khả thi?

Đại sứ Israel tại Mỹ Yechiel Leiter cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Merit TV rằng, Mỹ là quốc gia duy nhất sở hữu loại bom cần thiết để tấn công cơ sở hạt nhân Fordow của Iran.

Viện Dịch vụ thống nhất hoàng gia (RUSI) có trụ sở tại Anh nhận định, phá hủy Fordow từ trên không đối với Israel là gần như bất khả thi và sẽ cần có sự hỗ trợ cũng như hỏa lực của Mỹ.

Phương thức và vũ khí có thể chọc thủng Fordow?

Theo RUSI, ngay cả bom xuyên phá GBU-57 của Mỹ cũng chỉ xuyên xuống độ sâu 60-70m. Ngoài ra, chỉ có máy bay ném bom tàng hình của không quân Mỹ mới có thể mang bom GBU-57. Ngay cả khi Mỹ cung cấp bom GBU-57 thì Israel cũng không có máy bay để mang loại bom này.

RUSI và nhiều nhà phân tích đều nhất trí rằng nếu Mỹ muốn tấn công Fordow thì việc dùng một quả bom thôi là chưa đủ. Và rằng, ngay cả GBU-57 cũng phải tác động nhiều lần ở cùng một địa điểm mới có thể xuyên thủng cơ sở hạt nhân kiên cố của Iran.

Theo ông David Albright, Israel có thể phá hủy các lối vào hầm và hệ thống thông gió. "Nếu phá hủy các đường hầm và nguồn cung cấp điện, sẽ mất nhiều tháng cơ sở này mới hoạt động trở lại được".

Bất chấp vai trò quan trọng của Fordow trong chương trình hạt nhân của Iran, ông Albright tin rằng cơ sở này chỉ là một mảnh ghép khác của câu đố. "Nếu bạn phá hủy nó, đó không phải là dấu chấm hết. Bởi vì sau đó bạn sẽ phải đối mặt với mối đe dọa tiếp theo, đó là Iran đã sản xuất bao nhiêu máy ly tâm mà họ không triển khai tại Fordow và Natanz? Và chúng ở đâu?".

Hoài Linh