Fed trước ngã rẽ: Cắt giảm lãi suất giữa áp lực lạm phát và thất nghiệp

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome Powell

Từ đầu năm đến nay, Fed đã chống lại sức ép từ Tổng thống Donald Trump, người nhiều lần kêu gọi cắt giảm lãi suất chuẩn. Ông Trump lập luận rằng lạm phát năm 2025 khá “êm” và Fed đã hành động quá chậm trong việc giảm chi phí vay.

Ngoài sức ép từ ông Trump, Cục Dự trữ Liên bang còn phải đối mặt với sự bất định kinh tế ngày càng lớn trước thềm cuộc họp kết thúc ngày 17/9, làm tăng tính chất quan trọng của quyết định lãi suất lần này.

Một mặt, thị trường lao động đang cho thấy dấu hiệu căng thẳng, khi tuyển dụng gần như dừng lại, củng cố lập luận cho việc hạ lãi suất. Nhưng lạm phát cũng đang nhích lên dưới áp lực từ thuế quan của chính quyền Trump, và đây chính là lý do Fed viện dẫn để giữ nguyên lãi suất chuẩn suốt từ đầu năm.

Chủ tịch Fed Jerome Powell khẳng định tính độc lập của ngân hàng trung ương, nhấn mạnh rằng Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) ra quyết định dựa trên dữ liệu kinh tế chứ không phải áp lực chính trị.

“Ủy ban cố gắng nắm được bức tranh toàn diện nhất về rủi ro của nền kinh tế, và sau cùng, quyết định luôn là sự cân bằng - vừa là nghệ thuật, vừa là khoa học”, Giáo sư Kinh tế Erasmus Kersting tại Đại học Villanova nhận xét.

Fed sẽ công bố quyết định lãi suất tiếp theo vào cuối ngày hôm nay (17/9).

Theo công cụ FedWatch của CME, xác suất cho một đợt cắt giảm 0,25 điểm phần trăm hiện là 96% và chỉ có 4% khả năng xảy ra một đợt cắt giảm lớn hơn, 0,5 điểm phần trăm.

Các chuyên gia kinh tế cũng sẽ lắng nghe xem liệu Fed có đưa ra định hướng về việc có tiếp tục hạ lãi suất trong hai cuộc họp tiếp theo của năm 2025, dự kiến diễn ra vào ngày 29/10 và 10/12, hay không.

Những dữ liệu nào sẽ ảnh hưởng đến quyết định của Fed?

Fed vẫn đang theo đuổi mục tiêu kép là vừa giữ lạm phát ở mức thấp, vừa bảo đảm việc làm đầy đủ. Nhưng hai mục tiêu này có thể mâu thuẫn với nhau, bởi lạm phát tăng buộc Fed phải nâng lãi suất, qua đó kìm hãm chi tiêu bằng cách làm chi phí vay của doanh nghiệp và người tiêu dùng đắt đỏ hơn. Ngược lại, công cụ hiệu quả nhất của Fed để chống thất nghiệp cao là cắt giảm lãi suất, bởi điều đó khiến chi phí vay của doanh nghiệp thấp hơn, khuyến khích họ mở rộng và tuyển dụng nhiều hơn.

Các quan chức Fed sẽ theo dõi sát dữ liệu lạm phát và việc làm khi quyết định mục tiêu nào trong hai mục tiêu kép cần được ưu tiên hơn.

Dù tỷ lệ lạm phát đã giảm so với đỉnh năm 2022, nhưng hiện nó vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Fed, và đã nhích lên trong những tháng gần đây, khi thuế quan của chính quyền Trump lan rộng trong nền kinh tế, đẩy giá một số mặt hàng lên cao.

Trong khi đó, thị trường lao động đang cho thấy dấu hiệu khó khăn, với nhiều lĩnh vực bao gồm cả sản xuất chế tạo, ngành mà ông Trump từng cam kết khôi phục, đã cắt giảm việc làm trong tháng 8. Kết quả là tốc độ tuyển dụng chậm lại rõ rệt, với mức trung bình chỉ 29.000 việc làm mỗi tháng trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8, so với khoảng 106.000 việc làm mỗi tháng trong năm 2024.

“Đây sẽ là một bài toán rất khó, nhưng Fed sẽ phải cân nhắc giữa hai mục tiêu đối nghịch này”, Kersting lưu ý.

Fed so với các ngân hàng trung ương khác

Ông Trump đã chỉ trích quyết định của Fed không cắt giảm lãi suất trong năm nay, viện dẫn rằng các ngân hàng trung ương khác, như Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), đã thực hiện hạ chi phí đi vay.

“Châu Âu đã có 10 lần cắt giảm, chúng ta thì "KHÔNG có lần nào". Không lạm phát, kinh tế mạnh mẽ, lãi suất của chúng ta đáng lẽ phải thấp hơn ít nhất 2 đến 3 điểm”, ông Trump viết trên mạng xã hội hồi tháng 6.

Tuy nhiên, Mỹ đang phải đối mặt với một vấn đề mà các quốc gia khác không cấp bách như vậy, đó là các mức thuế quan của ông Trump.

Vì thuế quan là loại thuế nhập khẩu do các doanh nghiệp Mỹ trực tiếp nộp cho chính phủ liên bang, chi phí này chủ yếu do chính các công ty và người tiêu dùng Mỹ gánh chịu chứ không phải các nước khác. Nhà Trắng thì cho rằng gánh nặng rơi vào nhà xuất khẩu nước ngoài, trong khi các quan chức chính quyền Trump lập luận rằng thương mại cân bằng hơn với các đối tác kinh tế của Mỹ về dài hạn sẽ tạo thêm việc làm, thúc đẩy ngành sản xuất chế tạo và gia tăng nguồn thu ngân sách liên bang.

Chủ tịch Fed Powell đã nhiều lần viện dẫn các mức thuế quan như một lý do để Fed giữ “kho dự trữ chính sách” của mình, trong bối cảnh nhiều chuyên gia kinh tế tin rằng thuế nhập khẩu sẽ thổi bùng trở lại lạm phát ở Mỹ.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) - thước đo lạm phát được theo dõi sát sao - đã tăng với tốc độ 2,9% so với cùng kỳ trong tháng 8, mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 1. Những mặt hàng nhập khẩu nhiều như cà phê, thiết bị âm thanh và đồ nội thất gia đình ghi nhận mức tăng giá mạnh nhất trong tháng, theo dữ liệu CPI.

Người tiêu dùng Mỹ đang chịu sức ép ra sao?

Nhiều người dân Mỹ đang ngày càng bi quan về nền kinh tế, cảm thấy bị đè nặng bởi chi phí tăng cao cho mọi thứ từ nhà ở đến thực phẩm.

Một khảo sát gần đây của CBS News cho thấy hai phần ba người Mỹ nói rằng giá cả trong vài tuần qua vẫn tiếp tục tăng, và khoảng tỷ lệ tương tự cho rằng xu hướng này sẽ còn tiếp diễn. Hơn một nửa người tiêu dùng cho rằng kinh tế Mỹ đang đi xuống, trong khi chỉ khoảng một phần tư tin rằng nó đang cải thiện.

Chỉ số CPI đã tăng đều đặn kể từ tháng 4, thời điểm nó giảm về mức hằng năm 2,3%, chỉ nhỉnh hơn một chút so với mục tiêu 2% của Fed.

Trong khi đó, ông Trump đã chỉ ra rằng lãi suất thế chấp (mortgage rate) duy trì quanh mức 7% trong phần lớn năm 2025 là nguyên nhân khiến thị trường nhà ở suy yếu.

“Có ai đó vui lòng báo cho Jerome Powell rằng ông ấy đang gây hại nghiêm trọng cho ngành nhà ở được không? Người dân không thể vay thế chấp vì ông ta. Không có lạm phát, và mọi dấu hiệu đều cho thấy cần một đợt cắt giảm lãi suất mạnh”, Tổng thống viết trên mạng xã hội ngày 19/8.

Tuy nhiên, lãi suất thế chấp được quyết định bởi nhiều yếu tố khác ngoài lãi suất chuẩn của Fed, bao gồm sức mạnh của nền kinh tế Mỹ và lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm. Trên thực tế, lãi suất đã giảm trong những tuần gần đây, xuống còn 6,35% trong tuần kết thúc ngày 11/9, nhờ kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất và dữ liệu kinh tế yếu đi.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng việc hạ lãi suất có thể giúp một bộ phận người tiêu dùng bằng cách giảm chi phí vay mượn.

“Một môi trường lãi suất giảm sẽ mang lại sự hỗ trợ nhất định cho người đi vay”, Stephen Kates, chuyên gia phân tích tài chính tại Bankrate nói và thêm rằng: “Dù là một chủ nhà với khoản vay thế chấp 7% hay một sinh viên mới ra trường muốn tái cấp vốn khoản vay học phí và nợ thẻ tín dụng, lãi suất thấp hơn có thể giảm gánh nặng cho nhiều hộ gia đình mắc nợ bằng cách mở ra cơ hội tái cấp vốn hoặc hợp nhất nợ”.

Đại Hùng