EU phạt Google, Mỹ dọa trả đũa bằng 'vũ khí tối thượng' là điều 301

Theo kết luận của EC, Google đã vi phạm luật chống độc quyền của Liên minh châu Âu khi ưu ái cho các dịch vụ quảng cáo của riêng mình. Cụ thể, Google bị cáo buộc đã “lạm dụng vị thế thống lĩnh” bằng cách thiên vị sàn giao dịch quảng cáo AdX trong cả công cụ quản lý quảng cáo cho nhà xuất bản lẫn công cụ mua quảng cáo.

Google bị phạt nặng

EC cũng yêu cầu Google trong vòng 60 ngày phải “chấm dứt các hành vi ưu ái bản thân” và “thực hiện biện pháp để loại bỏ những xung đột lợi ích vốn có trong chuỗi cung ứng công nghệ quảng cáo”.

Phó chủ tịch điều hành EC phụ trách chuyển đổi công bằng, cạnh tranh và bền vững, bà Teresa Ribera, nhấn mạnh: “Google phải đưa ra một giải pháp thực chất nhằm xử lý những xung đột lợi ích này và nếu không làm được, chúng tôi sẽ không ngần ngại áp dụng những biện pháp mạnh mẽ hơn. Thị trường số tồn tại là để phục vụ con người, phải được xây dựng trên niềm tin và sự công bằng. Khi thị trường thất bại, các cơ quan công quyền buộc phải hành động để ngăn chặn việc các tập đoàn thống trị lạm dụng quyền lực của họ”.

Đáp lại, một người phát ngôn của Google nói với tờ Wall Street Journal rằng công ty sẽ kháng cáo quyết định này, đồng thời khẳng định: “Không có gì mang tính chống cạnh tranh trong việc cung cấp dịch vụ cho cả người mua và người bán quảng cáo và hiện có nhiều lựa chọn thay thế cho dịch vụ của chúng tôi hơn bao giờ hết”.

Theo WSJ, thông báo này đã bị hoãn lại so với dự kiến ban đầu vào ngày 1.9, do những lo ngại liên quan đến tiến trình đàm phán thương mại giữa Liên minh châu Âu và Mỹ.

Ông Trump dọa trả đũa

Đây là khoản phạt chống độc quyền lớn thứ hai mà EU từng đưa ra (sau mức phạt 5 tỉ USD đối với Google vào năm 2018). Quyết định này không chỉ vấp phải sự phản đối của Google, mà còn bị Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích. Trên mạng xã hội Truth Social, ông phàn nàn về “nhiều khoản phạt và thuế đã áp lên Google và các công ty công nghệ Mỹ khác như Apple”.

Chính quyền tổng thống Trump luôn bảo vệ các công ty công nghệ Mỹ - Ảnh: AI

Ông Trump tuyên bố: “Chúng ta không thể để điều này xảy ra với sự sáng tạo thiên tài và chưa từng có của nước Mỹ và nếu nó vẫn diễn ra, tôi sẽ buộc phải khởi động một thủ tục theo mục 301 để vô hiệu hóa những khoản phạt bất công đang được áp lên các công ty Mỹ đóng thuế này”.

Tổng thống Mỹ còn tổ chức một bữa tiệc tối được truyền hình trực tiếp hôm thứ năm vừa rồi, nơi nhiều lãnh đạo công nghệ, trong đó có CEO Google Sundar Pichai và đồng sáng lập Google Sergey Brin, đã ca ngợi các chính sách của ông Trump, đặc biệt là trong lĩnh vực AI.

Điều 301 - “vũ khí tối thượng” mà ông Trump dọa EU là gì?

Điều 301 (Section 301) là một trong những công cụ pháp lý mạnh mẽ nhất mà Mỹ sử dụng trong quan hệ thương mại quốc tế. Nó cho phép Đại diện thương mại Mỹ (USTR) điều tra và xác định liệu một quốc gia, hoặc một khối kinh tế, có áp dụng các chính sách hay hành vi được coi là vi phạm thỏa thuận thương mại quốc tế, hoặc phân biệt đối xử, gây bất lợi cho doanh nghiệp Mỹ.

Nếu phát hiện vi phạm, Mỹ có quyền áp đặt biện pháp trả đũa đơn phương, gồm: Đánh thuế trừng phạt với hàng hóa nhập khẩu; hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ; tước bỏ các ưu đãi thương mại.

Trong lịch sử, điều 301 thường được Washington sử dụng như một “vũ khí thương mại” nhằm gây sức ép đàm phán. Trong thập niên 1980-1990, Mỹ nhiều lần dùng điều 301 với Nhật Bản để buộc Tokyo mở cửa thị trường ô tô, dệt may và vi mạch.

Giai đoạn 2018-2020, dưới thời chính quyền Trump, điều 301 trở thành công cụ trung tâm trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, dẫn đến việc Mỹ áp thuế hàng trăm tỉ USD lên hàng hóa Trung Quốc, lấy lý do Bắc Kinh ép chuyển giao công nghệ và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Nếu Mỹ áp dụng điều 301 với EU thì điều gì sẽ xảy ra?

Trong bối cảnh các công ty công nghệ Mỹ ngày càng bị siết chặt tại châu Âu bởi các quy định chống độc quyền và bảo mật dữ liệu, phát biểu của ông Trump cho thấy Washington có thể sẵn sàng sử dụng công cụ pháp lý mạnh tay nhất để bảo vệ lợi ích quốc gia và các “gã khổng lồ” công nghệ.

Nếu điều này xảy ra, Mỹ có thể áp thuế hoặc hạn chế nhập khẩu hàng hóa từ EU như một biện pháp trả đũa. Nguy cơ này đặt ra khả năng bùng phát một “chiến tranh thương mại công nghệ” giữa hai nền kinh tế lớn nhất phương Tây, đúng vào thời điểm cả hai đang tìm cách hợp tác trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và bán dẫn.

Về lâu dài, nếu điều 301 thực sự được kích hoạt, căng thẳng thương mại Mỹ - EU sẽ leo thang và không loại trừ khả năng tác động tới cả thị trường công nghệ toàn cầu.

Bùi Tú