EU đứng trước lựa chọn 'đắng' trong thỏa thuận thương mại với Mỹ

Cờ Liên minh châu Âu (EU) tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Các nhà đàm phán EU đang tiến gần đến một thỏa thuận thương mại với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Brussels sẵn sàng ký một thỏa thuận “khung” tạm thời, đặt mức thuế “có đi có lại” của Mỹ ở mức 10%, tương đương mức thuế cơ bản áp lên Anh.
Tuy nhiên, theo tiết lộ của sáu nhà ngoại giao, EU không kỳ vọng sẽ được tiếp cận thị trường Mỹ với các mặt hàng như thép, ô tô và các sản phẩm khác theo cách mà Anh đang được hưởng. Tổng thống Trump – người từng ủng hộ Brexit – còn yêu cầu mức thuế 17% đối với nông sản và thực phẩm của EU. Một nhà ngoại giao nhận định: “Thỏa thuận của Anh tốt hơn thỏa thuận này. Thật bất ngờ khi chúng ta đã đàm phán lâu như vậy”.
Khi London đạt thỏa thuận đầu tiên vào tháng 5/2025, các nhà ngoại giao và quan chức EU cho rằng London đã vội vã chấp nhận các điều khoản bất lợi.

Brussels tự tin rằng sức mạnh kinh tế lớn hơn – với tư cách là khối thương mại lớn nhất thế giới – sẽ mang lại đòn bẩy trước Nhà Trắng theo thời gian. Nhưng EU đã do dự trong việc đáp trả tương xứng các biện pháp của Mỹ.Ngược lại, Thủ tướng Anh Keir Starmer đã đánh cược bằng cách sớm đạt thỏa thuận và cử cố vấn kinh doanh Varun Chandra – cựu đối tác quản lý của công ty tư vấn Hakluyt tại London – cùng với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick để thúc đẩy đàm phán. Một quan chức Anh cho biết: “Chúng tôi tiếp cận như một giao dịch kinh doanh, không phải đàm phán thương mại. Chúng tôi thẳng thắn, hiểu Mỹ muốn gì, chọn người phù hợp với họ và linh hoạt”.Các nhà đàm phán EU bị chỉ trích về cách tiếp cận của họ trong suốt các cuộc đàm phán từ cả khối doanh nghiệp và một số quốc gia châu Âu. Chủ tịch LVMH Bernard Arnault vào tháng 5/2025 nói rằng EU đã khởi đầu “tệ hại”, đặc biệt so với Anh, những người “đàm phán rất tốt”. Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuần trước nói rằng cách tiếp cận của Ủy ban châu Âu (EC) “quá phức tạp” và kêu gọi một thỏa thuận “nhanh chóng”.Các cuộc đàm phán giữa EU và Mỹ đang tiếp diễn và cả hai bên kỳ vọng đạt thỏa thuận trong tuần này. Ông Trump nói một “bức thư” có thể được thống nhất trong vài ngày.Nếu không có thỏa thuận, thuế quan đối với EU sẽ tăng lên 20% hoặc 50% từ ngày 1/8/2025, sau khi ông Trump hoãn hạn chót ngày 9/7. Một nhà ngoại giao lập luận rằng việc giảm xuống 10% là một thành công.Ngày 8/7, Tổng thống Trump cho biết Mỹ “có lẽ còn hai ngày nữa” sẽ gửi thư thông báo kế hoạch thuế quan cho EU. Đến ngày 9/7, ông Merz nói rằng đàm phán “không dễ dàng” với các yêu cầu từ phía Mỹ, nhưng ông vẫn “lạc quan một cách thận trọng” rằng có thể đạt được bước đột phá trong tuần này, hoặc muộn nhất là cuối tháng.Anh, vốn có thâm hụt thương mại với Mỹ, chịu mức thuế cơ bản 10% và không thể đàm phán giảm mức này. Tuy nhiên, London đạt được các điều khoản tốt hơn về thuế “theo ngành” – dù nhà ngoại giao EU nghi ngờ liệu Mỹ có thực thi chúng không. Anh được cấp hạn ngạch hàng năm 100.000 ô tô với thuế 10% – giảm so với mức 25% áp cho các nhà xuất khẩu khác sang Mỹ – và thỏa thuận miễn thuế cho thép và nhôm, dù vẫn chưa được thực thi.Các nhà đàm phán Anh cũng giành được cam kết “ưu đãi đáng kể” về thuế quan áp theo “Mục 232” đối với dược phẩm, cùng với các đảm bảo cho các các mặt hàng khác như đồng, gỗ và động cơ máy bay. [Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962 cho phép Tổng thống Mỹ ban hành thuế quan vì lý do an ninh quốc gia].Đổi lại, Anh cam kết đáp ứng “yêu cầu” của Mỹ về vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng, cũng như hạn ngạch miễn thuế cho 13.000 tấn thịt bò và 1,4 tỷ lít cồn sinh học.EU hiện không có bảo đảm rằng thuế thép sẽ giảm từ mức 50%, các nhà ngoại giao nói. Mỹ cũng từ chối miễn thuế cho EU đối với các thuế theo ngành trong tương lai như dược phẩm và chất bán dẫn.Hai bên đang làm việc để giảm thuế 25% đối với xe ô tô và xem xét thỏa thuận bãi bỏ thuế đối với rượu mạnh, máy bay và phụ tùng. EU cũng sẵn sàng giảm thặng dư thương mại hàng hóa 198 tỷ euro bằng cách cam kết mua thêm vũ khí và khí hóa lỏng của Mỹ.Chuyên gia David Henig từ Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế châu Âu cho rằng EU gặp khó khăn hơn dù có quy mô lớn hơn. “Xét những gì Tổng thống Trump nói về EU, thuế 10% có lẽ tốt hơn một số kỳ vọng, nhưng đây vẫn là cú đánh đối với khối từng nghĩ họ có thể xóa bỏ mọi thuế quan của ông Trump, và rằng Anh đã sai khi vội vàng thỏa thuận”.EU đã tạm dừng các biện pháp đáp trả trong quá trình đàm phán với Washington. Tuy nhiên, mức thuế đối kháng đối với 21 tỷ euro hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang EU mỗi năm sẽ có hiệu lực từ ngày 14/7. EC cũng đang chuẩn bị một gói áp thuế trị giá 95 tỷ euro nữa, bao gồm máy bay, rượu và thực phẩm, cần được các quốc gia thành viên phê duyệt.

Phong Hà/BNEWS/vnanet.vn