EU đẩy mạnh đầu tư số và năng lượng xanh tại Việt Nam

Cụm công trình cửa xả của dự án thủy điện tích năng Bác Ái

Phòng Thương mại và Công nghiệp Pháp tại Việt Nam vừa cho biết EU đã đưa Việt Nam vào vị trí trọng tâm trong chiến lược Global Gateway - chính sách huy động vốn cho hạ tầng xanh, số và kết nối toàn cầu.

Sự chuyển hướng này không chỉ mang tính ngoại giao mà đã được thể hiện bằng các dự án và dòng vốn lớn.

Theo Cục Thống kê, vốn FDI vào Việt Nam duy trì đà tăng trong năm nay, đạt hơn 28,5 tỷ USD trong 9 tháng, tăng hơn 15% so với cùng kỳ năm trước. Trong số 82 nền kinh tế có dự án mới, EU nằm trong nhóm 10 khu vực đầu tư lớn nhất, đứng thứ sáu sau Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Đài Loan và Hong Kong.

Thông qua chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), cộng đồng châu Âu (Team Europe) đã cam kết hỗ trợ 2,8 tỷ Euro để giúp Việt Nam giảm phát thải, đẩy mạnh năng lượng tái tạo, và hiện đại hóa hệ thống lưới điện quốc gia.

Song song đó, sáng kiến Cửa ngõ Toàn cầu (Global Gateway)- với mục tiêu huy động 300 tỷ Euro trước năm 2027 – đang hướng dòng vốn chiến lược vào các lĩnh vực năng lượng sạch, giao thông và hạ tầng số trên khắp châu Á, trong đó Việt Nam được xác định là một đối tác trọng điểm.

Cụ thể, EU cam kết hỗ trợ 430 triệu euro cho dự án Thủy điện tích năng Bắc Ái (tại tỉnh Ninh Thuận cũ) - công trình thuộc JETP, dự kiến vận hành năm 2029, công suất 1.200 MW. Dự án vừa bổ sung nguồn điện sạch, vừa tạo hàng nghìn việc làm. Đây là dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện 8).

Tại Bình Định cũ, SYRE Impact AB (Thụy Điển) đầu tư 1 tỷ USD xây dựng tổ hợp sản xuất và tái chế polyester, công suất 100.000-250.000 tấn hạt PET mỗi năm. Đây là mô hình kinh tế tuần hoàn tiên phong trong ngành dệt may, góp phần hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Lĩnh vực chuyển đổi số và công nghệ cao cũng ngày càng thu hút nhà đầu tư châu Âu. Tháng 4, LEGO (Đan Mạch) khánh thành nhà máy thứ hai ở châu Á đặt tại Việt Nam, vốn hơn 1 tỷ USD, vận hành bằng năng lượng tái tạo - biểu tượng cho làn sóng đầu tư công nghệ cao từ châu Âu.

Ngoài ra, EU triển khai dự án giáo dục nghề nghiệp - kỹ năng xanh và số trị giá 50 triệu euro, do GIZ (Đức) và Expertise France (Pháp) thực hiện, hướng tới đào tạo nhân lực cho các ngành công nghiệp mũi nhọn như bán dẫn.

Thông qua cơ chế TAIEX, EU còn huy động chuyên gia Phần Lan và Estonia hỗ trợ Việt Nam sửa đổi Luật Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, được Quốc hội thông qua tháng 6.

Sau bão Matmo, EU kích hoạt hệ thống bản đồ vệ tinh khẩn cấp ECHO Copernicus để hỗ trợ đánh giá thiệt hại và ứng phó.

Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier nhận định nơi này có tiềm năng trở thành trung tâm khu vực về kết nối, trí tuệ nhân tạo và an ninh mạng. Ông cho rằng chiến lược Global Gateway khác biệt vì thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng chất lượng cao, tuân thủ các tiêu chuẩn xã hội và môi trường. "Việt Nam là đối tác lý tưởng vì chia sẻ tầm nhìn với EU về tăng trưởng xanh và kinh tế số bao trùm", ông nói.

Báo cáo khảo sát Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) Quý 3 năm 2025 do Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố ngày 14/10 nêu rõ: một nửa số doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết họ đã biết đến Thỏa thuận Xanh châu Âu (EU Green Deal), dù chỉ 7% có tham gia trực tiếp vào các cơ chế liên quan.

Mức độ nhận biết về Chiến lược tăng trưởng Xanh quốc gia của Việt Nam giai đoạn 2021– 2030 đạt 43%, trong khi khoảng 1/5 doanh nghiệp đang tham gia và hưởng lợi từ các chương trình hỗ trợ về hiệu quả năng lượng và đổi mới sáng tạo.

EU xem Việt Nam là mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị số Đông Nam Á, nhờ nhân lực công nghệ, chính sách cởi mở và vị trí địa lý chiến lược. Mục tiêu không chỉ là đầu tư mà còn hỗ trợ Việt Nam hoàn thiện khung pháp lý dữ liệu theo chuẩn châu Âu (tương tự GDPR), củng cố niềm tin và bảo vệ người tiêu dùng trong nền kinh tế số.

An Chi