EQ - yếu tố đảm bảo thành công của AI

Mối liên hệ giữa EQ và AI

Trí tuệ cảm xúc (EQ) được hiểu là khả năng nhận biết, hiểu và kiểm soát cảm xúc của chính mình cũng như thấu hiểu người khác. Trong khi đó, trí tuệ nhân tạo (AI) là tập hợp các công nghệ cho phép máy móc mô phỏng một số chức năng nhận thức của con người như học tập, giải quyết vấn đề và ra quyết định tự động hóa.

AI là trí tuệ nhân tạo, còn EQ là trí tuệ cảm xúc của con người, khi kết hợp sẽ tạo ra sức mạnh bổ trợ lẫn nhau. Nếu AI có thể xử lý nhanh khối lượng dữ liệu khổng lồ và đưa ra phân tích chi tiết thì EQ đảm bảo rằng kết quả đó được vận dụng một cách nhân văn, phù hợp với bối cảnh và nhu cầu con người.

Những điểm giao nhau vô hình

Mặc dù AI ngày càng được đánh giá cao trong khả năng mô phỏng các biểu hiện cảm xúc, thậm chí có nghiên cứu cho thấy AI đôi khi được cho là “thấu cảm” hơn con người trong một số tình huống hỗ trợ khách hàng - đây thực chất chỉ là simulated empathy (đồng cảm mô phỏng) chứ không thể thay thế sự đồng cảm thật sự của con người.

EQ đóng vai trò quyết định cách AI làm việc hiệu quả và có trách nhiệm - Ảnh: Internet

Ngược lại, chính EQ lại đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo AI được triển khai hiệu quả và có trách nhiệm. Những người lãnh đạo và chuyên gia có EQ cao sẽ tạo được niềm tin, giúp giảm thiểu những sai sót khi ứng dụng công nghệ và dễ dàng điều chỉnh kết quả AI cho phù hợp với mục tiêu tổ chức. Nghiên cứu của công ty Odgers Berndtson, trích từ “Why Emotional Intelligence is Key to AI Leadership”. cho thấy 80% thành công của các dự án chuyển đổi số xuất phát từ khả năng quản lý cảm xúc và thay đổi văn hóa, chỉ 20% đến từ năng lực kỹ thuật, khẳng định vai trò không thể thay thế của EQ trong hành trình đồng hành cùng AI.

Làm thế nào để vận dụng EQ trong thời đại AI

Trong thời đại AI, vận dụng trí tuệ cảm xúc (EQ) giúp chúng ta không chỉ làm việc hiệu quả hơn với máy móc mà còn duy trì được tính nhân văn trong mọi tương tác. Trước hết, khả năng tự nhận thức (self-awareness) giúp mỗi cá nhân hiểu rõ cảm xúc của mình khi đương đầu với những thay đổi nhanh chóng do AI mang lại. Khi nhận ra mình đang lo lắng hay bối rối, ta có thể chủ động tìm kiếm thông tin, học hỏi thêm và giảm thiểu căng thẳng, từ đó ra quyết định sáng suốt hơn.

Tiếp theo, kỹ năng tự điều chỉnh (self-regulation) cho phép chúng ta kiểm soát cảm xúc tiêu cực như thất vọng khi hệ thống AI gặp lỗi hoặc không hiểu ý định. Thay vì phản ứng vội vàng, chúng ta có thể dừng lại, đánh giá nguyên nhân và phối hợp với nhóm kỹ thuật để tìm giải pháp. Cách tiếp cận này không chỉ giữ được mối quan hệ tốt với đồng nghiệp, mà còn tối ưu hóa quy trình khắc phục sự cố.

Đồng cảm (empathy) trở thành cầu nối giữa con người và công nghệ. Khi thiết kế hay triển khai các ứng dụng trí tuệ nhân tạo hướng đến khách hàng, hiểu được cảm xúc và nhu cầu thầm kín của người dùng giúp ta tinh chỉnh trải nghiệm sao cho thân thiện và dễ chấp nhận hơn. Ví dụ, một chatbot AI được lập trình để lắng nghe và hỏi, nên người dùng chia sẻ thêm sẽ tạo cảm giác được trân trọng, thay vì chỉ nhận câu trả lời máy móc.

Kỹ năng xã hội (social skills) cũng cần được kết hợp khéo léo với AI. Trong môi trường làm việc hybrid (mô hình kết hợp giữa làm việc tại văn phòng và làm việc từ xa), khi các công cụ AI thực hiện phần lớn công việc phân tích và báo cáo, con người vẫn giữ vai trò giao tiếp, xây dựng mối quan hệ và thuyết phục đối tác. Biết cách kể chuyện (storytelling) dựa trên dữ liệu do trí tuệ nhân tạo cung cấp sẽ giúp thông điệp trở nên sinh động và dễ thuyết phục hơn.

Cuối cùng, động lực (motivation) bên trong giúp chúng ta liên tục học hỏi và thích ứng với công nghệ mới. Trong khi trí tuệ nhân tạo có thể tự động hóa nhiều tác vụ, chỉ những ai kiên trì trau dồi EQ mới có thể dẫn dắt quá trình chuyển đổi số, truyền cảm hứng cho đội ngũ và tạo ra ảnh hưởng tích cực cho tổ chức.

Trong kỷ nguyên AI, công nghệ có thể giúp con người nhanh hơn, chính xác hơn, nhưng chỉ trí tuệ cảm xúc mới giúp chúng ta trở nên khác biệt và có giá trị. Khi biết cách kết hợp trí tuệ nhân tạo với trí tuệ cảm xúc, chúng ta không chỉ tối ưu hiệu quả công việc mà còn tạo dựng niềm tin, sự gắn kết và mang tới một tương lai công nghệ gắn liền với tính nhân văn.

Lê Hà