DỰNG TRƯỜNG, XÂY ĐIỂM TỰA BIÊN CƯƠNG: Sẽ thôi 'học nhờ, ở đậu'

Trong tháng 10 và 11, hàng loạt ngôi trường mới tại nhiều xã biên giới giáp nước bạn Lào của tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An đồng loạt được khởi công xây dựng trong niềm vui của đồng bào, học sinh. Những ngôi trường mới khang trang chắp cánh ước mơ cho học sinh nghèo nơi biên cương.

Sự học quá gian nan

Trường Tiểu học Bát Mọt 2 là điểm trường xa và khó khăn nhất của xã Bát Mọt, tỉnh Thanh Hóa. Ngôi trường nằm gần biên giới Việt - Lào, cách trung tâm xã Bát Mọt 17 km, đường sá đi lại khó khăn. Học sinh của trường hiện có 108 em của 2 thôn Vịn và thôn Đục.

Thầy giáo Vi Hồng Thân, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bát Mọt 2, cho biết trường đóng tại thôn Vịn với 5 dãy phòng học và 1 điểm lẻ (dạy lớp 1 và 2) ở thôn Đục, cách trường 5 km. Do không tổ chức học bán trú, nội trú nên học sinh trưa tự về nhà ăn uống, chiều lại tiếp tục đến lớp. Những em ở xa thì ở nhờ nhà bà con, tới cuối tuần mới về nhà. Buổi trưa các em tự tìm nơi sinh hoạt bên ngoài, ăn cơm nắm mang theo.

Không chỉ tại Bát Mọt, các xã dọc biên giới tại Thanh Hóa như Na Mèo, Tam Thanh, Tam Lư, Yên Khương, Sơn Thủy, Trung Lý, Pù Nhi… trường lớp vẫn còn manh mún. Như xã Na Mèo và Sơn Thủy (huyện Quan Sơn cũ) hiện có nhiều điểm trường lẻ, xa khu trung tâm xã. Trong đó, xã Na Mèo có 1 bản người Mông là Ché Lầu; xã Sơn Thủy có 2 bản người Mông là Xía Nọi và Mùa Xuân, cách trung tâm xã hơn 20-25 km. Do ở xa trung tâm, đường vào bản thường xuyên bị chia cắt do mưa lũ, đường đi hiểm trở nên việc học tập của các em trong bản cũng gặp vô vàn gian nan. Có nhiều em do điều kiện khó khăn, đường sá xa xôi phải nghỉ học giữa chừng.

Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa cho biết sau khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, tỉnh Thanh Hóa có 16 xã biên giới, với 41 trường học, 594 lớp, khoảng 14.504 học sinh. Trong số này có 21 trường tiểu học, 17 trường THCS, 1 trường dân tộc nội trú THCS, 1 trường liên cấp tiểu học và THCS, 1 trường liên cấp THCS và THPT. Đa phần các trường chưa đáp ứng nhu cầu dạy và học.

Trước tình hình trên, tỉnh Thanh Hóa khảo sát, lập danh mục và đề xuất đầu tư 21 trường học tại 16 xã biên giới trong giai đoạn 2025-2026, với tổng mức đầu tư khoảng 1.590 tỉ đồng. Theo kế hoạch, trong năm 2025 có 6 công trình khởi công với tổng vốn khoảng 767 tỉ đồng; năm 2026 tiếp tục khởi công 15 công trình với tổng vốn khoảng 823 tỉ đồng.

Đáng chú ý, trong số 6 công trình được lựa chọn khởi công trong năm 2025 theo Kết luận số 81 của Bộ Chính trị, có Trường Nội trú liên cấp Tiểu học - THCS Bát Mọt - khởi công ngày 16-10 và Trường Nội trú liên cấp Tiểu học và THCS Yên Khương (xã Yên Khương) - khởi công vào ngày 19-11. Cả 2 lần khởi công này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đến dự, thể hiện rõ sự quan tâm của lãnh đạo Chính phủ đối với công tác giáo dục vùng biên.

Một điểm trường của Trường Tiểu học Sơn Thủy, nằm cách trung tâm xã Sơn Thủy, tỉnh Thanh Hóa 20 km. Ảnh: THANH TUẤN

Sẽ không còn cảnh thất học

Tại tỉnh Nghệ An, tình trạng thiếu trường lớp ở các xã biên giới cũng là trăn trở của ngành giáo dục.

Xã biên giới Nhôn Mai nằm biệt lập giữa núi rừng miền Tây tỉnh Nghệ An. Việc đi lại giữa các bản hiện gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt sau đợt lũ quét lịch sử vào cuối tháng 7-2025 khiến nhiều tuyến đường bị cuốn trôi, sạt lở, chia cắt.

Thầy Bùi Văn Hảo, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nhôn Mai, chia sẻ ngoài điểm trường chính, trường có 5 điểm trường lẻ, có những điểm cách xã trung tâm khoảng 25 km. Tại nhiều điểm học sinh, giáo viên phải đi bộ nhiều giờ, đi đò qua sông nên việc dạy và học vô cùng khó khăn.

Ông Mạc Văn Nguyên - Bí thư xã Nhôn Mai, tỉnh Nghệ An - nói rằng việc xã được đầu tư xây dựng mới Trường Phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học và THCS thể hiện sự quan tâm kịp thời của Đảng và Nhà nước.

Ngôi trường mới này được khởi công ngày 9-11, đồng loạt với 72 trường học biên giới trên cả nước, trở thành ngày vui lớn của nhân dân nơi đây. "Đây là mơ ước của người dân vùng biên giới bao nhiêu đời nay. Trẻ em sẽ được tạo điều kiện tốt nhất để đến trường, sẽ không còn cảnh thất học" - ông Nguyên bày tỏ.

Nghệ An là một trong những địa phương có nhiều xã biên giới nhất cả nước, với 21 xã. Thực hiện chủ trương đầu tư xây dựng các trường học cho các xã biên giới, tỉnh Nghệ An được phân bổ 681,461 tỉ đồng để xây dựng 10 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở ở 10 xã biên giới, gồm Nhôn Mai, Na Ngoi, Keng Đu, Môn Sơn, Bắc Lý, Tam Thái, Quế Phong, Tri Lễ, Hạnh Lâm và Anh Sơn.

GS-TS Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An, cho rằng đây là những dự án quan trọng, có tính chiến lược trong phát triển giáo dục vùng biên giới. Còn ông Lê Hồng Vinh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An - khẳng định những công trình trường học này thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo, nhất là vùng đồng bào miền núi, vùng cao.

Những ngôi trường mới mọc lên sẽ góp phần nâng cao giáo dục, giúp ươm mầm tri thức, thắp sáng ước mơ cho thế hệ trẻ nơi phên dậu Tổ quốc.

THANH TUẤN - ĐỨC NGỌC