Đừng sợ IR làm lộ bí mật kinh doanh

Doanh nghiệp niêm yết cần phải đạt chuẩn công bố thông tin, đảm bảo chất lượng chung cho sàn chứng khoán. Ảnh minh họa một ngân hàng chuyển từ UPCoM lên HOSE.

IR tăng tốc giúp hút vốn

Ngân hàng VPBank mới đây công bố sẽ tổ chức buổi roadshow giới thiệu Công ty chứng khoán VPBanKS vào giữa tháng 10 tới đây. Trong kế hoạch chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của VPBankS, giá bán chính thức vừa được nâng lên mức 33.900 đồng/cổ phiếu, tức tăng 2,8 lần so với mức giá trước đó.

Dự kiến VPBankS có thể thu về 12.700 tỉ đồng từ đợt IPO, tiếp nối con số 10.800 tỉ đồng thu về trong đợt IPO của Công ty chứng khoán TCBS, công ty con của Techcombank vào cuối tháng 9 vừa qua.

Hoạt động IPO thu hút sự chú ý của giới đầu tư khi đồng loạt “nâng tầm” ngành chứng khoán trong bối cảnh thanh khoản giao dịch bước lên mặt bằng mới trong ba tháng qua. Tuy nhiên, thành công nhất có lẽ phải nói ở khía cạnh thu hút các nhà đầu tư cá nhân. Các diễn đàn trên mạng xã hội, các nhóm riêng hoạt động đều thảo luận sôi nổi.

Theo kết quả khảo sát trong báo cáo "Tình trạng Quan hệ Nhà đầu tư 2025" của Irwin, được Vietstock dẫn lại, có 82% các chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực IR coi việc thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư mới là thách thức lớn nhất họ phải đối mặt. Tuy nhiên, “phần thưởng” là không hề nhỏ.

Theo ông Lê Nhị Năng, Trưởng đại diện Văn phòng Ủy ban chứng khoán Nhà nước tại TPHCM, hoạt động IR không chỉ góp phần duy trì quan hệ với cổ đông mà còn hỗ trợ các quỹ đầu tư lớn tìm hiểu doanh nghiệp, giúp cho quá trình huy động vốn dễ dàng hơn.

“Qua thống kê, các bên làm tốt IR thì giá cổ phiếu đều cao hơn bình quân các doanh nghiệp cùng ngành. Doanh nghiệp cũng có thể huy động vốn với chi phí rẻ hơn”, ông Năng nói tại tọa đàm chủ đề “IR View: IR trong kỷ nguyên vươn mình” diễn ra mới đây.

Chia sẻ tương tự, TS. Đàm Nhân Đức, Kinh tế trưởng Ngân hàng MB, ví von hàng hóa là cổ phiếu thì hoạt động IR là khâu bán hàng. Lấy ví dụ ngành ngân hàng Việt Nam, dù có các chỉ số tài chính hiệu quả cao hơn tương đối so với khu vực, nhưng định giá lại thấp hơn. “Mấu chốt nằm ở khâu bán hàng và marketing”, ông Đức nói.

Tọa đàm về IR trong khuôn khổ Chương trình Bình chọn doanh nghiệp niêm yết có hoạt động IR tốt nhất được diễn ra thường niên từ năm 2011, do Vietstock, tạp chí Fili tổ chức. Ảnh: BTC.

Cơ hội cũng đang đến khi thu hút dòng vốn quốc tế, theo bà Vũ Ngọc Linh, Giám đốc Phân tích và nghiên cứu thị trường của VinaCapital. Thống kê cho thấy 95% giao dịch trên thị trường chứng khoán đến từ nhà đầu tư cá nhân, nhưng bức tranh có thể khác khi thị trường nâng hạng.

Với vai trò là “bên mua”, bà Linh cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài sẽ muốn nghe IR nói về tầm nhìn, hướng đi rõ ràng của doanh nghiệp. Yếu tố thứ hai là giá trị cốt lõi và thứ ba là hiệu quả hoạt động, phản ánh ra kết quả kinh doanh thực tế.

Ông Ngô Hoàng Long, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Công ty chứng khoán VPBankS, bình luận các doanh nghiệp có hoạt động IR tốt thì thường tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư quốc tế khá cao. Trong khi đó, các nhà đầu tư quốc tế đóng vai trò là bên sở hữu lớn, tìm đến các khoản đầu tư nắm giữ trong dài hạn.

Hoạt động IR từ trước đến nay luôn là điểm lo lắng của các chuyên gia khi nói về khả năng quản trị của doanh nghiệp niêm yết, tuy nhiên thị trường đang dần thay đổi theo hướng tích cực.

Theo báo cáo "Khảo sát về hoạt động công bố thông tin trên thị trường chứng khoán 2025" do Hiệp hội các nhà quản trị tài chính Việt Nam (VAFE) phối hợp cùng Vietstock thực hiện, có đến 460 doanh nghiệp niêm yết đạt chuẩn công bố thông tin. Tỷ lệ đạt chuẩn năm nay cao hơn năm ngoái (tăng từ 60% lên 67%), và cũng là mức cao nhất trong 15 năm khảo sát liên tục.

Số lượng doanh nghiệp đạt chuẩn công bố thông tin ngày càng cao. Nguồn: Vietstock.

Đánh giá chung về thị trường, ông Năng nói cơ quan quản lý nhà nước đã ban hành rất nhiều quy định mới chặt chẽ và bao quát nhiều vấn đề, tránh xung đột lợi ích các bên liên quan và bình đẳng thông tin trên thị trường. Mới đây, Ủy ban chứng khoán Nhà nước phối hợp các bên liên quan để ra mắt Cẩm nang Quản trị công ty 2025 tại Hà Nội. Tuy nhiên, thống kê chung vẫn cho thấy các hành vi vi phạm công bố thông tin trên thị trường chiếm 80% tổng vi phạm.

Đừng lo lộ bí mật kinh doanh

Có nhiều thách thức được các diễn giả nêu lên trong cuộc đua IR hiện nay, dù có nhiều sự cải thiện tích cực.

Theo ông Long, khi doanh nghiệp đã hoạt động lâu dài, thường xuyên vượt kế hoạch kinh doanh đề ra thì việc kể chuyện IR sẽ dễ dàng hơn. Một yếu tố khác là doanh nghiệp cần nỗ lực để giữ vị thế dẫn đầu của mình trong lĩnh vực đó, có lợi thế cạnh tranh vượt trội và tăng trưởng cao hơn nhiều so với mặt bằng chung. “Nếu không đáp ứng một trong 3 yếu tố này thì khó thuyết phục nhà đầu tư”, ông Long nói.

Chưa có sự trao quyền và tin tưởng đối với bên IR khiến cho việc thiếu chất liệu để kể các câu chuyện hay cho nhà đầu tư. Theo ông Đức, để kết nối được giữa các bên, tức nhà đầu tư và doanh nghiệp, thì người làm IR cần được trao quyền nhiều hơn để có đầy đủ thông tin chính xác, kịp thời.

Bà Linh kể lại ví dụ về cuộc gặp gỡ với doanh nghiệp xuất khẩu lớn, nhưng khi yêu cầu dữ liệu của thị trường Mỹ thì chỉ có thể cung cấp các số liệu lịch sử, trong khi phía quỹ cần các số liệu định hướng tương lai. Một câu chuyện khác là ngân hàng muốn huy động vốn nhưng người chia sẻ thông tin chỉ nói chung chung, không có trọng tâm nào.

Từ góc độ chia sẻ về định hướng kinh doanh, ông Năng cũng cho rằng doanh nghiệp không nên quá lo lắng về việc lộ bí mật kinh doanh. Các thông tin quan trọng bắt buộc phải công bố, tuy nhiên có thể lượng hóa được thông tin nào là quan trọng mà có thể bị lợi dụng và bị tổn hại đến kinh doanh. Chẳng hạn doanh nghiệp chỉ cần công bố một đơn hàng trị giá trăm tỉ đồng, nhưng cũng không cần nói cụ thể hơn về tên đối tác.

“Tôi nghĩ doanh nghiệp cũng cần có quy định rõ đâu là bí mật kinh doanh, cách thức bảo mật, chế tài xử phạt ra sao. Nếu doanh nghiệp muốn bảo mật, có thể đề xuất với Ủy ban chứng khoán. Trong thời gian bảo mật thì không được công bố ra thị trường nếu không sẽ bị vi phạm”, ông Năng nói.

Nhìn chung, mặc dù có sự cải thiện nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn coi IR mang tính hình thức, trong bối cảnh việc đầu tư cho hoạt động này cũng cần một nguồn lực nhất định. “Dù vậy, IR nên là cánh tay chiến lược chứ không phải bộ phận hành chính”, bà Linh nói.

Dũng Nguyễn