Đừng miệt thị vùng miền

Công an Thành phố Hồ Chí Minh vừa bắt tạm giam hai TikToker (Tàng Keng Ông Trùm và Dù Bầu Trời) vì thường xuyên đăng tải các video có nội dung kích động, miệt thị, xúc phạm, gây chia rẽ vùng miền. Nhà chức trách cáo buộc, những nội dung này chứa hành vi "phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc" và "xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người khác".

Tôi cũng thỉnh thoảng gặp phải những nội dung rác trên mạng - là các video hoặc các chia sẻ (status) chứa nội dung độc hại, ngôn từ thiếu văn hóa, kích động bạo lực. Ở thời đại số, những hành động thường được bao biện là "nói cho vui", "chỉ để câu views" đều có thể trở thành "vũ khí" gây chia rẽ con người, cộng đồng.

Không có sự sang hèn trong giọng nói, chỉ có đầy ắp văn hóa và bản sắc vùng miền. Tôi từng được nghe nhiều phương ngữ: Tiếng "dạ" ngọt như mật của người miền Tây, tiếng "mạ, tê, mô" thân thương miền Trung, hay âm điệu nhanh, rành rọt của người Bắc. Mỗi vùng đất, mỗi cách nói đều mang theo lịch sử và văn hóa riêng. Nhại giọng, mang lối sống, phong tục tập quán vùng miền ra để cười cợt không chỉ thiếu văn hóa, mà còn xúc phạm đến bản sắc của cả một cộng đồng. Điều đó làm tổn thương sâu sắc vì chạm vào niềm tự hào, vào căn tính của con người. Trong thời đại văn minh, tôn trọng khác biệt chính là thước đo của trí tuệ và nhân cách.

Điều nguy hiểm của những nội dung chia rẽ, miệt thị đó là chúng khoét sâu định kiến, tạo ra một "chiến tuyến ảo" giữa người Bắc - Trung - Nam, giữa thành thị và nông thôn, giữa "ta" và "họ". Không ít người - vì tò mò hay tức giận - đã chia sẻ, bình luận, vô tình tiếp tay lan truyền thái độ cợt nhã. Những TikToker ấy biến sự chia rẽ thành "nội dung", biến nỗi tổn thương của cộng đồng thành công cụ kiếm tiền.

Thế hệ trẻ hôm nay lớn lên cùng TikTok, YouTube, Facebook - nơi mọi người đều có thể nói, quay, phát trực tiếp. Nhưng tự do ngôn luận không phải là tự do gây tổn thương. Khi dùng mạng xã hội, ta không chỉ đang nói với vài người, mà là với hàng triệu người , những người mang vùng miền, văn hóa và niềm tự hào riêng. Vì vậy, mỗi chữ, mỗi lời, mỗi video cần được cân nhắc như gieo một hạt giống. Hạt lành sẽ nở hoa hiểu biết, hạt độc sẽ mọc lên những mầm hận thù.

Pháp luật cần nghiêm minh, nhưng giáo dục và văn hóa mới là gốc rễ. Cần dạy cho con trẻ và chính chúng ta biết lắng nghe sự khác biệt. Ở trường học, thầy cô có thể kể cho học sinh nghe về giọng nói, trang phục, món ăn của từng vùng, để các em thấy đó là điều đáng tự hào chứ không phải thứ để châm chọc. Trên mạng xã hội, thay vì "bắt trend" tiêu cực, người trẻ có thể lan tỏa điều tốt - như những chiến dịch "Người miền nào cũng yêu Tổ quốc" hay "Tôi là người Việt Nam"... Vẻ đẹp của đất nước chính là sự đa dạng trong thống nhất. Từ câu hò xứ Huế, điệu lý Nam Bộ, đến quan họ Bắc Ninh - tất cả đều cùng hát lên bản giao hưởng mang tên dân tộc. Không có "người miền nào tốt hơn", chỉ có "người sống tử tế hơn".

Sự việc những TikToker bị bắt vì chia rẽ vùng miền thời gian qua là lời cảnh tỉnh, không chỉ cho những ai "làm nội dung" trên mạng xã hội, mà cho tất cả chúng ta - những người đang góp phần hình thành không gian văn hóa số.

Lưu Đình Long