Đừng để thực phẩm bẩn 'ngang nhiên' vào bữa cơm gia đình

Thực phẩm bẩn len lỏi khắp nơi

Thời gian qua, hàng loạt vụ việc liên quan đến thực phẩm bẩn bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý đã khiến người tiêu dùng hoang mang. Từ rau củ, thịt cá cho đến các mặt hàng chế biến, đóng gói sẵn, không ít trong số đó đã và đang chuẩn bị lên kệ siêu thị, chợ dân sinh, nơi cung cấp thực phẩm cho chính mỗi gia đình.

Công an tỉnh Lâm Đồng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ vi phạm liên quan tới vệ sinh an toàn thực phẩm. Ảnh: Công an Lâm Đồng

Tại tỉnh Lâm Đồng, chỉ trong thời gian ngắn, Công an tỉnh Lâm Đồng đã phát hiện, xử lý 18 cơ sở vi phạm, tịch thu hơn 4.300 kg thực phẩm đông lạnh không rõ xuất xứ, từ chân gà, bò viên đến nội tạng động vật.

Trong đó, Công ty TNHH Khủng Long Sữa (TP. Đà Lạt) bị phát hiện tàng trữ gần 2,6 tấn thực phẩm đông lạnh không rõ nguồn gốc. Công ty TNHH Phú Đăng Gia Thịnh (huyện Đức Trọng) kinh doanh hơn 1,8 tấn thực phẩm đông lạnh như thịt trâu, xương bò, không có giấy tờ hợp lệ. Cơ sở Hoàn Cầu (TP. Bảo Lộc) sản xuất bò viên trong điều kiện mất vệ sinh an toàn thực phẩm, không có hóa đơn chứng từ… Tổng số tiền phạt hành chính về các hành vi vi phạm của các doanh nghiệp này là hơn 500 triệu đồng.

Tại TP. Hồ Chí Minh, cuối tháng 5/2025, các đội Quản lý thị trường đã liên tục phát hiện và thu giữ hàng ngàn sản phẩm là thực phẩm “3 không”. Với 4.326 đơn vị sản phẩm thực phẩm đóng gói sẵn (vịt quay chay, gân bò chay, thịt xiên cay, snack rau củ, thạch rau câu…) không ghi rõ ngày sản xuất, hạn sử dụng, không có thông tin chất lượng, xuất xứ. Tổng giá trị lô hàng hơn 17 triệu đồng. Điều đáng nói, đây đều là những món ăn yêu thích, quen thuộc được nhiều người dân sử dụng hàng ngày.

Hay mới đây tại Quảng Bình, Đội QLTT số 2 thuộc Chi cục QLTT Quảng Bình tiến hành kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong kinh doanh hàng hóa đối với hộ kinh doanh Ngô Thị Hồng Nhung có địa chỉ tại Tổ dân phố 4, thị trấn Nông trường Lệ Ninh, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.

Tại thời điểm kiểm tra, Đoàn kiểm tra phát hiện số hàng hóa khoảng 268.5 kg thực phẩm các loại gồm chả cá, chả ram tôm, nõn tôm, thịt bò, nội tạng động vật (dạ con) không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có hóa đơn, chứng từ chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa theo quy định của pháp luật.

Thực phẩm bẩn suýt lên kệ siêu thị, chợ và len lỏi vào bữa ăn gia đình

Những vụ việc liên tiếp khiến người tiêu dùng không khỏi hoang mang. Không còn dừng ở những mặt hàng trôi nổi hay nhập lậu, thực phẩm bẩn ngày càng xuất hiện gần hơn với bữa ăn hàng ngày, từ mâm cơm gia đình, suất ăn công nhân, đến bữa ăn học đường.

Bà Trần Thị Nhung (TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) kể: “Tôi mua gói thịt xay ở cửa hàng gần nhà, đóng túi chân không cẩn thận. Nhưng khi mang về mở ra thì mùi hôi bốc lên. Tôi đem trả, nhân viên chỉ bảo ‘do bảo quản’. Không lẽ người tiêu dùng chỉ biết tin tưởng rồi chấp nhận rủi ro?”.

Chị Nguyễn Thị Thiện (TP. Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng) cũng từng rơi vào tình huống tương tự: “Tôi đặt mua combo rau củ trên ứng dụng giao hàng, về thấy có củ su hào đã thối bên trong. Gọi điện phản ánh thì chỉ được xin lỗi. Sau vụ đó, tôi chuyển sang mua ở siêu thị gần nhà nhưng thật sự cũng không yên tâm mấy”.

Trước việc người dùng liên tục lo ngại về chất lượng thực phẩm dù có nhãn “sạch”, nhiều người đã chuyển sang chọn mua sản phẩm nhà trồng, bán trong các nhóm nội bộ với hy vọng “an toàn hơn”. Tuy nhiên, việc không kiểm soát bằng cơ chế nào thì cũng sẽ tiềm ẩn rủi ro tương tự.

Cần chế tài xử lý mạnh tay hơn nữa

Tại tỉnh Gia Lai, mới đây, Sở Y tế tỉnh Gia Lai đã lập biên bản xử phạt hành chính đối với hai cơ sở kinh doanh vi phạm trên địa bàn.

Theo đó, hộ kinh doanh sữa Việt Nhi (thị xã Ayun Pa) bị phát hiện vi phạm quy định về bảo quản sản phẩm không đúng điều kiện ghi trên nhãn. Các sản phẩm như sữa uống lên men hương việt quất Vinamik, sữa chua uống men sống truyền thống Vinamik, sữa chua uống men sống ít đường Vinamik... có yêu cầu bảo quản ở nhiệt độ 2 – 8 độ C. Thế nhưng, thực tế cơ sở bảo quản không đảm bảo theo điều kiện này.

Mặt khác, trong một đợt kiểm tra đột xuất, cơ quan chức năng phát hiện tạp hóa Tường Vi (ở xã Ia Mrơn, huyện Ia Pa) có khu vực lưu trữ hàng hóa và kho bảo quản không đầy đủ giá kệ, không có biển hiệu, nội quy, quy trình hay chế độ vệ sinh theo quy định.

Trước đó, hộ kinh doanh Tiệm Phố Núi (phường Trà Bá, TP. Pleiku) cũng bị xử lý vì nhiều vi phạm. Cơ sở này bày bán các sản phẩm như mật ong, tinh bột nghệ, bột chuối tiêu xanh, nước cốt chanh dây đường phèn... nhưng không có bản tự công bố sản phẩm theo quy định. Ngoài ra, khu vực lưu trữ hàng hóa cũng thiếu giá kệ đảm bảo.

Liên quan tới công tác chống buôn lâu, gian lận thương mại và hàng giả, thực phẩm bẩn, ông Lê Hồng Hà, Chi cục Quản lý thị trường Gia Lai cho biết: “Chúng tôi xác định công tác chống buôn bán, kinh doanh thực phẩm giả, kém chất lượng là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Bất cứ hành vi vi phạm nào bị phát hiện đều bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, không có vùng cấm hay ngoại lệ. Mục tiêu của chúng tôi là bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh”.

Nhiều vụ việc thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc được phát hiện, xử lý. Ảnh: QLTT

Ông Nguyễn Thừa Đoàn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Lâm Đồng cho biết, hiện nay các đối tượng buôn lậu và sản xuất hàng giả ngày càng hoạt động tinh vi, lợi dụng, núp bóng việc thành lập công ty và có pháp nhân rõ ràng để che giấu hành vi vi phạm. Điều này đặt ra thách thức lớn cho lực lượng chức năng trong việc phát hiện và xử lý.

"Trong thời gian ngắn (từ 15/5 đến 22/5), Sở Công Thương đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường kiểm tra 16 vụ, trong đó có 11 vụ kiểm tra đột xuất, phát hiện 13 vụ vi phạm và xử phạt 104 triệu đồng. Các hàng hóa vi phạm chủ yếu liên quan đến giá, an toàn thực phẩm và nguồn gốc xuất xứ không rõ ràng", ông Đoàn nhấn mạnh.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, luật sư Nguyễn Văn Tứ, Đoàn luật sư TP. Đà Nẵng cho biết: Theo quy định hiện nay, mức phạt tiền tối đa lên đến 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm đối với mọi hành vi vi phạm, đồng thời áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động có thời hạn, tước quyền sử dụng giấy phép, buộc tiêu hủy thực phẩm, thu hồi thực phẩm, buộc chịu chi phí xử lý ngộ độc thực phẩm, và nộp lại số tiền bằng giá trị tang vật vi phạm nếu tang vật không còn.

Trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, việc triển khai xử phạt sẽ quy định theo hành vi. Trong đó, các hành vi có mức xử phạt cao nhất đối với cá nhân lên tới 100 triệu đồng, đối với tổ chức mức cao nhất tới 200 triệu đồng.

Hiện nay, Bộ Y tế cũng đang đề xuất sửa đổi Luật An toàn thực phẩm theo ba nhóm chính bao gồm: quản lý nhà nước đối với các sản phẩm thực phẩm, trong đó tập trung vào các vấn đề về đăng ký và tự động công bố sản phẩm, kiểm tra thực phẩm, kiểm tra nhà nước và quản lý các sản phẩm kiểm tra phải đặc biệt; quản lý nhà nước đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; phân công, phân cấp cơ sở quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. Luật An toàn thực phẩm được kỳ vọng sẽ giải quyết những bất cập về an toàn thực phẩm thời gian qua.

Tại dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi,) Bộ Công an đề xuất tội phạm về an toàn thực phẩm có thể bị phạt tiền đến 3 tỷ đồng; án tù tối thiểu nâng từ một năm lên 3 năm, tối đa 20 năm.

Cho rằng cần đảm bảo tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, công dân, cơ quan soạn thảo là Bộ Công an đề xuất tăng mức phạt tiền với hơn 160 tội danh trong Bộ luật Hình sự hiện hành. Mức đề xuất tăng phổ biến là gấp đôi.

Hai tội nằm trong nhóm bị nâng mức phạt cao nhất là tội phạm môi trường, Vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236) và Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317), đều được đề xuất tăng tiền phạt gấp 6 lần.

Không thể phủ nhận, nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch, hữu cơ là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, khi khoảng trống trong quản lý chưa được lấp đầy, người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn bao giờ hết.

Thực phẩm sạch không thể chỉ là lời quảng cáo, càng không thể chỉ là chiếc mác được dán vội cho yên lòng người mua. Để bảo vệ mâm cơm gia đình khỏi những “chiếc bẫy sạch” đầy tinh vi, cần hơn hết là sự vào cuộc đồng bộ từ nhiều phía.

Cơ quan chức năng phải siết chặt hơn nữa các quy định về cấp nhãn, kiểm tra truy xuất nguồn gốc, tăng cường thanh tra đột xuất và xử lý nghiêm những hành vi gian lận thương mại, dù xảy ra ở bất kỳ khâu nào trong chuỗi cung ứng. Cũng không thể để các “lỗ hổng” trong quản lý trở thành nơi trú ẩn cho những kẻ trục lợi bất chấp sức khỏe cộng đồng.

Các doanh nghiệp, nhà phân phối phải đặt chữ tín lên hàng đầu. Bởi chỉ cần một vụ bê bối thực phẩm bẩn gắn mác sạch bị phanh phui, niềm tin người tiêu dùng có thể mất sạch, không chỉ với riêng một thương hiệu, mà là với cả thị trường.

Và cuối cùng, chính người tiêu dùng, những người trực tiếp đưa thực phẩm vào căn bếp của mình cũng cần trang bị cho bản thân kiến thức và sự cảnh giác. Một lựa chọn sai không chỉ là rủi ro cho một bữa ăn, mà còn là sức khỏe, là tương lai của cả gia đình.

Lê Sơn - Hiền Mai